Amar Chajam - Rubaji

Усё ў гэтым свеце, што бачу,
Не варта ні смутку, ні плачу.
Ды, слава Алаху, куды ні зірну —
Сваю ўсюды бачу няўдачу.

Пакуль мы рукі не сплялі свае ў хаўрусе,
Не наступіць нагою нам на голаў скрусе.
Да золку будзем пахмяляцца, будзе днець
Без нас, а мы ўздыхнуць не зможам у спакусе.

Хто гэты свет прайшоў кружма і нацянькі,
Каб распазнаць яго абодвыя бакі,
Не ведаю, ці ведае дапытнік,
Пра справы свету што мы ведаем-такі?

Свяцільнікі мячэці і кумірні дым,
Зло пекла, радасць раю — пра адно гудзім.
Глянь на скрыжалі лёсу: там накрэсліў
Даўно ўжо Майстра ўсё, што здарыцца з усім.

Дней, сэрца, рукой разбудзіўшы гук лютні ласкавы,
Згубіўшы імя сваё, піць будзем водар гаркавы.
Кілім малітоўны за келіх віна прадамо
І гахнем аб камень бутэльку і ганьбы і славы.

Кахаю цябе, ды папрокам не дам сябе грызці,
І з невукам я не спрачаюся, як і калісьці,
Напітак кахання спакон — ацаленне мужчын,
А для немужчын гэты кубак не мае карысці.

Што цмокаць дарэмна, калі атухаюць жароўні!
Што мудрасць вякоў! Ты віном шчыра чару напоўні.
Пі, пройдзе жыццё, і хадзіць будзе Месяц без нас
Ад поўні да веташка, ад веташка да поўні.

Дзе блізкі сябра той, чый слых бы ўраз спасціг
Мой сказ, кім чалавек быў з першых дзён сваіх?
Народжаны ў бядзе, на гліне гора замяшаны,
Ён паблукаў крыху па свеце — і заціх.

І да нас тут было цемрачы і святла,
І нябёсы вярталіся з вечнага тла,
Сцеражыся, ступай па зямлі ненахабна,
Бо зямля зрэнкаю прыгажуні была.

Выпі сам няшкоднага віна,
Кубак мой напоўні са збана,
Покуль з нас лёс ганчару закажа
Збан зрабіць, давайма піць да дна!

Высакароднасць кіпарыса і ліяны,
Адкуль яны, з якой такой пашаны?
У гэтай — дзесяць языкоў, і ўсе маўчаць,
Той мае дзвесце — ўсе лянотаю звязаны.

Нашто бедаваць па багацці зямным?
Ці ты сустракаўся хоць з вечным адным?
Як некалькі ўздыхаў пазычылі целу,
Пазычанае не палічыш сваім.

На чары рука і рука на Каране,
Душа то ў святосці, то ў нечысці вяне,
Пад мармуровым скляпеннем колеру бірузы
Мы і не кафіры і не мусульмане.

Што крыўдзіцца на невуцтва, як свет ліхі.
Ад немачы сціскае сэрца боль глухі.
Падперажуся зунаром, бо маю сорам
За мусульманства за сваё і за грахі.

У горадзе ў славе — мішэнь азлаблення людскога,
У келлі ў самоце — мішэнь падазрэння сляпога,
Найлепш, каб ты быў хоць як Хідр ці Ільяс,
Ні цябе каб ніхто, ні каб ты сам не ведаў нікога.

Убачыў птушку на сцяне дрымотнай Туса,
А перад птушкай голы чэрап Нак-Кавуса.
Казала птушка чэрапу: «Аднак! Аднак!
Дзе голас звону, гром літаўраў? Дзе спакуса?»

І чым так няміл я табе, небасхіл?
Дзярэш майго шчасця сарочку штосіл,
І вецер, што дзьме ў мяне, полымем робіш,
І сушыш ваду ў мяне ў роце на пыл.

З віном у руцэ, з локанам у другой
Шчаслівы сядзіць незнаёмы з тугой,
Ён п’е і не дбае пра небазваротнасць,
Пакуль хмель не вытне салодкай нагой.

Нябёсы дарэмна не робяць нічога:
Даюць аднаго, каб украсці другога.
Каб ведаў, што зробіць з ім лёс, чалавек —
На свет бы ён не нараджаўся, нябога.

Мы — лялькі, а неба — той лялечнік спрыту,
Што глуха завесіў заслону з блакіту,
Патузаюць нас на кіліме жыцця,
І зноўку патрапім у куфар нябыту.

Цвярозаму мне не адчуць асалоды,
А ў п’янага розум слабее ад згоды.
Прамежак між хмелем і яснасцю ёсць —
Завецца жыццём, там я раб назаўсёды.

Я горла наблізіў да горла збана,
Каб сродак здабыць даўгажыцьбы са дна.
Да губ маіх губы прыклаўшы, сказаў ён:
«Як ты, быў і я, наша доля адна».

Калі нагою смерці буду растаптаны,
Рукою смерці, быццам птушка, абскубаны,
Май літасць, каб мой прах збанамі толькі стаў,
Мо ажыву я, ўчуўшы пах віна жаданы.

Калі сканаю, абмыйце мяне чыстым віном,
Багаславіце ў людской гамане чыстым віном,
Знайсці захочаце ў дзень уваскрэсення,
Дык прах шукайце мой у чайхане з чыстым віном.