Amar Chajam - Rubaji

Тварэц сваю літасць выказвае сам.
Ёсць лік і правінам тваім і грахам.
Як п’яны ты сёння да смерці, дык заўтра
Даруе тваім засмылелым касцям.

Напэўна, травінка, што шэпча з пяском,
У небападобнай была валаском.
Не люта ступай на траву маладую,
Бо вырасла з праху цюльпана крадком.

Хто чуе голас розуму спрасоння,
Быка ён доіць у тугі ў палоне.
Лепш апранаху блазена надзень,
За розум толькі пырнік купіш сёння.

Устань, скунежаны, настала ранне!
На лютні грай, смакуй віно кахання.
Бо доўга тут яшчэ не быў ніхто,
А тым, што адышлі, няма вяртання.

Як прыйдзе па вясне кумір адтуль, дзе гурый грай,
І мне падасць віна туды, дзе нівы самы край,
Як бы ні лаялі пасля за гэты словы людзі,—
Сабака лепшы за мяне, калі я ўспомню рай!

Кажуць, п’яніц у пекле зглынае агонь,
Гэта жылка маны б’ецца постраху ў скронь,
Як каханкі і п’яныя пекла заселяць,
Заўтра ж рай будзе голы, як тая далонь.

Прыгожую чару, аздобу сталоў,
Разбілі і кінулі моўчкі далоў.
Шануйся, не стань на чарэп’е без жалю,
Бо чара рабілася з чараў галоў.

Нам віно і каханка, вам — кумірня і храм,
Пекла мы абжываем, рай гатовенькі — вам.
Дык віна наша вечная ў чым? Адкажы мне! —
Так Мастак на скрыжалях лёс павызначыў сам.

Іх шмат, хто па дарогах дзён пайшоў за небаспад,
Хто з іх вярнуўся, каб сказаў пра ўсё яго пагляд?
На скрыжаванні прагнасці і немачы шануйся,
Не пакідай нічога, бо не вернешся назад.

О небасхіл! Хто ў злосці за цябе люцей?
Несправядлівасць цэніш ты, як ліхадзей.
Калі б, Зямля, твае рассекчы грудзі, ў іх бы
Знайшлося шмат каштоўных камянёў — людзей.

Хаям! Нашто так бедаваць з-за грэху?
Малы, вялікі — гэта варта смеху!
Як грэху не было б, навошта дараванне?
Выходзіць, дараванню грэх на ўцеху.

Перш чым цябе глыне няшчадны вір,
Скажы віна прынесці, о кумір.
Не золата ты, дурань бесклапотны,
Навошта з-за цябе трывожыць жвір.

Будзь вясёлы, прывыкай да страт,
Зор яшчэ на небе ўзыдзе шмат.
І цагліны з праху твайго рупна
Пакладуць у сцены іншых хат.

Небасхіл — толькі пояс на знясіленым целе,
А Джэй хун — толькі след нашых слёз, што цяплелі,
Пекла — толькі іскрынка ўздыхаў нашае марнаты,
Рай — імгненне адно нашай мулкай пасцелі.

І я ў ганчарню завітаў, як на базар.
Маўклівы ўбачыў там і гаваркі тавар,
Дзве тысячы збаноў, і закрычаў адзін з іх:
«Дзе пакупнік? Дзе прадавец? І дзе ганчар?»

Кароны і вянцы з іх гулам я прадаю,
Чалму за флейту з гукам чулым я прадаю,
Ружанец — войска пасланцоў нябёсаў
За піялу віна агулам я прадаю.

О кон! Ты гвалт узносіш над усім,
Там, дзе прыгнёт і здзек, жывеш ты ў доме тым.
Сумленным дорыш боль, нягоднікам — раскошу.
Няздатны, ты аслеп ці звар’яцеў зусім?

І ад усіх людзей ахоўвай тайну храма,
І ад усіх зладзюг, іх дух не ўпусціць брама,
Што творыш з боскімі стварэннямі, зірні,
І ад усіх людзей чакай таго ж таксама.

Зайшоў сп’яна ў вінарню ўчора я ўначы,
Там збан трымаў схмялелы старац на плячы.
Спытаў я: «Ці табе, Тварэц, не сорам?»
А ён: «Бог літасцівы, пі віно й маўчы!»

Лазы дзявоцкую цнатлівасць не крані,
Лі кроў, сячы пакайных сэрцаў карані.
Залі зямлю крывёй дзвюх тысяч крывадушных,
Ды ні глытка віна на дол а ні ліні.

Як душы скінуць цела апранаху,
Прах іншых пойдзе на магілы ў страху.
А потым цэглу іншым для магіл
Таксама з нашага сфармуюць праху.

Кажуць: «Людзі — паборнікі строгай маралі,
Уваскрэснуць такімі, якімі сканалі».
І таму мы з віном і з каханкай заўжды,
Каб такімі ўваскрэснуць, сканаўшы без жалю.

Мне вядомы жыцця і нябыту спадман,
Мне вядомы вяршынь і далінаў туман.
Хай за веды пры гэтым мне сорамна стане,
Як апроч хмельнаты іншы ведаю стан.