Аркуш Алесь - Выбранае

Аднастайная, доўгая пуга

Выпрабоўвая сьпіны на гарт.

СПРОБА ІДЭНТЫФІКАЦЫІ

Хто ты, дзіўнае стварэньне,

зноў ідзеш за мной па сьледзе,

у даведніку нямашака

тлумачэньня тваёй сутнасьці.

Ты жывеш сваёй адсутнасьцю,

пьеш адсутную гарбату,

еш умоўныя варэнікі,

сьпіш умоўныя гадзіны,

як скаціна,

што ня значыцца ў калгасе,

і нічыйная уласнасьць, -

проста ходзіць па папасе,

і яшчэ не адбылася.

Зразумець цябе імнуся,

вывучаю, як француза,

як нянаскае здарэньне

(бо у нас ты не сустрэнеш

без гаспадара скаціны).

Кпінай

з'імітую правакацыю,

спробу ідэнтыфікацыі.

МОЙ ПАКОЙ

У пакоі, як на складзе,

Ёсьць адметнае бязладзьдзе.

Паспрабуй на гэткай плошчы

Ўладкаваць развагаў мошчы.

У вадным куце - пра грошы,

Там скразьняк заўжды харошы.

У другім - пра лёс свабоды,

Там абрынутыя стоды.

Трэці кут займае посуд,

Там развагі пра п'янтосаў.

А ў чацьвертым - цыгарэты,

Не палю, бо шкодна гэта.

У ГАСЬЦЁХ

На адным узроўні - слава,

На другім узроўні - кава.

Мы спрачаемся з Мудровым,

Дзе о'кей, а дзе халява.

Вечар слухае размовы,

Пустата сынонім сьвету,

Робяць кубачкі выснову:

Лепш пра цукар, а ня «гэта».

На лапаткі ўсіх расклалі,

Абмалолі косткі файна,

Прусакі аж паўцякалі,

Гул стаіць, як ад камбайна.

Адпачнулі тры хвіліны,

Абадзінскага згадалі,

Памаўчалі, пасьпявалі,

Пасядзелі, пастаялі,

Гаспадыні далі «бусю»,

Гагатнулі, быццам гусі,

І праз кволую хвіліну

Мы пакінулі хаціну.

ЗАЛАТАЯ РУНЬ

Вакол твайго імя, Пярун,

Зьбіраюцца, як восы, хмары.

Пякучых бліскавак нэктары

Чакае залатая рунь.

І нават кволай насьцярогі

Няма ў зьмены маладой.

Яна за новае гарой,

Яна шукае іншае дарогі.

Рунь не баіцца гострага кап'я,

Моц Перуна яе містычна экзальтуе.

Няхай даглядчык лямантуе,

Што небясьпечная з вагнём гульня.

Рунь падсьвядома адчувае, -

Патрэбны, як паветра, рызыкоўны чын,

Інакш ня будзе ўраджаю,

Інакш навошта далячынь.

* * *

Разьбіць вакно і разглядзець сусьвет,

Які ад грошай не залежыць,

Які ня мае пэўных межаў,

Які адразу немаўля і дзед.

Хаос здаецца ў сьвеце тым:

Статут ў мінюсьце не глядзелі,

І не зацьверджвалі ў аддзеле,

І вокладкі няма зь цісьненьнем залатым.

Сусьвет, як вецер, як аблокаў рух,

Я не стамляюся за ім імкнуцца,

І часу не хапае азірнуцца,

І я ня ведаю: ці ёсьць пастух.

НАПЯРЭДАДНІ САМАСТОЙНАЙ ВАНДРОЎКІ

Навошта срэбрам спакушаеш,

Падманным месячным сяйвом?

Пагрызена мараль мышамі,

Закон адолены рабом.

Рабом, які супроць культуры,

Які адмовіў кампраміс.

Дзе каліва знайсьці мікстуры

Ад немачы тваёй, Уліс?

А імітатараў хапае,

Што генэралаў, што салдат,

Вакол віна і каравая,

Вакол улады і пасад.

СУСЬВЕТНЫ ПАДЗЕЛ

Ёсьць прастора паха кветак,

Ёсьць - сьвятла настольнай лямпы.

А суседа ад суседа

Аддзяляе сьвет уласны.

Паміж коршакам і качкай

Неба дзеліцца на часткі.

Ёсьць надзея для сабачкі,

Ёсьць надзея больш сучасная.

А мастацкія дыктатары,

Што паэзіі адданыя,

Быццам чуйныя лякатары,

Быццам ў моры капітаны

Заваёўнічна-калюмбава

У пошуку заўжды нястомныя,

Расьсмяшаць дасьціпна сумнага,

Знойдуць хату для бяздомнага.

Хтосьці кліча іх масонамі,

Хтосьці горда - карабеламі

З каралеўскімі каронамі

І сусьветнымі падзеламі.

АДПАЧЫНАК ЗА ГАДЗІНУ ДА ЗЬМЯРКАНЬНЯ

На валунах адпачываюць кірлі,

Яны ляталі ў сьвет далёкі,

Стаміліся па францыях галёкаць,

Стаяць на валунах, як стодкі.

Крыху далей заўважны сьвірны.

Увечары дымок салодкі

(У вёсцы ўжо забылі смака «водкі»)

Уздымаецца ад сьвірнаў мірны.

Сялянаў не цікавяць кірлі -

Ну ёсць, дык ёсьць - карысці зь іх ніякай,

Іх не чапаюць - і за тое дзякуй.

Здаецца навакол ніколі не было салдата.

Ужо сабрана сена ў сьцірты.

Жыцьцё й праца - тут нібы блізьняты,

Прыемна, ціхамірна пахне мята...

Відарыс гэты бельлю напаўсьцёрты,

Ён вокам невыразна ўзяты.

ТАБЕ

Я ахвяра твайго гіпнатычнага сну,

Твае жахі цікуюць за мной.

Дыягенам пабачыў прыблуду-вайну,

Крылы мёртва вісяць за сьпіной.

Я раблю толькі тое, што мушу рабіць,

Раўнавага - як прывід вясны.

Гіпнатычна казаць, гіпнатычна любіць,

Адчуваць чарназём баразны.