Кастусь Тарасаў - Крыж памяці, меч лёсу

1383- вызваленне Камянца ад палякаў войскам вялікага князя Ягайлы пасля 7-дзённай аблогі.

1383- спусташальныя паходы прыхільнікаў князя Вітаўта з крыжацкімі посілкамі на Коўна, Трокі, Вільню ў часе міжусобнай вайны з Ягайлам.

1384- напады палкоў князя Вітаўта на Віленшчыну і Гарадзеншчыну. Асада крыжакамі Лідскага і Ашмянскага замкаў.

1385- 15 жніўня, у Крэўскім замку адбылася цырымонія заключэння дынастычнай вуніі Вялікага Княства з Польскім каралеўствам. Князь Ягайла, атрымоўваючы польскую карону і каралеву Ядвігу, аддаваў Вялікае Княства Польшчы на жорсткіх умовах поўнай страты дзяржаўнасці ВКЛ. Гэта адразу забяспечыла яму польскія посілкі ў вайне з Вітаўтам. Вітаўт мусіў паверыць абяцанкам Ягайлы стаць яго намеснікам у ВКЛ і пайсці на замірэнне. Таму з боку Ягайлы вунія засведчана яго родным братам князем Сямёнам-Лунгвенам Мсціслаўскім і варожым да яго князем Вітаўтам. Неўзабаве Вітаўт аднавіў ваенныя дзеянні. Па сутнасці, з дня Крэўскай вуніі пачынаецца заняпад дзяржаўнай моцы ВКЛ. Дзяржаўная здрада Ягайлы (аддаў дзяржаву ў пасаг) заклала падмурак гістарычнай драмы, не разыгранай да канца па сёння.

1386- хрышчэнне Літвы і Чорнай Русі (Гарадзеншчына), якія трымаліся язычніцтва, ў каталіцтва. Пачатак супрацьстаяння дзвюх хрысціянскіх канфесіяў у Беларусі.

1386- выступленне полацкага князя Андрэя супраць свайго малодшага брата, польскага караля Ягайлы, і Крэўскай вуніі.

1386- абарона палачанамі горада ад палкоў князя Івана-Скіргайлы, роднага брата Ягайлы.

1386- бітва войска Вялікага Княства са смалянамі на рацэ Віхры.

1388- пачатак 4-гадовай барацьбы князя Вітаўта супраць Крэўскай вуніі і за ўладу ў Вялікім Княстве Літоўскім.

1389- асада Мсціслаўя смаленскім войскам князя Святаслава.

1390- паход польскага войска на чале з каралём Ягайлам на Гарадзенскае княства (вернае Вітаўту). 50-дзённая аблога палякамі Гарадзенскага замка.

1390- аблога Віленскіх замкаў крыжакамі і палкамі князя Вітаўта. Разбурэнне Ніжняга замка і горада Вільні. Пры аблозе быў забіты малодшы брат Ягайлы князь Васіль-Казімір Віганд. Яму адсеклі галаву і насілі на дзідзе перад сценамі замкаў, запужваючы абаронцаў.

1391- паход палкоў князя Вітаўта разам з крыжацкімі посілкамі на Вільню. Спаленне Крывога горада пры аблозе.

1391- захоп войскамі князя Вітаўта з дапамогай крыжацкіх аддзелаў Гарадзенскага замка.

1391- асада Наваградка войскам вялікага магістра Тэўтонскага ордэна Конрада Валенрода.

1392- разбурэнне князем Вітаўтам крыжацкага замка Рытэрсвердэр (каля Коўна) напярэдадні вяртання ў Вільню і каранацыі.

1392- захоп крыжацкімі аддзеламі горада Суража.

1392- 5 жніўня, заключэнне ў Востраве каля Ліды Востраўскага пагаднення паміж польскім каралём Ягайлам і князем Вітаўтам, якое паклала канец шматгадовай міжусобіцы і ўмацавала незалежнасць ВКЛ.

1392- задушэнне вялікім князем Вітаўтам мяцежу князя Свідрыгайлы, малодшага брата Ягайлы, у Віцебску.

1393- захоп і спаленне крыжакамі Гарадзенскага замка.

1393- захоп крыжакамі з дапамогай палкоў, верных князю Вітаўту, Ліды і Лідскага замка.

1394- безпаспяховая аблога Наваградка крыжацкім войскам вялікага магістра ордэна Конрада фон Юнінгена.

1394- паход палкоў князя Свідрыгайлы разам з крыжакамі на Віцебск. Спаленне прадмесцяў горада. Узяць віцебскі замак крыжакі і прыхільнікі Свідрыгайла не здолелі.

1396- паўторны захоп князем Свідрыгайлам Віцебска і адваёва горада палкамі вялікага князя Вітаўта.

1397- паход войска Вялікага Княства на чале з князем Вітаўтам на крымскіх татараў.

1397- аблога Воршы смаленскім войскам князя Святаслава.

1398- дазвол князя Вітаўта татарам, што адыйшлі ад Арды, на сталае пасяленне на землях ВКЛ (Іўе, Слонім, Трокі, Менск) з абавязкам нясення вайсковай службы.

1399- 12 жніўня, бітва войска Вялікага Княства Літоўскага на чале з Вітаўтам (сумесна с польскімі, крыжацкімі посілкамі) з ардынскімі татарамі хана Эдыгея на рацэ Ворскле (Украіна). Самая няўдалая для Вялікага Княства бітва сярэднявечча. У сечы палегла дзве траціны войска Вялікага Княства, загінулі 60 беларускіх, летувіскіх, украінскіх князёў, сярод іх героі Кулікоўскай бітвы - Андрэй Полацкі, Дзмітрый Бранскі, Дзмітрый Баброк Валынскі. Параза ўзмацніла залежнасць ВКЛ ад Польшчы.