Сяргей Грахоўскі - Горад маладосці

А брыгада муляроў, у якую залічылі Пятра Якавенку, ужо клала сцены будучага кінатэатра. Раніцою цэгла накрывалася хрусткім інеем i балюча калола пальцы, парывы халоднага ветру рэзалі твар, але звінелі кельмы, чуліся жарты i смех маладых муляроў. Падсобнікам у Пятра быў амаль яго равеснік, ціхі хлапчук у акулярах. Ён больш маўчаў, у час перакураў садзіўся асобна, нібыта некім пакрыўджаны. Хлапцы спрабавалі жартаваць з яго, а Пятро даваў яму ў рукі кельму, падбадзёрваючы:

— Смялей, браце, болей раствору бяры. Вось так! Добра! Бачыш, як па масле ідзе. Праз які месяц i мяне перагоніш,— а сам, нібы дапамагаючы свайму неафіцыйнаму вучню, падпраўляў тыя цагліны, што часам вытыркаліся ca сцяны, шчыльней прыціскаў ix адну да другой. Так непрыкметна падручны станавіўся мулярам, вясёлым гаваркім хлопцам, роўным з усімі членамі брыгады, сапраўдным будаўніком. Неўзабаве яму быў прысвоены разрад. На будоўлі з'явіўся яшчэ адзін кваліфікаваны муляр. А яго месца заняў другі падручны, каб у самым хуткім часе стаць побач са сваім настаўнікам. Так было ў кожнай брыгадзе. Але стыхійная, выпадковая, як пішуць у афіцыйных паперах, падрыхтоўка кваліфікаваных кадраў не магла забяспечыць будоўлю добрымі мулярамі, бетоншчыкамі, тынкоўшчыкамі i сталярамі. Трэба было вучыць маладых рабочых.

Увосень адкрыўся вучэбны пункт па ўсіх будаўнічых спецыяльнасцях.

Дні ўсё рабіліся карацей i карацей. Лужыны пахруствалі тонкім лядком, вецер гнаў па зямлі пажоўклае лісце, дранцвелі рукі ад халоднага раствору i настылай за ноч цэглы. У многіх рабочых не было цёплай вопраткі, бо, выпраўляючыся ў сваю першую жыццёвую дарогу пад гарачым ліпеньскім сонцам, яны забыліся, што за летам прыходзіць восень i зіма. Апрача тапачак i спартыўных куртак, трэба мець яшчэ добрыя боты i ватоўкі, рукавіцы i цёплыя шапкі. I будаваць трэба круглы год i ў любое надвор'е. Тэрмінова складаліся спісы на выдачу цёплай спецвопраткі. Грузавікі разам з цэглаю i арматураю везлі тэрміновы груз — целагрэйкі i рукавіцы, валёнкі i кірзавыя боты. Пад дажджом, на ветры i холадзе працавалі маладыя будаўнікі, гартуючы сваю волю i выпрабоўваючы вытрымку. А тых, што спалохаліся i ўцяклі, ніхто не шкадаваў i не ўспамінаў — значыць, не вытрымалі першы экзамен, значыць, яшчэ но акрыялі духам, не дараслі, каб насіць пачэснае імя будаўніка.

Набліжалася свята Кастрычніка. Кожны ўспамінаў, як ён летась святкаваў гэты дзень у сябе дома, як маці вешала чыстыя фіранкі, засцілала накрухмалены кужэльны абрус, пякла смачныя пірагі, як у школе да позняй ночы рэпеціравалі новы спектакль, выпускалі святочныя нумары насценных газет, у класах пахла дзеразою i хваёвымі лапкамі. У кожнага былі сотні клопатаў i перадсвяточных спраў. А цяпер ва ўсіх адзіны клопат — закончыць i здаць да 41-й гадавіны Кастрычніка 8 інтэрнатаў i кацельную. У новых будынках гаспадарылі электрыкі: ставілі разеткі i выключацелі, прыбіральшчыцы мылі падлогу i расстаўлялі ложкі i тумбачкі.

У часе абедзеннага перапынку, або ідучы з работы, кожны забягаў на ганак інтэрната і, баючыся наслядзіць, праз адчыненыя дзверы аглядаў свае будучыя пакоі, любаваўся жоўценькай чыстаю падлогай i шырокімі светлымі вокнамі. Пакоі яшчэ пахлі свежаю маслянаю фарбаю — гэтым спецыфічным пахам хуткага наваселля.

Шостага лістапада з Новага Двара, Шніткоў, Плаксаў i Слабады ішлі са сваім халасцяцкім скарбам маладыя будаўнікі ў першыя інтэрнаты жылога гарадка беларускіх нафтавікоў. Не раскладваючы рэчаў, яны па-гаспадарску абходзілі ўсе пакоі, спрабавалі, як дзейнічаюць краны ў рукамыйніку, ці добра зачыняюцца дзверцы ў пліце на агульнай кухні, дакраналіся да гарачых радыятараў паравога ацяплення, a пасля агляду браліся ўладкоўваць свой быт: засцілалі ложкі, прыбівалі кніжныя палічкі, развешвалі ў шафах свае выхадныя касцюмы.

У новым доме хочацца, каб усё было чыстае i новае, a ў многіх хлапцоў занасіліся кашулі, паадрываліся гузікі, пакамечылася ў чамаданах вопратка. Кожны з ix, раскладаючы свае рэчы, думаў, як памыць, папрасаваць i пачысціць сваё адзенне хоць к вялікаму святу. I тут у дзверы пакоя нехта асцярожна пастукаў.

— Заходзьце! — разам грымнула некалькі хлапечых галасоў.

На парозе з'явіліся дзве невялічкага росту бялявыя дзяўчынкі, настолькі падобныя адна да аднае, што ix можна было адрозніць толькі па прычосках: у аднае кароткія кучаравыя валасы непаслухмянымі кудзеркамі падалі на лоб, a ў другое былі акуратна зачасаныя на прабор i перавязаныя блакітнаю стужкаю.