Леанід Дранько-Майсюк - Тут

Ва ўсе гады сваёй ахвярнай творчасці Забэйда-Суміцкі не адыходзіў ад разумення, што ўласна-нацыяналыіае пачуццё найбольш дзейснае тады, калі меркантылізм падпарадка-ваны паэзіі, а любоў да радзімы ўраўнаважана павагай да той зямлі, на якой жывеш...

Я блукаў па цвінтары і чакаў, калі выйдуць з касцёла мае сябры, і ўжо не спадзяваўся сустрэцца з Забэйдам-Суміцкім — з дзнюма ягонымі насмяротнымі постацямі. Яны адляцелі, і адляцелі назаўсёды, пакінуўшы як напамін пра сябе — блакітную трысцінку. Іхняе раптоўнае знікненне было нібыта магічнай забаронай тэрмінова ехаць у Прагу і шукаць там Альшанскія могілкі. I я зразумеў, што не трэба болей трывожыць тыя постаці, не варта іх даганяць, як не варта раней часу чакаць анёла.

I гэтых дзён, праведзеных не ў Празе, а ў Татрах, шкадаваць не варта. Бо вядома ж — блаславёны не толькі тыя мясціны, да якіх мы імкнёмся, але і гэтыя, дзе знаходзімся. I, увогуле, жаданні ў большасці сваёй не павінны супадаць з рэальнасцю, бо неабавязкова мець патрэбнае ў матэрыяльнай выяве. Яго можна прыдбаць, даверыўшыся фантазіі. I я свядома не пазбег фантазіі, падаючы партрэт Забэйды-Суміцкага, таму што пра спевака і да сённяшняга дня я не ведаю больш, чым ведадо.

1987—1989

М. Ф. Дубянецкаму

Бачу Цябе, Варшава,— тваё пакутна-адноўленае хараство.

Перада мною ўсе твае колеры, сярод якіх пераважаюць жоўта-белыя, блакітна-белыя і бела-чырвоныя адценні. Часцей за ўсё яны перакрыжоўваюцца на франтонах касцёлаў і відны здалёк. Іхнія доўгія палосы, нібы раскручаныя шпалеры, утварылі сімволіку, якая лёгка прачытваецца — жоўта-белыя колеры Ватыкана адзіныя з блакітна-белымі колерамі польскага Касцёла. Да гэтага шматвяковага адзінства мусіў быў далучыцца і дзяржаўны сцяг ПНР.

Учора ці пазаўчора Ты развіталася з папам. Ён усміхаецца Табе з вітрынаў прыкасцельных кіёскаў і з вокнаў прыватных крамак. На ўсіх фотаздымках толькі ён — Ян Павел II.

У белай пюсцы і з вітальна ўзнятымі рукамі ён падобны на голуба, які ляціць і захоўвае ў сабе цяпло Ноевай далоні. А пад ім ва ўсе бакі расцякаецца патоп містычнага ўзрушэння і веры ў цуд. I кожны ў натоўпе ўпэўнены ў абавязковай магчымасці цуду. Нават аматары класічнай польскай паэзіі назвалі б гэты патоп і палёт голуба пад ім — самой паэзіяй. Ім цяпер падалося б ерэтычным ранейшае ўяўленне, што паэзіяй можа быць і звычайнае возера, у якім разам купаюцца дзяўчаты і зоры...

Варшава, ты нечаканая ва ўсіх сваіх трагедыях і такая ж — у любым здарэнні.

Вось на Маршалкоўскай у недазволеным месцы сныпяецца маленькі «фіацік». Маладая манашка, гаспадыня машыны, устрывожана — нешта зрабілася з маторам. Але трывогі — як не было. Да манашкі падыходзіць вайсковец і прапануе дапамогу. Яны амаль равеснікі, і кожны па-свойму фарсісты. Ён — у лёгкім фрэнчы, яна — у тонкім, падобным да вячэрняга ўбрання, габіце.

Афіцэр уладкоўваецца за руль і правярае запальванне. Побач, на вольным сядзенні — стос каталіцкіх часопісаў і гурбачка каляровых здымкаў. На вокладках знаёмыя партрэты папы, а на адваротным баку фота, што прымацавана да лабавога шкла, ягоны аўтограф: «Спакою табе, Польшча, мая Бацькаў-шчына». Пажаданне зразумелае, і выказаў яго чалавек катэгарычны, якому наканавана ў жыцці больш адказваць, чым пытацца.

«Фіацік» слухаецца спрактыкаванага вайскоўца. Нічога страшнага, здаецца, й не было — нейкая там драбяза з запальваннем.

А што ж манашка?

Яна, як і любая палячка, проста зача-раваная вайскоўцам. З усмешкай прадбачлівай Евы падае на памяць пану афіцэру фотакартку.

«Фіацік» бяжыць далей па Маршалкоў-скай, а маладому вайскоўцу застаецца толькі ўздыхнуць. На картачцы замест чаканага аблічча манашкі — усё тая ж усюдыісная постаць папы. Гэтым разам — журботная і згорбленая. Каля касцёла святога Станіслава Косткі Ян Павел II схіліўся над магілай ксяндза Папялушкі...

Я запомню. Варшава, усе твае колеры.

Чэрвень, 1987

Вуліцы з дзвюма найменнямі для Давыд-Гарадка не дзіва. Афіцыйныя назвы, як і палежыць, існуюць на шыльдачках, у гарадской дакументацыі і, вядома, на паштовых перасылках — неафіцыйныя ж, гістарычныя, іншы раз з таемна-паэтычным гучаннем, жывуць у памяці.