Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах. Том 2

...Самшы-ыт, самшы-ыт, шляхотнае дрэва, ды ўсё такое! А ў Піцундзе бачыў на ўласныя вочы, як вуліцу падмятаюць мяцёлкамі з самшытавых галінак! I на бамбуковым кійку шляхотнасць гэтая, і каля пальмаў і сіняго мора, а тым самым самшытам па смецці і каменнях — джэр-р! джэр-р!..

...Учора падлічыла, у маім доме не быў ніхто старонні ўжо амаль шэсць гадоў! Падлічы-ыла, падлічы-ыла, і так мне стало страшно і так сябе шкада! I тады я на цэлы свет зазлавала! Забегла на пошту ды кажу: «Усё, пенсію мне цяпер насіце, бо я хадзіць па яе адмаўляюса! Хопіць, цярпела! Хоць жывого чалавека ўбачу ў сябе адзін раз на месяц!»

...Вядомо, сляпы ён і кульгавы, але ж чалавек шчэ моцны, свой дом мае ў Ласосне над рэчкай, агарод з садком. Меліса распісацца. Але прыслаў сястру з наказам — прыйдзі да яго нанач. Хоча пераначаваць са мной і адно тады скажа, будзе распісувацца ці не. Сяджу тут ды думаю — што мне рабіць, каго папытацца і параіцца!..

Ой, не кажы, мілая. I мне надто вядома хвароба адзіноты. У «Кракадзіле» бачыла карыкатуру на старую, што падглядвае за суседзямі ў дзюрку ад ключа. Мастак файно яе размаляваў — з крывым носам, згорбленую, з усмешкай на зморшчаным твары. Я паўзіраласа на той малюначак ды сабе падумала: хоць і маляваць так умееш, а гіцаль ты з гіцляў! З каго смяешса, са сваёй мацеры?! Паса-дзіць бы, як тую дзекабрыстку, у турэмную камеру і цябе гэтак ад-наго-адзіношанькаго сярод мёртвых муроў ды трымаць у іх да самай смерці, ты ж тады праз усе шчылінкі выглядаў бы ка божы свет!

Ну. Іншы — смешачкі яшчэ строіць. Ты чалавека, які ў бядзе, пашкадуй!

Ого, пашкадуюць яны цябе! I я не раз сама сябе пытаю — чаму якы такія?

С жыру бесятся...

...А мая ўнучка ўчора просіць: «Баба-а, нарадзі мне браціка! Няма з кім гуляць — браціка хацу!» — «Не магу унучанька, чаго — не, таго — не!» — талкую. «Не-е, ты ўсё мозас! Мамку мне нарадзіла, ага?!» Дзіцё-о шчэ горкае, а ты тут гаворыш — ужэ нявеста!

I мой шчэ зусім-зусім дурненькі. Дзісь яму кажу: «Калі вырас-цеш, ей-бо, хвацкі з цябе хлопец атрымаецца! От дзяўчаты стануць бегаць за такім зухам!» А ён мне, ведаеш, што выпаліў? «Я іх не баюса — і так мяне не дагоняць!»

Лаўрэн убачыў, як распараная Ліза нагнулася ды нешта з асфальту падняла.

Глядзіце, і тут хлеб валяецца! Шчэ які ладны кавалак белага батона з першагатунковай мукі!

...В нем — здоровье, наша сила,

В нем — чудесное тепло.

Сколько рук его растило,

Охраняло, берегло!..

Такі вершык мая ўнучка ўчора зубрыла! Як у іншых і рука падымаецца — недаедзены хлеб выкідваць на вуліцу, хай сабе нават і галубам! А гэтыя бестыі такімі сытымі ігасталі, што ўжэ, бачыш ты іх, і булкі не дзяўбуць!

Азваўся Лаўрэнаў сусед:

I я на гэтае марнатраўства не магу ўзірацца! Ваяваў, ваяваў са сваімі, а да іх — бы гарох аб сцяну! То больш — Му іх пад халеру, хай жывуць, як сабе хочуць, калі такія разумныя,— нянькай мне ім век служыць?

Дома кавалкі каторы рок і я даядаю! Нават не прыпомню, калі свежую булку ў рот браў! Маладыя мае Дурні смяюцца з мяне, скупяр-дзягай абзываюць, куркулём, шчэ неяк, вычытаным у кніжачках сваіх,— ну і хай! — прызнаўся Ляшчук.

Тое самае мог бы сказаць Лаўрэн і аб сабе. Аніяк не Згаджаўся з тым, што нявестка рэшткі стравы вывальвала ва унітаз. Калі пасля абеду на белых фарфоравых сценках зноў заўважаў сляды морквы ды капусты, у яго адразу на цэлы дзень псаваўся настрой. Ды яшчэ агортваў забабонны жах. Бы ў дзяцінстве, калі палохалі адзін аднаго — не мачыся ў агонь, рэчку і на хлеб, бо маці памрэ, а бацьку разаб'е параліч. У такія дні да вечара хадзіў, як атручаны, прыдумваючы спецыяльныя чаны для кожнай кватэры і нават ужо ўяўляў, як такі посуд з адстаўным маёрам потым валачэ ўніз.

«Дабра гэтаго з адной вуліцы хапіла б на пракорм цэлай свіной ферме! Шчэ з якім апетытам свінні латашылі б баршчы ды пракіслыя малочныя супы з учарашнімі булёнамі, камякі маннай кашы, на малацэ згатаванай. А так? Марнуецца ўсё за ніц.

Калі ў Зялёнай Даліне старшыня калгаса заржавелыя рэшткі трактара, паламаныя плугі, не дай бог, не здасць на металалом, яго адразу штрафуюць. I вельмі разумно робяць. Марнатраўства ад ляноты ды абыякавасці куды горшае, чым пакража — злодзей тым, што ўкрадзе, хоць пакарыстаецца!

Тады чаму ж і за хлеб міліцыя не карае гэтак, хібо ён дастаецца лягчэй?»

...Сясцёр і бацькоў абоіх шчэ мае. Мае нават ладную хату з верандай,— даляцеў да Лаўрэна здалёк жаночы голас.

Не, там, здаецца, звычайная бабская балбатня.

Увагу яго прыцягнула яшчэ далейшая лаўка, дзе гаварылі пра самшытавае дрэва. Там пару яго равеснікаў не прымалі ўдзелу нават у абмеркаванні вершыкаў Вераб'я.