Аляксей Карпюк - Выбраныя творы ў двух тамах. Том 2

Чаму — няма да каго. А Макар Казальцоў? Столькі з ім сябравалі...

Пасля хвілёвага вагання прызнаўся:

Загляну да ЯЕ на магілку, Уладзік.

Сын паўзіраўся на старога ўважліва і сур'ёзна, бытта цяпер адно бацьку ўбачыў.

— А-а!.. Хібо што!..

Кіра ўнікнула зноў:

Я напэўно ведаю — твае ўхажоркі там шкадаваць Лаўрэна Яфіма віча адразу стануць, бытта есці тут старому чалавеку нявестка шкадуе ды галавы не дае куды яму прытуліць! А яшчэ прыпомняць абавязкова, што помніка мацеры так і не паставілі да гэтай пары!

Без папа ведаем, што ў нядзелю — свято! Нікуды помнік не дзенецца — летам паставім!

I год таму ты так гаварыў!

— Ну і не іх гэто сабачае дзело!

Іх не іх, а напэўно брахаць будуць!

Усім сабакам пыскі не параздзіраеш!

Тым больш — трэ з гэтым лічыцца! Сам бацьку павучаў, як у горадзе яму паводзіць!..

Уладзік на жонку сашчаміў кулакі і аж збялеў:

А ты, б-бляха, мяне, бачу, хочаш зноў даняць, зноў хочаш да белаго калена давесці, як тады, та-ак? То давядзеш, што шчэ раз білюценіць будзеш, я табе гэто абяцаю! Змоўкні, каму было ўжэ не раз сказано?

О-о, найлепшае выйсце — рот мне заткнуў, і ўсё!

— А як з табой, б-бляха, іначай?

Хвіліну ў напружанні маўчалі.

Прызвычаепы да вечных перапалак паміж бацькамі, сын успомніў пра свой клопат:

Дзеду, сабацку мне прывязі! Ты абяцаў? Абяцаў, памятаеш? Саба-ацку хацу!

Ладно, тату. Тады — валяй, калі ўжэ так вырашыў цвёрдо. Так табе захацеласа, то я ўжэ — пас. Едзь сабе, толькі не баўса там доўго.

Я ж не на гулянку, Уладзік...

— Кіра, дай бацьку грошай на дарогу!

У мяне свае е, што ты?!

Дзе-еду, саба-ацку!..

I хай сабе будуць! Трымай сабе іх, бо роднаму бацьку я шчэ магу і сам білет купіць, як, па-твойму? Магу ўпаўне і ў мяккі! Цэлую дзесятку нясі, жонка!

Хіба ж я шкадую?

— Ма-ам, ты дзеду сказы, каб саба-ацку прывёз — ён мне абяца-аў!

Кладучы на стол грошы, маці на малога накрычала:

Не дзвэнгай тут мне над вухам пра адно і тое самае — ты і так увесь у драпінах! Глянь, на каго ты падобны ў мяне — зірні на свае шчокі! Плюшавых сабак у цябе поўная кватэра! Унь на серванце, ля тэлевізара, на крэслах, на канапе — з імі сабе і гуляй, хто табе перашкаджае?

А плюшавыя — з ануцы!

Ну і што?

З ануцнымі — сама іграй, я зверскага сабацку хацу! За шчаку Валеркаў кот мяне лапай укусіў!

Не скрэндай, бо атрымаеш! Ты мне ўсе нервы выматаў сваімі фокусамі!

Сама мне нервы разматала!

Не пацярплю гэтага смуроду ў доме, нават і не думай! Усялякую заразу сюды валачы дазволю?

Сын зароў, але больш на яго ніхто не звяртаў увагі.

Много мне столькі! — бараніўся Лаўрэн.— Білет каштуе, ты ж сам ведаеш, грашы. Ды і папалудную — за пяцьдзесят капеек, а больш мне нашто?

— Не выдумляй! Уладзік піхнуў яму чырванаватую паперку ў кішэню.

Шчэ таргавацца будзе — ну і ўпарты ж ты!.. Паставіш там у калгаснай сталоўцы якому земляку сто грамаў! Хай ведаюць нашых Маркевічаў! Напэўно, знойдуцца, каторыя захочуць пажывіцца на дармавінку,— сказаў сын ужо засмучоны.— I хутчэй вяртайса.

Вярнуса — як атрымаецца.

Уладзік яго не слухаў. Паглыблены ў сябе, нават забыўся і пра сняданне.

Чэсна гаворачы, тату,— нечакана прызнаўся,— то і мяне самого туды, халера на яго, цягне. I мне часамі надто хочацца махнуць у Зялёную Даліну, думаеш, не? Толькі — маўчу. А цягне, б-бляха, бы 'магнітам якім, хоць ехаць туды чамусьці і страшно — як на экзамены на катэгорнасць. I от фокус, дзе б я ні быў, што б ні рабіў, а — усё адно. Думаў — толькі са мной так. Аднойчы Павел наш за чаркай прызнаўса — цягне і яго, разумееш? I, калі хочаш, прызнаюса табе нават — я і з гарадского маршрута перайшоў на міжгароднія, каб сяды-тады бліжэй каля свайго поля праехаць!

Во, бачыш, Уладзік. А яшчэ прыстаеш да старого бацькі — чаго і куды, нашто і пашто. Цябе цягне, але ж ты маеш цёнгле работу, вечно ў раз'ездах ды клопатах, як і наш Павел, як Колік. А я — зусім ніц не маю да работы, і мне не з'егдзіць? Не пабыць там, калі гэто зрабіць так просто? Грэх, сын.

Тады, тату, валяй. Шчасліво!

3

Траіх Маркевічаў цягнула ў Зялёную Даліну таму, што сілуэты роднай мясціны ў кожным з нас заўсёды звязаны з самымі першымі радасцямі пазнання свету, з неасэнсаванай яшчэ ўдзячнасцю за дараванае жыццё. Гаварыла ў іх магутная сіла генетычнай памяці, на якой выхоўваліся ўсе продкі.

Гэтая крэпасць не толькі здольная прыцягваць з далёкіх краін птушак менавіта туды, дзе яны вылупіліся з яек. Яна нам — надзей-ная маральная апора, як слушна сказаў аднойчы Васіль Пяскоў.