Людміла Рублеўская - Авантуры Пранціша Вырвіча, здрадніка і канфедэрата

— Зразумела, забойцы ўсе рэчы Батысты ператрэслі, але кароны не знайшлі. У нас жа было шмат абсталявання для фокусаў, ніводзін куфар не без двайнога дна, люстраныя скрыні, магічныя шары. Праз год я й знайшла выпадкова ў адным з тайнікоў прыхаваную карону... Вось і прыдалася яна. Як жа я рада, што змагла яшчэ раз хоць трохі вам дапамагчы! Наастачу...

Пранціш пагладзіў худую руку.

— Ты яшчэ не раз дапаможаш мне... Анёл мой...

Светла-зялёныя вочы, бліскучыя ад ліхаманкі, прыплюшчыліся.

— Наўрад, пан Пранціш, можна назваць мяне анёлам... Але, спадзяюся, што й у бесцялесным стане я змагу пільнаваць ды спрошчваць вашыя шляхі.

Вырвіч сціснуў танюткія пальцы, як прахалодныя сцяблінкі веснавых кветак.

— Не кажы так!

— Ды што ж ужо займацца ілюзіямі ды сімваламі! — квола ўсміхнулася егіпецкая прынцэса. — Такі закон сцэны... Я — персанаж, які адыграў сваю ролю і мусіць сысці, каб саступіць месца іншаму персанажу. Больш цікаваму, якому аўтар адвёў важную ролю.

Пранціш страсянуў русявым чубам.

— Ды я б такога аўтара... Няздара! Што ж гэта за п’еса? Цяпер самы час для шчаслівага завяршэння. Разлучаныя закаханыя спаткаліся, праверылі пачуцці... І надалей павінны быць разам.

З вачэй Міхалішыўны праменілася мяккае светла-зялёнае святло.

— Гэта п’еса іншага жанру, дарагі пан Франтасій. Наш з вамі аўтар пайшоў вельмі банальным шляхам, выпісваючы слязлівую сцэну ў спачывальні. Збеглая нявеста памірае на руках жаніха... П’еса для чуллівых пакаёвак, якія вымачаць у саплях ды слязах усе батыставыя хусткі.

Вырвіч мімаволі пасміхнуўся.

— Гэта кепскі аўтар, Раіна. Трэба павучыць яго драматургіі.

— Позна...

Як жа яна на яго глядзела — з такім замілаваннем, з такой любасцю і адданасцю кабета не павінна пазіраць на мужчыну...

— Вас чакае іншая дзея, з іншымі персанажамі, дарагі пан Вырвіч, і другім, шчаслівым, фіналам, як і мусіць у авантурна-прыгодніцкім рамане. А мне дазвольце адкланяцца... Я чую апладысменты ў зале. І вуголлі пад маімі нагамі ўсё разгараюцца...

Дзесьці на вуліцы загарлалі п’яныя жаўнеры, завішчэла нейкая дзеўка... Нястройныя галасы завялі ваярскую песню:

Але Вырвіч заўважаў толькі, як часта і слаба калоціцца сэрца ў ягонага няспраўджанага лёсу. І проста каб пагаварыць пра штось іншае, запытаўся:

— А што там у Тураве, не ведаеш? Навошта князь Багінскі нас туды пасылае?

Спытаўся — і зараз жа пашкадаваў, таму што хворая ўсхвалявалася, заперхалася, закруцілася і не адразу змагла выціснуць з сябе:

— Я дамовілася з князем толькі пра тое, што ён адпусціць вас узамен за карону і не будзе ўчыняць ніякай шкоды! Ён слова даў! Не ўблытвайцеся, пан Вырвіч, у новыя авантуры! З’язджайце як мага далей, у спакойнае месца!

Значыць, зноў магнаты маленькімі людзьмі гуляюцца... А спакойнае месца — дзе яно? На востраве Агігія, дзе Юпітэр трымае ў палоне ўласнага бацьку Сатурна, альбо на востраве Авалон, дзе лечыць свае вечныя раны кароль Артур, альбо на Белым востраве, які замест высахлага мора абкружае пустыня Гобі? Як жа хочацца часам апынуцца на такім востраве, дзе няма смутку і нуды, вайны і хваробы, а харчавацца можна вялізнымі арэхамі, што валяцца проста на галаву... Праўда, можна апынуцца і на востраве злой чараўніцы Кіркі, што ператварае падарожных у свіней... Затое як ім спакойна ды сытна жывецца! Нейкі час...

Вярнуўся Лёднік, з дзвюма шаблямі. Буркатнуў, што зноў бэйбусы ламіліся ў дом, давялося праганяць. Прынёс Раіне новы адвар... Але не валодаў той адвар уласцівасцямі філасофскага каменя і не мог адабраць у смерці тое, што ўжо належала ёй.

І ўсё гэта было так сумна, што нават Сафокл, майстар трагедый, калі б узяўся апісваць, дык ператварыў бы ўсіх для надання аптымізму ў антычных багоў, і гераіня стала б дачкой не крычаўскага збройніка-паўстанца, а якогась алімпійскага каваля Гефеста, і ператварылася на вачах каханага ў кветку альбо птушку, ці яшчэ лепей — зрабілася б сузор’ем. І праз колькі год вучоны доктар Баўтрамей Лёднік, папіваючы гарбату ў альтанцы ўласнага маёнтка, важна паказваў бы гэтае сузор’е госцю, свайму былому вучню пану Франтасію Вырвічу, гетману альбо палкоўніку...

Але на беларускай зямлі любая антычная трагедыя выглядае бляклай, як нарэзаная з фольгі мішура леташняга карнавалу, і гэтак жа няздольная прыкрасіць несправядлівую гісторыю.