Алесь Разанаў - Кніга ўзнаўленняў

Пакінуў мяне спакой,
мір ад мяне адхінуўся:
з усіх мацярок
маю найболей бедаў,
маю найменей шчасця,
Куды ні ступлю —
усюды
мне здраду сыны рыхтуюць:
тут глыбачэзныя ямы
капаюць,
там драцяныя цянёты
ставяць,
адгэтуль атрутныя джалы
стромяць,
адтуль атруту смяротную
точаць.
Адны — беспатайна,
другія — патайна,
тыя — з ліслівасцю,
гэтыя — са зласлівасцю,
адны — з перапросьбай,
другія — з пагрозьбай,
але i адным, i другім
нароўні
жыццё маё знелюднела,
i маюць адны i другія
ў нянавісці сваю маці.

Але хіба я баюся?
Хіба я палохаюся?
Ані.
Стаю вось, не тоячыся,
i хай прыйдзе
каторы з маіх сыноў
i ўразіць
жалезам завостраным
мне ў маё
самлелае сэрца.
Хай прыйдзе
і, быццам нітку
прадзіва, абарве
збалелы век
сваёй маці.
Хай прыйдзе —
i ўчыніць здзек
з цела тае,
што яго нарадзіла.
Бо лепей
смерць, чым такое жыццё,
i мілей
адзін раз памерці,
чым паміраць штодня...

Гора вам, пастыры,
што распалохалі,
расцерушылі
i заразілі
хваробай нядбальства авечак
з маіх чародаў:
на вас
збіраецца суд суровы,
i пакаранне
чакае вялікае вас.

Калі соль
страчвае сілу сваю,
чым жа тады саліць
чалавеку спожыць?
Ужо ні да чога
яна не прыдатна,
i застаецца
яе адно толькі
выкінуць прэч
на патаптанне людзям.
Звятрэлая соль,
згаслыя ліхтары,
здзічэлыя кіраўнікі,
сцямнелыя светачы,
аслеплыя павадыры —
вы паўпадалі
у багну нядбальства
i пацягнулі
авечак, давераных вам,
за сабою.
I што
скажаце вы тады,
калі прыйдзе
ваш Уладар i Айцец,
каб выслухаць вашы
адказы i справаздачы,
i папытае пра таленты,
што былі
давераны вам?!.
Як цяжка,
як цяжка
мне будзе ў той дзень,
калi буду
глядзець на згубу
сваіх сыноў!..
Як роспачна мне,
як горка
будзе ў той час, калі
дзеці мае,
што добраахвотна
згасілі свяцільнік
евангельскай светлыні,
урынуты будуць у апраметны
агонь.

Хто зможа мяне суцешыць
у тую часіну?
Хто зможа стрымаць ручаі
маіх слёз?
Сабе на пакуты
сыноў нарадзіла,
на раны сабе —
дачок.
Лепей бы мне наўпраўду
жыць беспатомнай,
чым бачыць перад сабою
сёння такой талакою
сваіх бязбожных дзяцей.
Лепей бы ім таксама
было не радзіцца,
чым, нарадзіўшыся,
спадкаваць
вечную згубу,
дзе будзе
лягчэй Садому й Гаморы,
чым ім.
Бо слуга,
што ведае волю
свайго Ўладара,
а згодна з ёй не жыве,
пакараиы будзе
памножаным пакараннем

О, архісвятары й святары
пастыры i вучыцялі
чародаў айцоўскіх,
дакуль
хочаце быць нямымі,
дакуль
будзеце неміласэрна
авечак жэрці?
Вы не спыніліся
на малацэ,
вам не даволі
воўны —
лупіце скуру
i кроў п'яце,
i выкідаеце мяса,
самі
насыціўшыся па горла,
ваўкам, крумкачам.

Занямелі самі
i іншым замок на губы
вешаеце,
a хіба
столькі авечых чародаў
было ў царкоўнай аўчарні
яшчэ нядаўна,
у леташнія гады?
Ці столькі,
колькі цяпер захавалася,
божых душаў
вам было дадзена
у кіраванне,
у справаванне?
Спіце, пастухі,
a супротнік дбае,
пасопваеце, вартаўнікі,
а д'ябал, як леў,
авечак хапае безабаронных
i аддае адных вечнай згубе,
другіх — брыдкім корцям,
каб вычваралі рэчы,
што даспадобы яму.
Аўчарні
пустошацца вашы
i множацца на вачах
чароды супротнікаў...

Дзе цяпер
святары без заганы,
павадыры без вадаў,
што дбалі б не аб сабе,
рупіліся б не для сябе
i не сабе дагаджалі б,
як патрабуе гаго
найвышэйшы
Архісвятар
i як сама я казала.
Ды сёння ў настаўніках
тыя ходзяць,
каго абралі самохаць,
годзячы сваім хібам,
мае сыны,—
паадварочваўшы
вушы свае ад праўды
i прыхінуўшы да баек.

Сябе саміх,
славу,
багацце,
раскошу
яны палюбілі
больш, чым людское
збавенне,
i больш, чым Бога.
A некалі ж мелі
перад вачамі
узор дасканалай набожнасці,
ды, аднак,
людзі скажонага розуму
i падазронай веры,
заўпарціліся яе сіле
i запярэчылі яе праўдзе.
Але няхай —
неўзабаве
адкрыецца ўсім прычына
іхняга шалу
i ўсе пабачаць,
што не з нябеснымі скарбамі,
а з зямнымі,
кахаліся іхнія душы
i думкі цягнуліся іхнія
не ўвышыню,
a ўніз.

У гэтым разладдзі
апанаваў мяне голад —
але не хлеба,
а Божага слова,
i смага адолела —
ды не вады,
а евангельскай глыбіні.
Адняты ў мяне
прарок i настаўнік,
адрынуты ад мяне
пастыр i павадыр:
што з гэтых прарокаў,
што праракуюць,
сваю, а не Божую, волю,
што з пастыраў тых,
што значны
сваім найменнем,
а справаю — бедакі?!