Алесь Разанаў - Кніга ўзнаўленняў

Павінны
усе хрысціяне
шукаць i прагнуць
такога канца.
I латва
могуць яго дасягнуць
праз праўдзівае пакаянне
i праз таемствы святыя
Цела Хрыстовага i Крыві
i алеяпамазання,
бо святыя
гэтыя з'явы
нячысцікаў адганяюць
ад чалавечай душы
у часіну смерці.
Належыць
ведаць яшчэ вам,
што разам з целам
не памірае,
у адрозненне ад жывёльнай,
душа чалавечая,
а жыве,
будучы вобразам Божым,
жыццём бясконцым.
Дваякае — бачым —
жыццё людское,
дваякая — бачым —
людская смерць: ,
адною дарогай
праведнік адыходзіць,
другою — грэшнік,
адзін — у вечную радасць,
другі — у пакуту.
Думай
пра іхнія дол i часцей,
чалавеча,
i ў памяці моцна,
што чуеш цяпер, трымай —
бо ў чым смерць застане,
тым Бог i асудзіць.

З трыма
вялікімі зменамі
смерць настае i нас
гэтымі зменамі страшыць:
па-першае, стратаю рэчаў,
з якімі мы зеыкліся;
па-другое,
той невядомай краінай,
дзе апынецца бядачка-душа;
i, па-трэцяе, неспазнаным
абліччам Бога,
які нас будзе судзіць.
Ды ад гэтага страху
я маю траякія лекі,
траякую дапамогу.

Па-першае, ведай
i памятай,чалавеча,
што ты пілігрым-вандроўнік
на гэтым свеце
i тут у доме чужым жывеш.
Як сказаў апостал,
не маем тут горада,
але мусім
будучы горад шукаць.
А на гэтым свеце
мы нібы ў карчме,
i гняўлівы
у ёй гаспадар гаспадарыць —
смерць.
Яшчэ не паспелі
мы тут набыцца,
a ўжо гаспадар патрабуе
платы ад нас
і, нібы разбойнік,
усё дарагое i гожае,
што мы мелі,
у нас адбірае гвалтам
i, голых,
выпіхвае прэч.
Па-другое,
прыводзь на розум
словы апостала, што сказаў:
калі гліняная хата
нашага цела разбурыцца,
маем у небе
палац незраўнаны,
які не людскою рукою,
а Боскаю збудаваны.
Дык паспяшайся,
любы мой чалавеча,
хутчэй да яго,
а не баўся
ў закутку смуродлівым,
дзе звіваеш
гняздо свайго быту,
марна
спрабуючы на зямлі,
а не ў небе,
займець уцеху.
Па-трэцяе,зарабляй
тут, у цяперашнім гэтым веку,
нябесную ласку Бога,
а ён табе заўтра,
у будучым веку,
заплаціць шчодра.

Нам недарэчы
баяцца смерці,
бойся адно граху,
які пасылае адданцаў сваіх
на пакуты ў пекла;
а праведнаму чалавеку
не страшная смерць;
праз яе,
нібы праз браму,
мы пераходзім
ад нетрывалых часовых рэчаў
да вечных
i ў неўміручасць саму.

Дык ведайце i памятайце,
што смерць выводзіць
нас з цемрадзі да святла
I ўводзіць
з зямлі ў нябёсы —
каб вечна
ты жыў
з Богам Творцам сваім
i славу
царства ягонага бачыў ясна.

Спадобі ўсіх нас,
сваіх вернікаў,
Хрысце Божа,
нябеснага царства твайго,
каб у ім
i мы ўслаўлялі цябе,
адзінага ў Бостве
з Богам Айцом i Богам
Духам Святым,—
цяпер,
i заўжды,
i на векі вякоў.
Амін.

Гора мне, беднай,
бяда — гаротнай!
З усіх бакоў я абрабавана,
з усіх уладанняў сваіх
абабрана,
з усіх убранняў сваіх
абадрана
на ганьбаванне свету!

Апанавала мяне навала
злыбедаў невымоўных!
Рукі мае ў вярыгах,
ярмо на шыі,
у путах ногі,
ланцуг на чарэслах,
меч паваротнавостры
над галавою,
вада глыбокая
пад нагамі,
няўгасны агонь
абапал,
крыкі i скаргі
навокал,
страх i спалох
наўкруга,
i пераследы — усюды.
Бяда ў гарадах,
гора ў вёсках,
гора ў дубровах,
бяда ў гіалях,
гора ў гарах
i ў зямных атворах,
бяда на сцежках
i на шляхах!..

Ці знойдзецца месца,
дзе б панавала бяспека,
ці вышукаецца прытулак,
дзе б гаспадарыў спакой?!
У ранах i ў верадзе
дзень брыдзе,
цягнецца ноч
ва ўздыханнях i стогнах.
Скварнае лета морыць
мяне да млосці,
даймае мяне да смерці
марозлівая зіма.
Была я прыгожай,
а стала ўбогай,
была каралевай,
якую кахаў увесь свет,
а цяпер
мяне адно толькі
пагарда кахае,
мяне адно толькі
смутак цалуе.

Усе, хто жывы,—
жыхары зямлі,
народы i людзі,
наблізьцеся да мяне,
паслухайце, што я кажу,
спазнайце,
якою была раней,
i пабачце,
якой цяпер стала!
Цяпер я пасмешышча свету,
а перад гэтым
была ў здзіваванне
людзям,
была ў захапленне
анёлам.

Была я аздоблена,
як ніхто,
была пагляднай i мілай,
была, як зорка на ўсходзе,
святлістай,
была, як месяц апоўначы,
зіхатлістай,
была, як сонца апоўдні,
дзівоснай.
Дачка адзіная ў маці —
была абранніцаю адзінай,
была галубкай нявіннай,
без плямінкі i заганы.
Бальзам цудадзейны —
маё імя,
крыніца жывое вады —
найменне!..