Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Яшчэ праз паўгадзіны, дазнаўшыся праз даведку ну­мар тэлефона, ён пазваніў у музей Броўкі, непадалё­ ку ад якога жыў, але ў якім ніколі не быў, і спытаў, ці можа музей абвергнуць або пацвердзіць той факт, што беларускі паэт Броўка праставіў некалі каньяк рускаму літаратару Эрэнбургу?.. Мужчына, які падняў слухаўку, вельмі ахвотна, нават радасна адказаў, што такія фак­ ты аднолькава цяжка як пацвердзіць, гэтак і абвергнуць, але такое магло быць, бо ў 1947 годзе Броўка і Эрэнбург разам ездзілі ў Польшчу, а калі вярталіся назад, дык у Эрэнбурга скончыліся грошы, і Броўка, пакуль цягнік стаяў на станцыі, збегаў дахаты і грошы для Эрэнбур­ га прынёс… «Вас, можа быць, яшчэ нешта цікавіць?..» — спытаў мужчына з надзеяй у голасе, але Засевіча нічога больш не цікавіла і ён паклаў трубку.

Люты 2008, Смаргонь.

Мар’ян прачнуўся ад стуку ў вакно. Зірнуў на гадзіннік з вялікімі, каб бачыць, бо ўжо вочы не тыя, чырвонымі лічбамі на падстрэлку: 6.00.

Гадзіннік гэты Ганна нядаўна падаравала. На юбілей, на пяцьдзесят гадоў. Замест старога. Стары, нават старадаўні, з ківачом, у арэхавым футарале гадзіннік, які яшчэ з іхняга вяселля спраўна час адбіваў, перад самым юбілеем раптам абрынуўся са сцяны — і ўшчэнт! Чаму сарваўся?.. Цвік, на якім вісеў, не пагнуты, дужка, за якую чапляўся, цэлая, а ён гэх — і ў друз! Дык жонка й купіла новы, электрон­ ны. Сама купіла, а выгляд зрабіла, нібы гэта Антон, брат ейны, швагер Мар’янаў купіў. Яна ўсё хацела, каб Мар’ян з Антонам сябравалі. А як з ім сябраваць?.. Мар’ян жа бачыў, як гадзіннік яму ў гасцёўні Ганна ўсунула. Прыпёр­ ся без гадзінніка, лыкнуў гарэлкі дармавой ды яшчэ… Ат, і ўспамінаць не хочацца… «Кердык табе, — кажа, — пасля юбілею, Мар’ян, раз гадзіннік напярэдадні гэкнуўся. Прык­ мета, — кажа, — ёсць такая, жалезная».

На левым плячы Мар’яна якраз да юбілею халера нейкая выcкачыла, гэтакі гузак амаль з кулак, дык уся­ лякае ў галаву палезла. Чарнобыль, цэзій… А тут яшчэ швагер… І Ганна хоча, каб яны сябравалі.

«Падалося», — падумаў Мар’ян пра стук у вакно. Не таму так падумаў, што было шэсць раніцы. Такой па­ рой нехта мог і пастукаць, чаму не? Вунь сусед Ма­ гамед, татарын, ён у гэткі час ужо курыць на гаўбцы. У шэсць раніцы шмат хто прачынаецца. Але пасту­ каць у шэсць раніцы ў вакно на адзінаццатым паверсе дванаццаціпавярховага дома…

У вакно зноў пастукалі. Гэтым разам не ў шкло, а ў бля­ ху на падваконніку, і стук быў такім, як шарыкі жалезныя рассыпаліся, ці буйныя градзіны ледзяныя. «Трук­так­тук­ тук­трак…» — вось так… Тут ужо нельга было падумаць, што здалося, нібы нехта пастукаў. Мар’ян, пацягнуўшыся, паляжаў трохі, падняўся і адшморгнуў занавесу…

Яго асляпіла ранішняе ліпеньскае сонца, якое, толькі­ толькі прыўзняўшыся над зямлёй, біла наўпрост у вочы, і ён не адразу разабраўся, што там, ці хто там вісіць за вак­ ном?.. А за вакном вісеў дэсантнік на парашуце. Мусібыць, вучэнні вайсковыя недзе праводзіліся, і хлопца знесла ве­ трам, зачапіла за дах дванаццаціпавярховіка. Цяпер зноў, як за савецкім часам, пайшла мода на ўсялякія вучэнні. На­ ват Мар’яна ў ягоныя паўвеку забраць і падвучыць нечаму хацелі. Ды ён не даўся. Паперку ў псіхлякарні, дзе швагер працаваў санітарам, вырабіў, нібы хворы. На галаву, канеч­ не, там ні на што іншае не хварэюць. Так што і ад Антона ёсць нейкая карысць, не скажаш, што няма ніякай.

Дэсантнік быў у белым камуфляжы, што Мар’яна здзівіла, бо не зіма ж, не снег, а лета, трава з лістотай, і воін павінен быць у апратцы пляміста­зялёнай, а на ім нават чаравікі белыя. Дый не чаравікі гэта, балеткі нейкія… Дальбог, балеткі на дэсантніку, а на галаве вяночак, во форма, ё­пэрэсэтэ…

— Што, підар, завіс?.. — спытаў Мар’ян у шкло, дума­ ючы, што дэсантнік не пачуе, а той пачуў і адказаў, не крыўдуючы: «Я не підар, я фельд’егер, вам пакет са штабу». І дастаў з­за пазухі гэткі самы белы, як увесь ён сам, пакет, на якім чырвонымі, як лічбы на электронным гадзінніку, літарамі былі напісаны імя і прозвішча Мар’яна, а папе­ радзе літары Р. Б., што азначала, мусібыць, Рэспубліка Бе­ ларусь. Але далейшага адрасу на пакеце напісана не было, так што як гэты балерун з парашутам знайшоў менавіта тое вакно, за якім Мар’ян спаў, чорт яго ведае…

— Не згадвайце нячысціка! — перахрысціўся дэсантнік і падаў Мар’яну пакет. Праз зачыненае вакно, скрозь шкло, сабака, падаў!.. Во іх вучаць цяпер!.. У савецкія часы, калі Мар’ян служыў, гэтак не вучылі. Ну, там, дрот зубамі перакусіць, цэглу лобам раструшчыць, калі ласка… Але ж не пакет падаць скрозь шкло — і яно цэлае!..