Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

— Семяняку? Не чуў пра такога… А як яго зваць?

У філармоніі працуе, а пра Семяняку не чуў… Мог бы чуць, хоць і прыезджы. Вунь колькі ўжо гадоў як прыехаў… Пра што ж яны гавораць у філармоніі?

— Юры.

— Але ж вы не Юры…

— Сяргей.

— Ведаю, што Сяргей. А чаму не Юры?.. І чаму ваша маці любіла Семяняку, а не Фельцмана?

— Фельцман у Маскве. А Семяняка тут.

— Дык і Ханок тут. Чаму яна Ханка не любіла? Ханка ведае…

— Ханок тут. Але яна любіла Семяняку, а не Ханка. Чаму яна павінна была Ханка любіць?

— Ханка Эдуардам завуць, — зноў узняў палец Шульман. — Вы б маглі быць Эдуардам. Эдуард Засевіч — гэта нармальна. — І ў другі раз навёў на Засевіча палец, як пісталет. — А па бацьку як?

Засевіч не стаў адсоўвацца, лак на паркеце драпаць. Няхай страляе…

— Рыгоравіч.

— Во, тым больш.

— Што тым больш?

— Тое, што Засевіч Эдуард Рыгоравіч. Нармальна.

— А Сяргей Рыгоравіч Засевіч — ненармальна?

— Не, чаму… І Сяргей нармальна. Але вы маглі быць Эдуардам. Ды яшчэ Рыгоравічам. — Шульман апусціў «пісталет» і ўзяўся за пляшку. — Ці руку не мяняем?

— Што значыць руку не мяняем?

— Хто пачаў, той і далей налівае.

— Мне ўсё адно.

— Да гэтага нельга ставіцца абыякава, галава пасля будзе балець, — перадаў Шульман пляшку Засевічу. — Налівайце. Гэта закон: руку не мяняць.

— Закон дык закон, — разліў Засевіч. — За што? Шульман узяў кілішак, падняўся.

— Ваша маці магла б любіць музыку Пракоф’ева. Тады ўсё б супадала. Пракоф’еў Сяргей і вы Сяргей. Але ў жыцці супадае не ўсё і не заўсёды. Вып’ем за тое, каб супадала.

З гэтым Засевіч не стаў спрачацца. Няхай супадае. Пасля першага кілішка Шульман не закусваў, пасля другога ўзяў скрылік лімона. Спытаў зморшчана:

— А чаму мы за Броўку п’ём? У яго юбілей?

— Не.

— Ён вам нейкі сваяк?

— Не.

— Тады хто?

— Ён мой калега па рабоце. Таксама канструктар дзіцячых цацак.

— А… Тады чаму мы п’ём за яго?

— Мы за яго не п’ём.

Шульман паклаў на сподак скурку дасмактанага лімона. Сподак быў рубінавы, колеру крамлёўскіх зорак, і жоўтая скурка глядзелася на ім прыгожа. Засевіч падумаў, што трэба будзе гэтыя колеры спалучыць у нейкай з цацак.

— А што мы робім? — кіўнуўшы на пляшку, спытаў Шульман.

— П’ём, але не за яго.

— Правільна. Нам яшчэ за яго піць! Хто ён нам такі? — Шульман зноў кіўнуў на пляшку. — Руку не мяняць, гэта закон. — І калі Сяргей Рыгоравіч разліў, Шульман падняўся з чаркай. — Прапаную выпіць за жанчын, бо трэці тост!

Не чакаючы Сяргея Рыгоравіча, нават не чокнуўшыся, Шульман выпіў, паганяў, заплюшчыўшы вочы, каньяк у роце, праглынуў і адразу ж, вачэй не расплюшчваю­ чы, заспяваў:

ландышы, ландышы… ах, хто з вас не ведае гэтай лі­ рычнай, лёгкай, нібы святлом і кветкамі напоўненай, ме­ лодыі? Але мала каму вядома, што аўтар яе, знакаміты савецкі кампазітар Аскар Барысавіч Фельцман, пер­ шую сваю Сталінскую прэмію атрымаў не за яе і на­ ват не за самае сіняе ў свеце… — Шульман пачакаў, па­ куль Засевіч выпіў, узяў з рук ягоных і пакруціў перад носам ягоным сіняваты кілішак… — чорнае мора маё, а за санату для віяланчэлі, створаную ім яшчэ на другім курсе Маскоўскай кансерваторыі, куды ён паступіў па заканчэнні з залатым, прашу заўважыць, медалём знакамітай музычнай школы імя Сталярскага П.С., што сведчыць як пра глыбіню, так і пра шматфарбнасць… — Шульман паставіў на стол сіняваты кілішак і пакруціў перад носам Засевіча кілішкам зеленаватым… — так і пра шматфарбнасць таленту Аскара Фельцмана, які нарадзіўся ў 1921 годзе ў Адэсе, а ў 1941, ва ўзросце дваццаці гадоў, як толькі пачалася Вялікая Айчынная вайна, ажаніўся з Яўгеніяй Пятроўнай Кайданоўскай, таксама студэнткай Маскоўскай кансерваторыі, але дырыжорска­харавога факультэту, якая падрабляла ў Габрэйскім тэатры Беларусі, які гэтаксама, як і Маскоў­ ская кансерваторыя, знаходзіўся ў эвакуацыі ў Нава­ сібірску, і Аскар Фельцман, пра што ўжо ніхто не ве­ дае, апроч мяне, пісаў для гэтага тэатра музыку і быў яму верны, але не ўсё жыццё, бо пасля вайны Габрэй­ скага таэтра Беларусі не стала, і ўсё жыццё кампазітар Аскар Фельцман быў верны толькі сваёй жонцы Яўгеніі Кайданоўскай, а, можа быць, і не толькі ёй… За пара­ ход! — зусім не да месца скончыў Шульман гэтую сваю філарманічную лекцыю.

Каньяку не было адпіта яшчэ і паловы, а ўжо Засевіч пачаў паціху шкадаваць, што прызнаў у Шульмане армяніна.

— За які параход?