Уладзімір Някляеў - Цэнтр Еўропы

Так не можа быць. Ці можа? Каб усе — недалэнгі…

— У мяне жонка журналістка, даволі вядомая, — кажа следчы. — Яна ў вас не раз бывала. Дык у першым рэ­ партажы напісала, што вы лепшыя за нас.

Выходзіць, следчы прыкідваўся, быццам ні пра Бела­русь, ні пра беларусаў нічога не ведае…

— А ў другім?

— Што ў другім?..

— А ў другім рэпартажы пра што яна напісала?

— Пра вашу мужнасць. Пра тое, як мужна вы перанеслі вайну, вытрымалі Чарнобыль… І як зараз гэтак жа муж­ на, сцяўшы рот, перажываеце дыктатуру.

— Мы мужна перажываем дыктатуру?

— Я ў вас не быў. Яна так напісала. Што ж, мужна дык мужна… Дыктатуру дык дыктатуру…

— А ў трэцім рэпартажы?..

— О!.. — Следчы, што дзіўнавата для шведа, у захапленні ад жонкі. Я таксама рады, што яна ў яго ёсць, бо гэта праз яе, мусібыць, ён такі гаваркі. А я ўсё гадаў, чаму ён неа­ бавязковыя для следства размовы са мной водзіць?..

Ва ўсім ёсць прычына.

Сэрца без прычыны не спыняецца.

— Гэта не рэпартаж быў, фантастыка! Ёй прэмію за яго далі… Жонка мая… яе, дарэчы, Верай завуць…

— Як?..

Перад тым, як назваць імя жонкі, следчы, мне здало­ ся, надта ўжо ўважліва зазірнуў мне ў вочы, нібы чака­ ючы, як я адрэагую…

— Так, Вера, — кіўнуў следчы і не стаў тлумачыць, чаму ягоную шведскую жонку, як і маю беларускую, завуць Ве­ рай. — Яна перакананая, што небяспека для чалавецтва — не спід і не тэрарызм, а грамадства спажывання, якім і ёсць сёння ўвесь Захад. Яна лічыць, што грамадству спа­ жывання цалкам адпавядае філасофія хрысціянства, таму трэба мяняць і грамадства, і веру.

Я не ўцяміў:

— Якую веру?

— Хрысціянскую, на якой грамадства спажывання і ўзгадавалася. Свой духоўны пік чалавецтва прайш­ ло напярэдадні хрысціянства, пасля пачаўся заняпад, што адчулі на Ўсходзе, дзе стварылі новую сусветную рэлігію, але і яна не вырашае праблему, бо не зразуме­ та галоўнае: сёння, каб ісці наперад, трэба бегчы назад. А вам не трэба назад, вы і так там. У тым сэнсе, што, хоць у вас ёсць храмы, але вы ў сутнасці сваёй ніякія не хрысціяне, а, як старажытныя грэкі з рымлянамі, па­ ганцы, і грамадства спажывання ў вас не сфармавала­ ся. Цывілізацыя перагнала вас, як на стадыёне, на круг, але з трыбун здаецца, што вы не апошнія, а наперадзе, і Вера даводзіць, што так не здаецца, а так яно і ёсць. Што, стаўшы аўтсайдэрамі, вы сталі лідэрамі. І не трэ­ ба лезці да вас з правамі чалавека, з усёй бліскучай лухтой, прыдуманай грамадствам спажывання д зеля апраўдання свайго існавання. Бо гэта — як вешаць на вашу паганскую елку не цукеркі, а фанцікі. Рэпартаж так і называўся: «Цукеркі і фанцікі». І з яго вынікала, што не вам трэба рухацца да Еўропы, а Еўропе да вас, да той чалавечай сутнасці, да тых нязменнасцяў, якія вы захавалі. Калі, канечне, Еўропа не хоча, каб яе крывя­ носныя сасуды пазабівала халестырынам, а хоча, каб у ёй білася жывое сэрца і дух жывы лунаў.

Во як…

Жылі і не ведалі пра сваё шчасце. За такое і ў нас бы ёй прэмію далі.

— А дзе жыве ваша жонка?..

«Выпадкова не ў Менску?..» — хацеў я спытаць, ды следчы неяк дзіўна рэагуе на маё пытанне: глядзіць так, нібы сам не ведае, дзе яна жыве.

— Тут… у Мальма… — цягне ён, і ўва мне ўзнікае па­ дазрэнне, што з жонкай у яго, як і ў мяне, праблемы. — У яе свая кватэра, там кот у яе жыве. Асобна, бо я не люблю катоў.

Гэта правільна. Калі б у мяне была свая жонка, а ў жонкі яшчэ і свая кватэра, дык у ёй жыў бы кот. Асобна, бо я не люблю катоў.

— Вы жонку маю зацікавілі, яна хоча напісаць пра вас, — тлумачыць, нарэшце, следчы, да чаго ўся папярэдняя раз­ мова. — Прасіла спытаць, ці вы згодны?

Чаму не?.. Толькі адвакат папярэдзіў, каб я без яго — нікому не слова, таму мне трэба параіцца з адвакатам.

— Ануча пад абцасам, — кажа пра майго следчага мой адвакат. — Гэта праблема Швецыі. Жонка ягоная, з якой ён, між намі… — адвакат робіць паўзу і нешта не дага­ ворвае… — дык яна заўсёды дзіўнаватая была, а ў апошні час зусім стала лявачка, што таксама праблема. Да таго ж яна ненармальная, а яе на каралеўскія прыёмы запра­ шаюць. Нядаўна на вяселлі дацкага прынца красавала­ ся. Напісала, што са шлейфа нявесты можна было б сот­ ню сукенак для голых афрыканак пашыць. І ўсё, больш ні слова. Прынцэса прачытала, скандал… Так што няхай і пра вас напіша, скандал не зашкодзіць.

Можа, і не зашкодзіць…

Мне ўжо нічога зашкодзіць не можа…

Следчы сказаў, каб я ўключыў тэлевізар пасля веча­ ровых навінаў, калі хачу ўбачыць ягоную жонку, якую зноў запрасілі на каралеўскае вяселле, скуль яна будзе весці рэпартаж.