Сяргей Кавалёў - Як пакахаць ружу

Матыў вандравання ўсё болей выступае як вяртанне. Куды? Адкуль?

Сусвет, у якім жывуць вершы Л. Дранько-Майсюка, здаецца, існуе недзе зусім побач, прасякнуты ў звычайнае, у нас саміх, але мы яго не заўважаем, не можам заўважыць амаль з-за дробязяў, проста па недарэчнасці, a менавіта з прычыны маленькага адхілення, невялічкага разыходжання ў спектры ўспрыняцця.

Часам не ведаеш, што рабіць i як ўспрымаць вершы паэта — настолькі не патрабуюць яны ацэнкі, высновы; верш закончаны сам у сабе, i можна памыліцца ў высновах, калі ўсё ж такі ix рабіць. Гэта ж можна сказаць i пра развіццё верша: кожная наступная страфа з'яўляецца нечакана, насуперак распаўсюджаным сюжэтам вобразастварэння. Прычына гэтай з'явы — у схільнасці Л. Дранько-Майсюка да ўласна раскаванай логікі, у своеасаблівым разгортванні асацыяцый. А побач з гэтым — інтэлектуальны момант, але ён не выпірае, не сустракаецца ў безабаронна чыстым выглядзе i ў той жа час адыгрывае немалую ролю ва ўзнікненні i арганізацыі верша.

Алесь Разанаў у непрадказанасці развіцця верша дасягае значна большага: рэзкіх кантрастаў i асацыяцый паміж зусім адлеглымі вобразамі, але ў Разанава гэта акрамя таго яшчэ i свядомая мэта, ледзь не форма, у Дранько-Майсюка — чысты вынік раскаванасці логікі; у спружыннасці твораў Разанава — кантрастная змена нечаканых думак i ўзаемны выклік слоў, у Дранько-Майсюка — непрадугледжаны шлях адчування, змена існасцей гэтага адчування. Але зноў жа: сэнс верша ствараецца ў пэўнай ступені суадносінамі значэнняў слоў.

Аўтар «Вандроўніка» схільны бачыць i адчуваць сусвет не толькі ў 'найбольш яркіх i агульнапрынятых праявах, адасобленых i вобразна ўзмоцненых, але, у першую чаргу, — у дэталях, з'явах нязначных, часта незаўважных: усё мае сваё значэнне i сэнс, сваё прызначэнне i функцыю. У Дранько-Майсюка няма падкрэсленага адрознення паміж прыродай, людзьмі, рэчамі (звар'яцелая маланка, гранітная качка, коршак шкляны). Узаемапранікненне, пераўтварэнне, роўнасць, адсюль — усеагульная сувязь Сусвету, гармонія паміж жывой i нежывой прыродай.

Паэт не навязвае прыродзе чалавека, не ставіць яго падкрэслена ў цэнтр створанага ім Сусвету, а проста паказвае яго як;нейкую, адну з шматлікіх, своеасаблівую частку. Якая яна, гэтая частка, якое яе месца ў прыродзе — вось галоўнае, вось што шукае паэт у сваіх вершах, дзеля гэтага i стварае самыя разнастайныя сітуацыі:

Прадметы, жывёлы, абставіны быту ў Дранько-Майсюка адыгрываюць тую ж самую ролю, што i абстрагаваныя паняцці, назвы пачуццяў, уласцівасцей розуму, маральных якасцей. Там, дзе іншыя непасрэдна выказваюць свае пачуцці i думкі, Дранько-Майсюк абазначае гэтыя пачуцці i думкі канкрэтнымі прадметамі жывой i нежывой прыроды, якія выклікаюць адпаведныя адчуванні, выказваюцца без суб'ектыўных афарбовачных каментарыяў неактыўнага ў звычайным сэнсе гэтага слова героя, які нават не заўсёды прысутнічае. Прадметы не выкарыстоўваюцца як службовыя для пацверджання думак i пачуццяў, а самі па сабе ў сваёй суаднесенасці выклікаюць адчуванне, маюць самастойнае значэнне. Гэтае ўзаемапранікненне, роўнасць па сваёй значнасці чалавека, жывёльнага свету i прадметаў нежывой прыроды адлюстравана, напрыклад, у вершы «Коннік спыніўся...», асабліва ярка выражана такая тэндэнцыя ў канцы верша:

Рэчы і прадметы ў многіх творах паэта набываюць уласцівасці лірычнага героя («Сухая галінка», «У гародзе самотная тычка...» i інш.), верш запаўняецца ўдзельнікамі-рэчамі, праз дакладнае адлюстраванне абстаноўкі выклікаецца канкрэтнае пачуццё, адчуванне. I нават у такім вялікім вершы, вершы з героямі-людзьмі, як «Вось нарэшце i ранак узнік...», большасць магчымага тут сэнсу прыпадае на апошні радок («Але шкло ад гарачага трэсне») — Зноў-такі, рэч набывае першаснае значэнне для паводзін людзей. A ў вершы «Цацка» відавочна ўсе «ўдзельнікі» адыгрываюць аднолькава вялікую ролю ў развіцці дзеяння (звер, цацка, хлопчык; i звер, i цацка аднолькава маюць значэнне для хлопчыка), больш таго, ix сутыкненне стварае канфлікт: