Сяргей Кавалёў - Партрэт шкла

Авалодаць магіяй пачуцця для яго, відаць, было найбольш складана. Грамадзянская накіраванасць i пафаснасць прыйшлі неяк хутчэй i адразу зрабіліся характэрнай праявай яго паэзіі, вылучалі яе сярод творчасці аднагодкаў. Заўважалася цікавасць да гісторыі, да больш блізкіх падзей грамадзянскай i Айчыннай войнаў. Апошняя вайна ўспрымалася асабліва балюча i непасрэдна, разам з услаўленнем гераізму ўзнікала абвостранае пачуццё ненатуральнасці i трагічнасці вайны:

Універсітэт, як перыяд жыцця i творчасці, як абазначэнне ўсяго таго, чым жыў Сербантовіч гэтыя пяць гадоў, а не толькі як лекцыі i экзамены, пераўтварыў яршыстага i задзірыстага хлопчыка з Магілёўшчыны ў маладога, але ўжо са сваім голасам i сваімі прынцыпамі паэта, такога ж, аднак, задзірыстага i яршыстага. Калі ўлічыць, што пісаў ён усяго 10 гадоў, то універсітэцкае пяцігоддзе з'яўляецца першай паловай яго творчага шляху, якая толькі часткова адлюстравана ў першай кніжцы.

Тут ён стаў паэтам, тут ён сфарміраваўся як чалавек, як асоба. Універсітэт аказаў вялікі ўплыў на ўсю далейшую яго творчасць, на яе культуру. Шурпатасць i каструбаватасць радкоў саступілі месца імкненню да паэтычнага ўдасканалення. Пачыналася праца ў «Бярозцы», пачыналася сур'ёзная i нялёгкая праца ў паэзіі.

* * *

Жыць было неспазнана светла i радасна, нягледзячы на цяжкую хваробу i частыя расчараванні ў блізкіх людзях. Ён быў вясёлы, шчыры i даверлівы, гэты невялікага росту, чарнявы, з тонкімі рысамі твару i нізкім голасам чалавек; яго сапраўды «нібы магнітам да людзей прыцягвала», i ён вельмі хутка да ix прывыкаў, заўсёды быў акружаны шматлікімі сябрамі i знаёмымі, на якіх можна было абаперціся ў барацьбе са злом у жыцці. Але ў паэзіі было зусім інакш, i паэт выходзіў адзін на адзін з усім светам, які ўяўляўся то бліскучым i загадкавым падарункам, то хітрай, крывадушнай маскай, пад якой хаваецца невядома што. У гэтай барацьбе разлічваць прыходзілася толькі на сябе i толькі сябе лічыць адказным за ўсе памылкі i няўдачы, падзяляючы радасці i перамогі на ўсіх:

«Азбука» — першая кніга паэта — выйшла ў свет у 1966 годзе ў выдавецтве «Беларусь», адрэдагаваў яе на грамадскіх асновах Анатоль Вялюгін. Зборнік выклікаў зацікаўленасць крытыкі. Маладому паэту пашанцавала на ўвагу, ды нават не пашанцавала, увага была абумоўлена самім зместам кнігі, яе паэтычнымі вартасцямі. Калі рэцэнзіі А. Пысіна, I. Аношкіна, В. Макарэвіча пры ўсёй сваёй прынцыповасці насілі характар сяброўскіх, адкрыта добразычлівых, то P. Бярозкін i С. Марчанка разглядалі зборнік прафесійна i ўсебакова. Рыгор Бярозкін адзначыў, што не ўсе вершы напісаны на аднолькава высокім узроўні, заўважыў недахоп глыбіні i штучнасць, надуманасць канфлікту ў многіх з ix, але зрабіў вывад пра бясспрэчную тэленавітасць i самабытнасць паэта. Рэцэнзія Святланы Марчанкі ў адносінах літаратуразнаўчых, у пытаннях паэтыкі i кантэкстуальнага аналізу твораў — найбольш змястоўная i сур'ёзная рэч з усяго, што пісалася пра творчую манеру Анатоля Сербантовіча да гэтага часу. Менавіта С. Марчанка першая падкрэсліла такія негатыўныя рысы паэзіі Сербантовіча, як паспешлівасць i недысцыплінаванасць думкі. «Відаць, не трэба з такой лёгкасцю, з такой хуткасцю адгукацца на ўсё, што адбываецца на свеце. A калі адгукацца — то звяртаць увагу на лад сваёй дуіны»,— пісала крытык.

На вокладцы кнігі яркі чырвоны трохкутнік ушчэнт раструшчваў змрочна-чорную глыбу, якая распаўзалася на тры вялізныя абломкі. Сімвал барацьбы дабра с а злом, сімвал пераможнасці, але не завершанасці, не перамогі.

Былі ўплывы i наследаванні, але не запазычанасць; паспешлівасць, але не абыякавая апісальнасць. Была поза, імкненне да канфлікту, задзірыстасць i адмаўленне, але не пазёрства, не мяккацеласць паэтычнага слова. Былі недахопы: пры хуткім росце i неадольнай празе вышыні яны сустракаліся досыць часта. Але гэта была першая кніга i, нягледзячы ні на што, у ёй віравала, бруілася жывая i чыстая крыніца паэзіі: