Васіль Зуёнак - Паіміж небам і зямлёй

Спорт — менавіта аздараўленчы — неад'емная частка побыу, укладу жыцця. На сцяне кожнага ўласнага дома, найчасцей гэта над дзвярыма ў гараж, можна пабачыць баскетбольнае кальцо; сямейны турызм — з'ява звычайная і распаўсюджаная, можна сказаць, абавязковая. Балельшчыкаў вялікага спорту — таксама хоць адбаўляй. Мускулы не ўмацуеш, але разрадка нейкая ёсць. Асаблівая любоў амерыканцаў — бейсбол — ускладнены да формаў «спартыўнай сімфоніі» варыянт усім нам вядомай з дзяцінства лапты. Трэба было пабачыць, як у меру паважная, па-дзіцячы наіўна-прымхлівая (з пакеціка-стаўбун ка трапляўся Дзіку ледзянец жоўтага колеру — тут жа перахапіла яго, памяняўы — для мужа! — на чырвонае колца), крыху сентыментальная лютаранка (назаўтра — у касцёл) Сюзана Кэмпбел імпэтна падскоквала, крычала, ускідвала рукі (пераможна!) ці хапалася за галаву (пры адваротным выніку), падбадзёрвала сваіх — куміраў Мінесоты, — каб зразумець, што ў гэты момант, пад гэтым «небам» крытага стадыёна адзіны бог — бейсбол...

У сем'ях, дзе мне давялося пажыць, не заўважыў я асабліага захаплення тэлевізарам. У Жоржа паглядзелі апошняе перадвыарае выступленне прэтэндэнта ў прэзідэнты Джэксана, у Дзіка Кэмпбела — відэакасету пра Маскву, з рускімі песнямі, а ў Джэфа — відэазапіс урокаў аэробікі, якія вядзе Сюзана.

Аднак жа, між іншым, адрасаваны камусьці і, відаць жа, знаходзяць гледача і такія тэле- і кінасюжэты, пра адзін з якіх расазвала газета «Нью-Йорк пост»: «Галівуд — Бах! Бах! Бах! Мёртвы. Мёртвы. Мёртвы. Фільмы робяцца з кожным днём усё болыш смяротныя...» Гэты рэпартаж-інтэрв'ю з рэжысёрам Майкам Вінерам аздоблены фотамантажом, з якога сурова, ледзянымі вачыма глядзяць узброеныя, як кажуць, да зубоў кінагероі і мякка ўсміхаецца сам «творца». З газетнай старонкі апроч загалоўка «Рэжысёр апраўдвае кроў у фільмах гвалту» крычаць аншлаг-выказванні Вінера: «Мы зробім «Прагу смерці 23» з Чарлі, які страляе з інваліднай каляскі». Загадкава? Другая сентэнцыя-аншлаг адразу і тлумачыць, і затуманьвае сэнс: «Я глядзеў «Рэмбо» 4 разы і налічыў 83 забітых. Толькі 60 чалавек забіта ў «Празе смерці 3».

Аказваецца, Вінер, рэжысёр фільма «Прага смерці З» не зааволены «вынікам»: усяго толькі 60 забойстваў, у той час як у фільме «Рэмбо» іх ажно 83! Вось і ўзнікае «творчая» задума «выпавіць» гэтую разбежку, ліквідаваць розніцу — дадаць забітых, якіх катастрафічна не далічыўся Вінер у сваёй «Празе...» (перад гэтым была «Прага смерці», потым, адпаведна з гэтай жа назвай, — серыі 2 і 3, а цяпер іх ужо, здаецца, паабяцана не проста 2 і 3, а цэлых 23 — абы выканаць і перавыканаць «план» па забойствах!..).

У свет амерыканскага масавага кінагледача давялося нам крыху зазірнуць у Дэтройце — дэманстравалася карціна «Чырвоная спёка». Галоўны герой там — савецкі міліцыянер, з выглядам і характарам супермена, народжанага ў нетрах кінабізнесу. Дык вось галоўныя «эмацыянальныя» ўспышкі выбухалі ў цемры глядзельнай залы пры самых эфектных аплявухах на экране, пры галаваломных і каркаломных бойках...

Хапае такой «прадукцыі» і на тэлеэкране.

Аднак, паўтару, у сем'ях, дзе давялося мне жыць, асаблівага захаплення такімі каналамі не назіралася, — пэўна ж, не было патрэбы.

Дамашнія бібліятэчкі, у адрозненне ад нашых, тут сціплыя — пераважае даведачная літаратура і фотаальбомы: (яны тут у пашане — як і альбомы з сямейнымі фотакарткамі). У Жоржа пабачыў і некалькі нашых кніг, а між іх — трэці том чатырохтомнага збору твораў Пімена Панчанкі. На пытанне «Чаму адзін?» Жорж патлумачыў: «А гэта ў нас так падзялілі падарунак з Беларусі — каб усім патроху...»

У выхадныя стараюцца дома не сядзець, адпачываюць актыўна, усе некуды едуць (ёсць, між іншым, і такое захапленне: хадзіць па вялізным магазіне, як па музеі, — любавацца рэчамі). Каб была поўная разгрузка, нават абед не гатуюць — карыстаюцца кафэ ці рэстаранам. Пабывалі аднойчы і мы з Дзікам у такой установе, што гарантуе абед за 10 мінут, апроч суботы і нядзелі. Тут, у суботу, я пабачыў першую чаргу — нам прыйшлося крыху пачакаць. Але якая гэта чарга была: Дзік падышоў да абслугі, сказаў прозвішча, яго запісалі. Мы селі, хвілін 5-7 пагарталі газеты, пакуль паклікалі: «Містэр Кэмпбел!» — і завялі да століка. Так ліквідуецца чарга з вечнымі пытаннямі: «Хто за кім?», «Я за вамі, хто перад вамі?..» Ціха, спакойна, культурна — і пры чарзе няма чаргі.

У дадатак уявіце, як у Нью-Йорку, у Чайнтаўне («Кітайскім горадзе»), бяжыць насустрач наведнікам гаспадар рэстаранчыка, ветліва схіляецца, запрашаючы ўвайсці, як прадбачліва сочыць за настроем, за кожным рухам, жэстам, рэплікай...