Васіль Зуёнак - Паіміж небам і зямлёй

Рыфмоўка мяняецца (там была сумежная, тут — перакрыжаваная), і паралелі як бы падвойваюцца, але іх суразмоўе трымаецца на той жа хвалі сустрэчнага палёту. Верш сам па сабе, здаецца, ціхі, не бунтоўны, прынамсі не крыклівы. Ён не грукаецца з настойлівымі намаганнямі ў сэрца, але ўваходзіць туды па-сяброўску даверліва, і ты па-сяброўску жадана сустракаеш яго... З ім ёсць пра што пагаманіць... І гэты траісты паўтор дзеяслова згубіцца вядзе, паглыбляе думку: ад простага, сузіральнага, пейзажна-замалёвачнага «згубіцца ў восеньскім тумане» да непадуладнага, метафізічнага вопыту, угрунтавання чалавека ў космасе прыроды: «згубіцца, каб застацца...», і, нарэшце, — адчуванне жыцця ў спасціжэнні душою Вечнага Духу: «згубіцца... і не баяцца, што жыццё міне...» Элегічную настраёвасць медытацыі падмацоўвае рэха «паралельнага», пейзажнага, плана, нібы звон у сусветнай цішыні. Далёкі, але суцешны...

Падвойная перспектыва радка. Ці перспектыва голасу... Тут дзіўнае адчуванне, калі ўдумацца. Загадкавае. Не арыфметычна разлічанае. І такое заманлівае ў сваёй недамоўленасці, накшталт вось гэтых «нашых» (хто яны? што яны?..):

Сапраўды, радок за радком неяк па-русалчынаму кліча, заваблівае. Навяваецца штосьці шчымлівае. А разгадкі ўсё няма і няма. Яна няўлоўна аддаляецца, нібы ўцякае, пакідаючы агеньчык надзеі, як папараць-кветка...

І зноў — вяртанне-рэха. Апошняе. Але — не адамкнёнае. Усё з той жа таямніцай. Шукай ключы сэрцам сваім:

Чуецца штосьці магічнае ў паралельных паўторах... Ляціць голас, ён жа, безумоўна, аціхае, каб недзе не знікнуць, а растварыцца, у нешта матэрыялізавацца зусім іншае, ужо недаступнае табе, няўлоўнае... І ён жа — вяртаецца. Вяртаецца рэхам. Значыць, рэха недзе там, на самым пачатку сваім, мусіць набрацца моцы — каб вярнуцца. Павінен быць сілавы момант, момант энергіі, каб нарадзіць той, сустрэчны. Іначай — не будзе вяртання. Будзе самотная глухата. Будзе абсалютная маўклівасць, як у стане касмічнага бязмежжа, і нулявая магчымасць «пачуць» сваю прысутнасць...

І так па-дзіцячы хочацца гукнуць у прастору і перабегчы туды, адкуль пачынаецца рэха — каб паглядзець сюды, дзе толькі што быў, адкуль толькі што гукаў. Паглядзець, як на сябе самога, на свой голас — у момант існасці, які ўжо адляцеў у вечнасць. Зрабіўся рэхам. Але ж. ён ёсць!..

Калі слухаеш музыку, калі паглынаюць цябе незямныя хвалі гукаў, хіба задумваешся тады аб іх прыродзе? Душа твая проста жыве іх жыццём — жыццём іх ладу, іх гармоніі. (Гаворка, вядома ж, пра музыку, якая: мае права так называцца, — гвалтоўнае гукаспалучэнне паціху абмінём...)

Так і з паэзіяй. Так і з гэтымі радкамі, прынесенымі лютаўскай кніжкай часопіса «Полымя» (2001): чытаеш — і нібы твае крылы разгортваюцца, і перад табою адкрываецца прастор, які толькі што быў вядомы выключна аднаму чалавеку — аўтару, паэту. Імя яго — Віктар Шніп: яшчэ адзін сустрэчны палёт...

Р. S. І ўсё ж — як самапрысуд: немагчыма ніякім пераказам «ахапіць» паэтычны твор. Яго трэба чытаць. Бо па-за «канцэпцыяй» «пераказчыка» могуць застацца без «ацэначных курсіваў» не толькі такія іскрынкі, як з працытаваных фрагментаў: «стронга, як застылае святло», «з неанёльскай вышыні» (якою адразу робіць «вышыню» гэтае «не» ў спалучэнні з «анёльская»!..), «кожны крыж свой выбірае...», але і з вершаў суседніх, ды не згаданых: «...іду... // пакуль стамлюся вечнасцю зямной, // пакуль не ўбачу, хто ідзе за мной...»; «жыве ўва мне, як смерць мая, Іуда, // што знае час, калі мяне прадаць...»; «жыць паэту нялёгка, тым болей жанчыне...»; «засыпаны снегам дамы і платы, // і ты сярод снегу, нібыта святы, // ідзеш без дарогі па белым: святле, // нібыта па хмары, па белым сяле...»

Калісьці непаўторны і непараўнальны майстар прозы і мысляр Аляксей Рамізаў спытаўся і адказаў: «...што трэба чалавеку ад чалавека? — так мала: кроплю сардэчнасці — і лёд растае...»