Піліп Ліпень - Гісторыя Ролянда

І сьвет адразу зьнерухомеў, заціх.

Вось з тае пары ў нас у горадзе і зрабілася ціха, дзеткі.

– Але чаму ён быў мічман? – спытаў Колік, аднак пажарнікі ўжо падняліся і разьвітваліся: паціскалі рукі таце, казалі камплімэнты маме, а нам падарылі па чырвонаму цукроваму пеўнічку.

Калі мы былі маленькія, мы мелі непрыстойную звычку – калупацца ў носе. Перад існом, у таямнічай цемры, поўнай шоргатаў і павеваў, па абуджэньні, у соннай асалодзе, пад цяжкай цёплай коўдрай – мы ляжалі ў калысках і аддаваліся пяшчотнай загане. Але, як кажуць, грэх не схаваеш у мех! Аднойчы ўнядзелю ранкам да нас увайшоў тата, наўпрост з марозу, з румянай усьмешкай, з кучаравай бародкай. Ён напэўна прынёс нам лядзяшы ці пернікі, ці мо хацеў заклікаць усіх на каток – але брыдкае відовішча жахнула й разьюшыла яго. З грукатам ботаў, зьбіваючы букеты і бязладна лямантуючы, ён выскачыў са сьвятліцы. Гора мне! Авохці мне! Дзеці мае! Сыны мае! Вырады! Чуваць было, як ён рыдаў і нішчыўся з нашае нізасьці, а мама суцяшала яго. А потым мама ўвайшла да нас, села на канапу і распавяла казку пра манахаў.

– Калісьці падаўней ратаваўся ў адным манастыры манах. Быў да таго слабкі духам, што хутка зразумеў – не пазьбегнуць мне падседаў д'яблы, усё роўна спакусіць, як ні пніся. Таму, калі ўжо трэба грашыць, дык лепей дробненька, чым буйна! Усё ж да Бога бліжэй. І каб ад сьмяротных грахоў засьцерагчыся, прыдумаў ён цалюткі дзень у носе калупацца. Сказана – зроблена. Цяпер толькі служба з працай канчаліся, ішоў манах у сваю кельлю, клаўся на салому і палец у нос паглыбей запіхваў. Завітае калі-нікалі да яго д'ябла, і сьмяецца задаволены: у няспынным граху манах. Наш чалавек. І далей сьпяшаецца, з цнотаю змагацца. Так год праляцеў, дзесяць, трыццаць, і надышоў час манаху паміраць. І, выпускаючы дух, памаліўся ён: даруй мне Божа! І памёр. Паглядзеў-паглядзеў на ягоную душу Бог – і дараваў. А хто б не дараваў? Ну калупаўся ў носе, так. Затое зла нікому не нарабіў ані найменшага. І забраў таго манаха на неба. Як даведаўся пра гэта д'ябал – узбурыўся не на жарт! Затупаў капытамі, замахаў крыламі – і ажно хвалі полымя па пеклу пайшлі, закурчыліся грэшнікі. Ашукаў мяне хітры чарнец! Затрос галавой, заскрыгаў зубамі – і такі агністы ўраган падняўся, што нават чарцям горача зрабілася. А манах сядзіць на воблачку і рагоча. Ужо не дастанеш яго! І з тае пары д'ябла разумнейшы зрабіўся: як убачыць, што нехта ў носе калупаецца, адразу ўсіх чарцей кліча, каб ушчыльную хітруном заняліся. Ну? Хочаце, дзеткі, каб вамі чэрці ўшчыльную заняліся?

І з тога часу мы ніколі больш не калупаліся ў носе.

Увечары, выбраўшыся са стылае шчыліны, я прываліўся сьпіной да сьмецьцевага баку, задраў галаву і глядзеў на зоркі. Пад зоркамі ляцелі доўгія бялявыя космы – ці то нізкія аблокі, ці то дым. Прыгожа. І абрамленьне вакол – цагляныя сьцены, цёмныя галіны, ліхтары. І тая прыгожая дзяўчына якраз вярталася дадому. Хоць можа гэта была й не яна, бо замест абцасаў – кеды. Яна ці не яна ўсьміхнулася мне, вусны бліснулі ў сьвятле ліхтара. Мне пашанцавала, што яна была нападпітку: я падаўся ёй рамантычным, францускім, кшталту Арцюра Рэмбо, і яна павяла мяне да сябе. Яна назвала імя, але я адразу забыў. На ёй былі талстоўка, шалік, шапка, матлятыя шаравары. Мы тупалі па лесьвіцы, я разглядаў шаравары, а сусед курыў і рабіў абыякавы выгляд. Дома яна дала мне адкаркаваць шампанскае і пачала расказваць, як пасварылася з бойфрэндам: ён такі мярзотнік! Ежы ў яе амаль не было, і я намазваў на хлеб кетчуп і еў. Хлеб і кетчуп пахлі аднолькава – халадзільнікам. «Мне падабаецца, што ты такі олдскульны». «Што значыць олдскульны?» «Ну... старамодны. Гэты твой сіні пінжак. Ты слухаеш мэтал-рок?» «Так, я слухаю мэтал-рок кожны дзень памногу, але як ты даведалася?» Задаволеная, яна накіравалася ў ванную, яе хістала. Я азіраўся: пыльна, усе кубкі або сколатыя, або трэснутыя, чорны чайнік. Хутка яна выйшла. «Ты сьпі на канапе, а я лягу на ложак». Пакуль яна не раздумалася, я прыцiснуўся да канапы, хутчэй зажмурыўся і накрыўся чымсьці навобмацак. Яна сноўдала, шархацела пакетамі, потым нарэшце вымкнула сьвятло і рыпнула. «Ох, як мне холадна». Я старанна задыхаў, прытворна роўна. Было трохі страшна, але яна заснула імгненна. Хутаючыся ў плед – гэта быў сапраўдны клятчасты плед – я пракраўся на кухню і сеў на кукішкі, упёршы калені й далоні ў гарачую батарэю, а галаву паклаў на падаконьнік. Пахла цёплым пылам. Усё тыя ж зоркі, космы, галіны, але зараз у двайной аконнай раме, у цяпле.