Михась Южик - Лесвіца

— Ну дзе там Юрка? — нецярпліва зірнула яна на маці. — Пара б ужо, здаецца, вярнуцца.

Толькі яна гэта сказала, як збоку лесвіцы пачуўся шоргат, і неўзабаве ў пакоі паявіўся брат, усё з той жа ненавіснай сястры блазнаватай ухмылкай.

— Усё нармальна? — спадылба паглядзела на яго сястра.

— Угу, — хмыкнуў Юрась.

— А чаго так доўга?

— Прабач, — брат па-клоунску развёў рукамі, — наведаў, так бы мовіць, клазет. А што, забараняецца?

Сястра не адказала на гэты досціп, але, убачыўшы, што брат зноў накіроўваецца да стала, крыкнула:

— Пачакай! Ніяк ты не нажарэшся! Табе, здаецца, ясна было сказана стаяць на парозе, каб трымаць пад увагай лесвіцу.

Юрась пакорліва вярнуўся назад і падпёр вушак спінаю. Толькі праныў:

— Ды я есці хачу.

— Мама! — усклікнула знерваваная Тамара. — Ды падай ты яму талерку, хай там чвякае.

Вера Генадзеўна ўзяла сынаву талерку з недаедзеным кальмарам, дадала туды лусту хлеба і аднесла на сынаў «пост». Той адразу ж прыняўся жаваць.

Ганна Андрэеўна, якую пасля пажыўнай вячэры хіліла на сон, па-філасофску назірала за ўсім са свайго крэсла.

— Давай, Тамарачка, пачынай, дзетка, — сказала яна млявым голасам.

— Ну што ж, бадай што, пачнём, — згадзілася Тамара і кінула брату: — А ты жуй-жуй, ды прыслухоўвайся. І не толькі да мяне, а і да лесвіцы.

— Не бойся, — незадаволена буркнуў Юрась.

25

Такім чынам, калі нарэшце распачалася гэтая сямейная рада, унучка, маці і бабуля сядзелі ў крэслах перад прыземістым столікам, а Юрась стаяў у дзвярным праёме. За акном усё яшчэ збіралася навальніца, то ўзмацняючы, то аслабляючы свае грымоты. Дождж так і не пачаўся, аднак фрамуга і фортка былі абачліва (каб не ляснула збродлівая маланка) зачынены. Ад таго ў пакоі зрабілася вельмі душна і горача. На поўным твары Г анны Андрэеўны выступалі буйныя кроплі поту. Яна раз-пораз змахвала іх насоўкай.

— Дык вось, дарагія мае сямейнікі, — пачала сваю прамову Тамара, — ду­маю, усе ведаюць, дзеля чаго мы зараз сабраліся. І ўсё ж для асабліва някемлівых, — тут яна сярдзіта зірнула на Юрася, — паўтару: сёння мы павінны вырашыць пытанне з маім бацькам, вырашыць так, каб прыпыніць яго невыносныя для акаляючых, нахабныя і, я б сказала, антызаконныя дзеянні. А іменна адкрыты сямейны тэрарызм — будзем называць рэчы сваімі імёнамі. Гэты тэрарызм заключаецца ў тым, што бацька, канчаткова згубіўшы пачуццё рэальнасці, уявіў сабе, што можа ўладарыць над воляй і лёсамі сваіх дамашніх.

— А што, ты хацела, каб бацька не цікавіўся тваім лёсам? — уеў сястру брат.

Ад гэтай заўвагі на Тамарыных шчоках выступілі чырвоныя плямы, а лоб пабялеў. З цяжкасцю ўтаймоўваючы злосць, яна прамовіла:

— Мама, калі ласка, прасачы, каб мяне не перабівалі. Асабліва такімі хамскімі выкрыкамі.

— Юрчык, памаўчы, дзетка, — абярнулася да сына Вера Генадзеўна. — Не перашкаджай сястры гаварыць.

— А калі я хачу сваё меркаванне выказаць? — не здаваўся Юрась. Ён падышоў да стала і паставіў на яго пустую талерку, наліў фужэр ліманаду, выпіў і вярнуўся назад. Сястра з грэблівым нецярпеннем праводзіла яго вачыма.

— Усім будзе дадзена слова, — сказала Тамара, калі брат зноў стаў у пра­ёме. — А цяпер з вашага дазволу прадоўжу.

— Давай, Тамарачка, — падахвочвала яе бабуля.

— Паўтараю: наш бацька памылкова ўявіў, што можа ўладарыць над лёсамі і ціснуць на псіхіку сваіх дамашніх. Ён, фактычна не жывучы з сям’ёй, не выконваючы абавязкаў галавы сямейства, тым не менш пастаянна чапляецца з заўвагамі, павучае, прычым робіць гэта ў надзвычай грубай, абразлівай форме. Кожнае яго з’яўленне на ніжнім паверсе нашай кватэры ўжо цэлы год суправаджаецца скандаламі, а то і бойкамі. У прыватнасці ён тры разы ўжываў у дачыненні мяне сілу, хапаў рукамі за плечы, трос, па-люмпенску лаяўся. Прызнаюся, такія паводзіны бацькі не ў апошнюю чаргу пабудзілі мяне сысці з дому да чалавека, нашмат за мяне старэйшага, з якім я жыву ў грамадзянскім шлюбе.

— Дай Бог кожнаму з такім чалавекам жыць, — не стрымаўся з’яхіднічаць брат.

Сястра намаганнем волі ніяк не адрэагавала на братаў закід і доўжыла:

— Не ўтаю, я спадзявалася знайсці сабе абарону ў асобе Пятра Вацлававіча, справядліва мяркуючы, што хоць цяпер бацька ад мяне адкаснецца, і я змагу спакойна пажыць. Хіба свабодны чалавек не мае права на асабістае шчасце?

— А ён не можа, калі хтосьці вакол шчаслівы. Такі чалавек, — выказалася са свайго крэсла бабуля.

— Правільна, — гаварыла далей Тамара, — пасля таго, як я сышлася з Пятром Вацлававічам, бацька, якому гэты чалавек усё жыццё рабіў толькі дабро, чамусьці люта яго ўзненавідзеў. А заадно і мяне, што дзіўна, бо ў падобным выпадку кожны нармальны бацька адно б узрадаваўся. А гэта, на маю думку, ужо гаворыць пра яго псіхічную ненармальнасць. Бо, пагадзіцеся, які бацька будзе працівіцца сужыцельству дачкі з вельмі заможным і паважаным у грамадстве чалавекам? Павел жа Алегавіч як ашалеў, даведаўшыся, што я жыву з Пецем. Мала таго, ён распачаў жорсткі і напорысты пераслед, які нязменна суправаджаецца пагрозамі, праклёнамі, беспардонным умяшаннем у наша асабістае жыццё. Для таго, хто забыў, нагадаю, — тут сястра нядобра зірнула на брата, — што ў пачатку чэрвеня бацька падпільнаваў мяне каля варот дома, патрабаваў разысціся з Пятром Вацлававічам, а затым, калі я вы­казала законнае нездавальненне, літаральна выкручваў мне рукі і пагражаў ператварыць маё жыццё ў пекла. Потым, вераломна раздабыўшы нумар нашага тэлефона, пачаў мардаваць званкамі, сярод якіх пераважалі начныя: са знявагамі, праклёнамі, абяцаннямі расправы і гэтак далей. Таксама дасылаў пагрозлівыя лісты. У гэтым мяшку, — Тамара падняла перад сабой непразрысты пакет, — знаходзяцца яго лісты і касета з запісамі ягоных званкоў — тымі, што занатаваў аўтаадказчык. І каб не быць галаслоўнай, прапаноўваю зараз крыху паслухаць, як мой бацька выказваўся.