Сяргей Балахонаў - Інфанта і аднарог

– Цябе не ў тыя нетры пацягнула, – зрабіў закід Пеця Андропаў. – Якая розніца з чым мы маем справу – з копіяй копіі, якая не мае арыгіналу, ці з хлуснёй пра хлусню на невядомых падставах? Ты лепш скажы, чаму ж усё-ткі сімулякры пагражаюць чалавецтву?

Я не меў сілаў асадзіць яго за пыхлівы тон, з якім ён звяртаўся да Алісы. Адчынілася чарговае вакенца. За круглым сталом сядзелі рэспектабельныя мужчыны. Кожны з іх натхнёна чухаў свой нос.

– А тым і пагражаюць, што, насычаючы сабою свет, ператвараюць яго ў гіперрэальнасць, – не разгубілася дзяўчына.

– Рэальнасць гіпапатамаў у гіпермаркеце, – адстаронена выдаў Пеця.

– Калі ўспрымаць тваю рэпліку, як прыклад, то ён досыць яскрава ілюструе гіперрэальнасць, – не стала ў абарончую позу Аліса. – Гіперрэальнасць уключае ў сябе разнастайныя рэальнасці, якія могуць ніяк не адпавядаць рэчаіснасці. Іх можа нараджаць сукупнасць знакаў, якая збольшага адпавядае сапраўднай рэчаіснасці. Мы гаварылі пра знакі на пачатку навучальнага года. Калі памятаеце, знак – гэта прадмет, які ўспрымаецца праз пачуцці і фіксуе значэнне і сэнс іншага аб’екта. Дык вось, гіперрэальнасць урэшце можа не адпавядаць ні сапраўднай рэчаіснасці, ні знакавай сукупнасці, якой яна спараджаецца.

Я на ўсю катушку млеў ад відовішча ў новаадчыненым вакенцы – гіпапатамы танчылі з насарогамі сярод паліцаў гіпермаркета пад назвай «Слон у пасуднай краме». Кася Вядзёркіна арупілася стылем матэрыялу, які прадстаўляла Селязнёва:

– Прабач, але неяк яно ўсё мудрагеліста. Цяжка ўлавіць сэнс.

– Касюня, гэта ж філасофія постмадэрнізму, а не ружовыя панчохі, – ветліва, але настойліва адрэзала Аліса. – Але прывяду выказванне іншага прадстаўніка гэтай плыні, які выказаўся больш ёмка. Італьянскі навуковец, пісьменнік і публіцыст Умбэрта Эка, якога так паважае і цэніць наш шаноўны Эрнест Скіргайлавіч, вызначыў гіперрэальнасць як свет абсалютнай, ідэальнай падробкі, у якім імітацыі не проста рэпрадукуюць рэальнасць, але намагаюцца нават яе палепшыць.

– Дык у чым тады небяспека? – зноў нагадаў пра сябе Андропаў.

– Небяспека ў тым, што гіперрэальнасць захінае ад нас сапраўдную рэальнасць, – імгненна прадоўжыла Аліса. – Для сучаснай эпохі ўласціва панаванне пачуцця страты рэальнасці. Свет стаў дагары дрыкам, і гэта выдаецца за рэальнасць. Звычайнаму чалавеку складана разабрацца ў плынях інфармацыі, што абрынаецца на яго галаву. Яму цяжка адрозніць, дзе праўда, а дзе набор сімулякраў. З іншага боку навакольны свет для яго абмяжоўваецца прасторай, якую ён засвоіў фізічна, і той сукупнасцю інфармацыі, якую ён атрымаў з мас-медыя. Калі нейкая падзея не трапляе ў поле ўвагі інфармацыйных агенцтваў, то для чалавека яна папросту не існуе. Аднак, калі тыя самыя агенцтвы пачынаюць трубіць, што ў Абухаўскім завулку нарадзіўся дзіцёнак, які іграе на скрыпцы, то сярэднестатыстычны спажывец інфармацыі рызыкуе паставіцца да такога паведамлення з даверам. А гэта ў агульным выніку азначае, што панаванне сімулякраў выбівае з-пад нашых ног грунт крытычнасці. Успрымаючы тую ці іншую інфармацыю, мы павінны клапаціцца пра яе аналіз, крытычны разбор. Інакш нам давядзецца да скону жыць у палоне сімулякраў.

Выступоўца звярнулася да аднакласнікаў і да мяне з просьбай задаваць пытанні. Я не мог паварушыць ні языком, ні вуснамі. Я захінаў сябе яшчэ ад аднаго вакенца, за якім немаўлятка іграла на скрыпцы дзіўную мяшанку з «Турэцкага маршу», «Развітання славянкі» і «Оды да радасці».

Клас маўчаў, і Селязнёва збіралася вярнуцца на сваё месца. Аднак руку падняла Вядзёркіна і спытала:

– Скажы, калі ласка, а гэты Бодры Яр пісаў што-небудзь пра каханне?

Аліса задумалася і неахвотна прамовіла:

– Можа, і пісаў. Але я ведаю толькі пра яго інтэрпрэтацыю спакушэння.

– А ну, а ну, – загула мужчынская палова класа.

– На думку Бадрыяра спецыфікай жаночага з’яўляецца не які-небудзь род дзейнасці, а менавіта спакуса. Ён меркаваў, што за кожнай тэхналогіяй спакушэння хаваецца сама спакуса. Пры гэтым спакуса паўстае як нейкая асаблівая сіла, якая патрабуе не ўраўнаважанай рэакцыі, а надзвычайнай аддачы і павышэння ставак у гульні…

– Госпадзі, гэта ж так відавочна! Навошта гэтыя філосафы ўсё ўскладняюць? Ніколі не выйду замуж за філосафа, – упэўнена заявіла Кася.

– А ты за сантэхніка-гінеколага ідзі. Дзешава і сярдзіта, – параіў Пеця.

Я хацеў ляпнуць кулаком па сталу, але не змог адпусціць сталешніцу. Утварылася яшчэ адно вакенца. У ім з’явіўся Супер-Марыё з люстэркам Куско ў руках. Я быў перакананы, што мае клеткі адасабляюцца ад мяне, імкнучыся ў кожнае з утвораных вакенцаў. Я не ведаў, як гэта выглядала звонку, але спадзяваўся, што вучні ўсё ж заўважаць няладнае і дапамогуць мне. Ніхто нічога не заўважаў.