Кастусь Акула - За волю

— Аж гэтак! О, мой дарлінг, мой міленькі Алесь!

У голасе дзяўчыны турбота, а ў вачох спагада.

— І што яшчэ?

— Ён быў і, я веру, цяпер ёсьць шалёна ў цябе закаханы. Некалькі разоў, калі пра цябе была згадка ў гутарцы, ён круціўся-вярцеўся быццам чарвяк на кручку. Напінаўся, гарачыўся, так эмацыянальна цярпеў, што нам здавалася можа мець удар сэрца. Прашу цябе мне верыць, замаскаваная прыгажуня.

— Нік, будзь добры, не называй мяне гэтак.

— Выбач, мне здавалася, што ты гэта любіш.

— Не, ня люблю, ані таго, што на сцэне паказваю…

— Таму й замаскавалася?

— Так і не. Але мне не залежыць, каб людзі ведалі, што займаюся такім… мастацтвам.

Апошняе слова дзяўчына вымавіла зь нясмакам.

— Ага, мне няясна было. Дык пра што гэта мы? — Ты апавядаў як Алесь цярпеў з-за мяне.

— Чуў пра гэта зь ягоных вуснаў, Алесь меў да цябе сур’ёзныя намеры. Ты была ягонай марай, а тут аказалася, што ты ня толькі зьяўляешся спрытнай абманшчыцай, але нават нейкім чынам зьвязаная з забойствам пісьменьніка Шпака. Уяві ягоны боль. Я ня ведаю колькі ў тым праўды…

— Раскажы мне пра ягоную матку.

— Выглядае, што камуністы на яе населі. Алесь проста забівае сябе турботамі бо ня можа старой і беднай жанчыне нічым дапамагчы. Пачкі дзьве, з вопраткай, здаецца, выслаў. Загад адтуль просты і ясны: вяртайся дамоў без адвалокі!

— Мяркуеш, што ён паедзе? — спыталася Вера з трывогай у голасе.

— Ня ведаю. У такой сітуацыі, як ён цяпер знаходзіцца, дык цяжка нешта прадбачыць.

— Так хацелася-б яму памагчы, — сказала дзяўчына.

Нік ледзь не падскочыў з радасьці, схапіў яе за руку.

— Верачка, дарагая, хочаш? Скажы слова. Ты адзіная, што можаш вярнуць яго да нармальнага жыцьця.

— Так думаеш?

— Я пэўны гэтага. Праўду табе сказаць, дык ён быццам цябе зьненавідзеў. Абвінавачвае цябе за тваю долю ўва ўсіх ягоных няшчасьцях. Зь іншага боку ён кахае цябе як і раней, прападае безь цябе. Людзі кажуць, ведаеш, што каханьне й нянавісьць — блізкія сваякі. Ня ведаю. Асьмелюся сказаць, ведаючы яго добра, што ён аднаго дня спадзяецца твайго вяртаньня.

— Бедны хлапец, — шчыра й паволі сказала Вера. Яна заказала яшчэ адзін напітак, канчала свой гамбургэр.

Нік прыглядаўся ёй і думаў, ці яна апынулася ўжо ў тых учэпістых руках, якія зацягнулі яе ў сьвет распусты, зь якога няма назад дарогі.

— Мне прыкра чуць, што ён на мяне за ўсё віну звальвае. Бачыш, Нік, я таксама закаханая ў яго, як раней, а можа й больш. Справа ў тым, што цяпер яшчэ не магу да яго вярнуцца…

— Чаму не? Твая праца?

— Гэта ня ёсьць галоўнай прычынай. Ты, Нік, мяне поўнасьцю ня ведаеш. Гэта даволі скамплікаванае, цяпер ня буду выясьняць… Адно магу сказаць, што я цяпер на раздарожжы, ня зусім ведаю, што маю далей рабіць. Пэўныя рэчы патрабуюць разьвязкі. Я старалася знайсьці выхад, але тымчасам не магла.

— Што за праблемы ў цябе? Што можа быць важнейшага за тое, чымся памагчы чалавеку, каторага кахаеш?

— Нік, прашу, не насядай на мяне. Не магу сказаць… Ці ты думаеш, што я вось цяпер адразу не пабегла-бы да яго, калі-б магла? Такая, як я ёсьць цяпер, яму не змагу памагчы.

— Але-ж некалі да яго вернешся?

— Спадзяюся, Нік. Шчыра гавару.

— Скажы мне, калі ласка: ці ты яшчэ цяпер скрываешся ад паліцыі і чырвоных?

— Хто сказаў, што я скрываюся ад паліцыі і чырвоных?

— Наколькі памятаю, Алесь так сказаў. Ён нават прадугледзіў магчымасьці небясьпекі для цябе ад камуністаў.

— Аж так? Ну, можа я й скрываюся…

Наступіла маўчаньне. Нік зірнуў на гадзіньнік.

— Сьпяшыш, Нік?

— За гадзіну сядаю на аўтабус.

— Ілгун ты, Нік. Ад якога гэта часу вы, з экзэкутывы, езьдзіце аўтабусам?

— Твая праўда. Самалётам еду.

— Вось так лепш. Дык ня маеш часу?

— Для цябе часу ў мяне хопіць. Хочаш яшчэ віна?

— Я ня супраць.

Нік заказаў напіткі.

— Цяпер твая чарга. Як-жа ты знайшла такую цудоўную працу? Я ніколі не падазраваў, што ты здольная да такой, як гэта, сьціпла гаворачы, паказухі… Я-бы прысягнуў… Табе гэта падабаецца?

— Я ненавіджу гэткую працу, — скрывілася Вера. У вачох зьзяла шчырасьць. — Усе гэтыя мужчыны цябе проста праглынаюць, няведама што ўяўляюць, — у вачох такая юрлівасьць… Між іншым, як я табе спадабалася?

— Надзвычайна! Ці маю выразіць сваё захапленьне з кветкамі?

— Нік, прашу цябе, ня зьдзекуйся! Мне нялёгка. Добра, што маска…

— Дык ты хочаш быць ананімнай? Калі такую працу гэтак ненавідзіш, дык хто цябе змушае да яе?

— Ніхто, Нік, ніхто. Абставіны… Мне прыкра, Нік, шмат рэчаў не магу табе высьніць. Я паехала ў Ню-Ёрк, спадзявалася знайсьці там недзе працу ў якой канторы сакратаркай. Мела там сяброўку. Не ўдалося мне. Аказалася, што адна знаёмая працуе ў гэтым барлеску. Калі пабачыла мяне, пачала хваліць мой выгляд і раіла мне паспрабаваць стрыптыз. Я кпіла зь яе, каб адчапілася ад мяне. Яна сур’ёзна пераконвала мяне, што гэта зусім паважная прафэсія.