Кастусь Акула - За волю

— А цяпер ці чулі вы такое? — вясёлай ноткай прадаўжаў голас. — Калі з паламаным напалову вудзільнам выцягнулі жылку з вады, дык адгадайце што знайшлі на кручку! А знайшлі там вясёлкавую рачную фарэль больш дзесяці кіляграмаў вагі, вось што! Прызнайцеся, гэта перавысіла навет так званае добрае шчасьце Айрышмэна: сустрэць сьмерць у той час, калі ты падчапіў на кручок такога прыгажуна!

Голас з радыёпрыёмніка ўзлаваў Алеся. І як гэты дыджэй (так у скароце тут называлі «дыскавага джакея», — камэнтатара рознае мадэрнае музыкі), ня выдумаў яшчэ, што рыбак Шпак цягнуў вялізную рыбіну, паламаў сабе вудзільна, упаў, разьбіў галаву і тут-жа памёр? Алесь выключыў радыё. Злаваў ён на таго дыджэя яшчэ і за тое, што Беларуса назваў «уайт рашн» заміж «беларашн». Цяпер Канадыйцы будуць рагатаць з таго «рашн фэла» (Расейца), каторы забіўся як вялізную рыбіну з ракі цягнуў. І чаго чакаць ад цемнякоў, што выдатна ўмеюць жлукціць піва й захапляцца гакеем, каб яны ведалі, прыкладам, што між Расейцамі й Беларусамі ня менш розьніцы чымся між Ангельцамі й Немцамі? Ды найбольш Алесь кіпеў злосьцю на тую забойчую нікчэмную брыду, што абарвала плённае жыцьцё выдатнага суродзіча Антона Шпака. Вялізная страта для беларускага народу! Алесь ужо прыабяцаў сабе, што не пашкадуе нічога, каб знайсьці забойцу пісьменьніка.

За дзьве гадзіны Алесь прыехаў у Пайн Рыдж. Ад Мэры ў кухні даведаўся, што ўсе людзі над ракой. І запраўды, Алесю здалося, што ўсе жыхары рэсорту сабраліся тут-жа побач кучы валуноў і каменьня, якую паліцыя адмежавала жоўтай істужкай. Людзі стаялі ціха, рэдка гаварылі, сачылі што робіць паліцыя. А ў тым месцы, дзе пісьменьнік разьвітаўся з жыцьцём, Алесь пабачыў двух чалалавек у цывільным і аднаго ў мундзіры, што размаўлялі, аглядалі, нешта запісвалі. Там-жа пры іх стаяў і чалавек з фотоапаратам. Белай рысай мелам па каменьнях было абведзена месца дзе, мабыць, ляжаў забіты.

Алесь падыйшоў да паліцыянта, які, даведаўшыся, хто ён, параіў пачакаць, каб высьветліць некаторыя пытаньні. І тады да Якімовіча падыйшоў малады дзяцюк, што назваў сябе рэпарцёрам з «Індыянборо стар». Пытаньняў у гэтага юнага журналісты было шмат: Хто такі Антон Шпак? Адзінотны ці жанаты? Колькі яму гадоў? Колькі часу ў Канадзе? Чым займаўся? Пра што пісаў? Ці вы думаеце, што яго нехта забіў у гэтай дзічы? Чаму?

Ведаючы нахілы дробнае мясцовае прэсы да сэнсацыйнасьці, Алесь адказваў асьцярожна. Зусім адмовіўся выявіць свае здагадкі пра магчымага забойцу Шпака. Разам з паліцыяй паехаў да адлеглага на дзесяць міляў невялікага гораду Індыянборо. У шпітальнай трупярні паказалі яму цела забітага, сказалі, што, згодна аўтопсіі, памёр ад пабітага чэрапу й мозгу, у выніку чаго, наступіла хуткая сьмерць. Сказалі Алесю, што можа забраць цела нябожчыка для паховінаў.

У паліцыйным бюро Алесь даведаўся, што два чалавекі з Пайн Рыдж рэсорту, якія йшлі раніцай па беразе ракі, бачылі сярэдняга росту чалавека ў кашулі ў чорныя клетачкі, як ён уцякаў у гушчар з таго месца, дзе знайшлі мёртвага Шпака. Людзі здалёку выразна ня бачылі твару таго чалавека. Пераламанае вудзільна ляжала тут-жа ў вадзе ля берагу, а з кручком і жылкай змагалася вялікая рыбіна.

— Ці вы хочаце ўзяць тую рыбіну? — спыталіся ў Алеся.

Ён зірнуў на вялікага прыгажуна без асаблівай цікавасьці і параіў, каб адаслалі яго ў рэстаран Пайн Рыдж.

Паліцыя прызналася, што дагэтуль не знайшла нічога, што магло-б памагчы высьветліць якім чынам памёр Шпак. Не заўважылі навокал ніякіх сьлядоў гвалту. Адно загадкай было паломанае вудзільна, на якой спадзяюцца знайсьці адбіткі пальцаў. Усялякая дробязь паможа. Так спадзяюцца.

— А чым вы можаце дапамагчы? — спыталіся ў Алеся.

Алесь коратка выказаў думку, што Шпак быў надта асьцярожным чалавекам, які ў такі сьветлы й прыгожы дзень проста ня мог так упасьці на камень і зусім разьбіць сабе галаву. Шпак дбаў пра рыбалоўныя снасьці, з паламаным вудзільнам не пайшоў-бы на рыбу, а паламаў яго, відаць той, каго Шпак тут сустрэў, — выглядае, што забойцу, — якім мог быць адно прысланы нехта з камуністычнага логава. Ён выясьніў прычыны такога меркаваньня.

— Можаце назваць падазроных?

— Не, тымчасам не магу.

Паліцыя прыабяцала Алесю правесьці грунтоўнае сьледзтва. Калі забойца добра плянаваў сваю работу, дык, магчыма, яшчэ нехта мог бачыць падазроную асобу навокал рэсорту Пайн Рыдж. Алесь пакінуў у паліцыі свой нумар тэлефону і абяцаў паведаміць іх пра ўсё, што ўдасца яму знайсьці ў сувязі з гэтай справай.