Іван Бунін - Выбраная проза

— Ты думаеш, што бог не прыме цябе? — дапытваўся я з гарачнасцю. — Хіба ў яго не хопіць для цябе міласэрнасці? У таго, хто, верхаводзячы мільёнамі анёлаў, сышоў, аднак, на зямлю і прыняў жахлівую, ганебную смерць дзеля выратавання ўсіх людзей? У таго, хто не пагрэбаваў раскаяннем самай апошняй жанчыны і абяцаў разбойніку-забойцу, што ён сёння ж будзе з ім у раі?..

Усё гэта было ўжо не новае ў маім тлумачэнні, але на гэты раз Алеся і слухаць мяне не стала. Яна хуткім рухам сарвала з сябе хустку і, скамячыўшы яе, кінула мне ў твар. Пачалася тузанка. Я стараўся адабраць у яе кветку свідзіны. Супраціўляючыся, яна ўпала на зямлю і пацягнула мяне за сабою, радасна смеючыся і падстаўляючы мне свае, раскрытыя частым дыханнем, вільготныя мілыя губы...

Позна ўночы, калі мы развіталіся і ўжо разышліся на досыць вялікую адлегласць, я раптам пачуў за сабою голас Алесі:

— Ванечка! Пачакай хвілінку... Я табе нешта скажу!

Я павярнуўся і пайшоў ёй насустрач. Алеся хуценька падбегла да мяне. На небе ўжо стаяў тонкі сярэбраны шчарбаты серп маладзіка, і пры яго бледным святле я ўбачыў, што вочы ў Алесі паўнюткі буйных нявылітых слёз.

— Алеся, аб чым ты? — спытаў я трывожна.

Яна схапіла мае рукі і пачала іх цалаваць.

— Любы мой... які ты харошы! Які ты добры! — гаварыла яна дрыготкім голасам. — Я зараз ішла і падумала: як ты мяне моцна кахаеш!.. І, ведаеш, мне страшэнна хочацца зрабіць табе што-небудзь вельмі-вельмі прыемнае.

— Алеся... Дарагая мая, супакойся...

— Паслухай, скажы мне, — гаварыла яна далей, — ты б вельмі быў здаволены, каб я калі-небудзь пайшла ў царкву? Толькі праўду, шчырую праўду скажы.

Я задумаўся. У мяне раптам мільганула ў галаве прымхлівая думка: а ці не здарыцца праз гэта якое-небудзь няшчасце?

— Чаго ты маўчыш? Ну, гавары хутчэй, быў бы ты гэтаму рады ці табе ўсё роўна?

— Як табе сказаць, Алеся? — пачаў я сумеўшыся. — Так, мусіць, мне гэта было б прыемна. Я ж шмат разоў казаў табе, што мужчына можа не верыць, сумнявацца, нават смяяцца ўрэшце. Але жанчына... жанчына павінна быць набожная без разважанняў. У той простай і пяшчотнай даверлівасці, з якой яна аддае сябе пад ахову бога, я заўсёды адчуваю штосьці зварушлівае, жаноцкае і цудоўнае.

Я змоўк. Алеся таксама маўчала, прытуліўшыся галавою да маіх грудзей.

— А чаму ты спытала ў мяне пра гэта? — пацікавіўся я.

Яна раптам схамянулася.

— Так сабе... Проста спытала... Ты не звяртай увагі. Ну, да пабачэння, любы. Прыходзь жа заўтра.

Яна пайшла. Я яшчэ доўга глядзеў у цемру, прыслухоўваючыся да частых, ціхіх крокаў. Раптам нечаканы жах прадчування ахапіў мяне. Мне страшэнна захацелася пабегчы ўслед за Алесяй, дагнаць яе і прасіць, нават патрабаваць, каб яна не ішла ў царкву. Але я стрымаў сваё раптоўнае парыванне і нават — памятаю — ідучы дадому, сказаў уголас:

— Здаецца, вас саміх, дарагі мой Ванечка, апанавалі забабоны.

О, божа мой! Чаму я не паслухаўся тады свайго сэрца, якое — я цяпер цвёрда перакананы ў гэтым! — ніколі не памыляецца ў сваіх хуткіх тайных прадчуваннях.

На другі дзень пасля спаткання было якраз свята тройцы, якое прыпала сёлета на дзень велікамучаніка Цімафея, калі, паводле народных паданняў, бываюць знакі перад бясхлебіцай. Сяло Пераброд у царкоўных адносінах лічылася за прыпісное, гэта значыць — у ім хоць і стаяла царква, але асобнага святара пры ёй не было, а зрэдку прыязджаў, пастом і па вялікіх святах, святар з сяла Воўчага.

Мне ў гэты дзень неабходна было з'ездзіць па службовых справах у суседняе мястэчка, і я падаўся туды гадзіне а восьмай уранні, яшчэ па халадку, верхам. Для раз'ездаў я даўно ўжо прыдбаў сабе невялічкага жарэбчыка гадоў шасці-сямі, з мясцовай несамавітай пароды, вельмі старанна, з любоўю выпешчанага ранейшым гаспадаром, павятовым каморнікам. Каня звалі Таранчык. Я моцна прывык да гэтай мілай жывёліны з дужымі, тоненькімі, стройнымі ножкамі, з калматай грыўкай, з-пад якой злосна і недаверліва пазіралі агністыя вочкі, з моцнымі, энергічна сцятымі зубамі. Масці ён быў даволі рэдкай і смешнай: увесь сівы, мышасты, і толькі па крыжы ў яго ішлі пярэстыя, белыя і чорныя плямы.

Мне прыйшлося праязджаць праз усё сяло. Вялікая зялёная плошча, якая ішла ад царквы да шынка, была ўсцяж занята доўгімі радамі калёс, на якіх з жонкамі і дзецьмі прыехалі на свята сяляне навакольных вёсак: Валошы, Зульні і Пачалоўкі. Паміж калёсамі сноўдалі людзі. Нягледзячы на ранні час і строгія пастановы, паміж імі ўжо заўважаліся п'яныя (гарэлкай па святах і ў начны час гандляваў паціху былы шынкар Сруль). Раніца была ціхая, душная. У паветры парыла, і дзень абяцаў быць нясцерпна гарачым. На распаленым і нібыта зацягнутым серабрыстым пылам небе не было відаць ніводнага воблачка.