Jenő Rejtő - La skeleta brigado

Ĝi estas la sola rezulto de la kruela, kopon-animon muelanta punlaboro ĉe la proskribitoj: ili rekonis unu la alian. Ili neniam havis eblecon vidi iun tiel bona, bela, turpa, egoista, frato, kiel en la feliĉa komunumo de la elektitoj. Iliaj interesoj, rilatoj, esperoj deturnis ilin de ilia vera memo.

Sed ĉi tie ili renaskiĝas. La torturo, la primitiva, kruda laboro, la apatia indiferenteco al ilia suferego, dividas ilin de la troigita graveco de la materiala mondo per la majesta, neŭtrala, anima zono, estanta inter la religio kaj filozofio. La vanteco, la ambicio, la opinio de ilia ĉirkaŭaĵo ne igas ilin pozi, intrigi, malami. Ĉi tie aro da falintaj homoj sen ĉiu heroa aŭ konkreta celo, kiel ia solsola muro, rezistas la plej kruelan sorton, suferas ekstersocie, kun malpli grava morala enhavo ol la vivocelo de ĉina kulio, en Afriko.

Baldaŭ tiuj malliberuloj kunrigardas kaj ekkonas unu la alian. „Rigardu, ankaŭ li estas homo…”

Nun ili vidas la animon en la alia homo, kaj tiel ili jam rimarkas tion ankaŭ en si mem.

Jen malicaj, kruelaj, cinikaj krimuloj dividas sian akvoporcion kun malsanulo.

Ili divenas ĉi tie, ke ĉiu malliberulo estas egala en la stria uniformo.

Eĉ. Sen tio!

Iuj sentas tiel, ke li povintus esti pli bona pli frue.

— Dankon, Gerard… flustras Fécamp.

La alia homo diras ion, sed obtuza bruo forglutas lian voĉon.

Oni eksplodigas. Blanka nebulo leviĝas treniĝante el sub la disflugintaj rokoj. La kalmo estas tiel granda, ke dika nubo de kalkopolvo restas en tiu ĉi senmova, peza varmego.

Nun eksonas longa fajfilsigno. Eksterordinara ripozo.

Gerard tuj eksidas.

Li tusas premantela manon sur sian bruston. Eta, vezikforma, rozkolora salivostrio aperas en lia buŝangulo.

La okuloj de Fécamp lancinas. La araneaĵkolora polvo dike kovras liajn brovojn kaj harojn. Li demandas spiregante:

— Al kiom da jaroj… vi estas kondamnita?

— Al du monatoj aŭ dudek jaroj… Ĉu ne estas egale? — li respondas kun acerba rideto.

— Kio vi estis… pli frue?

— Riĉa homo.

— Kial vi dungiĝis… al la legio?

La konstruaĵo ruiniĝis. Mi konstruis domon… kaj mi subaĉetis la fakspertulon… Tiel fariĝis senkulpa homo… propeka kapro.

Li eksilentis, kaj lia ĝemo, finiĝinta per tusado, krakmuzikis orelfendan melodramon de morto sur la difektita muzikilo de bronkoj…

— Estas tute egale — li diris mallaŭte spiregante la vortojn. Ĉi tie estas la trista regno de la dezerto kaj tie la regno, plena de ĝojoj… Mi nun jam vidis sur la sangantaj korpoj… pri kio mi neniam sciis… Ke sub la haŭto de ĉiu homo estas karno kaj sango… Sed eblas, ke nek tio estas vera. Nur osto kaj suferego troviĝas… sub la haŭto…

Du grandaj, ruĝaj makuloj brulis sur liaj vangoj… Kiam la fajfilo eksonis, unue li refalis sur la ŝtonamason, ĉar li jam ne povis porti la pezon de sia korpo.

Fécamp sentis tiel, kvazaŭ lia ŝultro estus rompita, kaj liaj okuloj varmege pikdoloris…

Li denove frapadas, ritme, rapide, kaj lia tempio tamburas kune kun la martelado de liaj manoj. Proksimiĝas la sekva atako de malfortiĝo. Li rapide frapas la ŝtonon, ke la rokoj krevu, sed li ne sentas doloron. La konscio elglitas el lia malvarmiĝanta kranio kun benigna dormemo. Lia buŝo inerte malfermiĝas…

Nu!.. Ve!!..

Vane. Jam malheliĝas antaŭ li. Malklariĝas la mondo, malproksimiĝas la dezerto! Io bruas tre malproksime… Aha! La martelo falis el lia mano… Lia animo ridetas: ĉio estas egala… Li ne sentos la baton de la gumbastono.

Li sterniĝas apud la monteto. Ŝtonoj ruliĝas sur lin, kiel surfalintaj terbuloj. Sed neniu batas lin. Longa fajfo tranĉas la aeron. Tagmeza ripozo! Tiam la malliberuloj povas fari tion, kion ili volas. Laŭplaĉe li povas kuŝi eĉ svene apud monteto.

— Jam ankaŭ li estas el marmelado — rimarkis iu malliberulo kun bedaŭro.

— Tiu fripono havas forton! — diras Grison, kiu estas kolera, ĉar ili ne sukcesis torturi Fécamp-on. Neniu hundo eltenis tiel longe, la sekvan tagon post la ŝnurpendigo.

Gerard genuiĝas apud li kaj verŝas akvon sur lian vizaĝon el sia akvoporcio.

Fécamp reviviĝas: lia eksterordinara fizika forto sukcesis denove doni la direktilon en la manon de la konscio.

Sed subite li decidis. Kial daŭrigi plu?

Surmetinte sian ĉapon, li ekstaras kaj ĉirkaŭrigardas kun kongeste ruliĝantaj okuloj

— Donu al mi akvon! — li diras raŭke al Grison.

— Kion vi pensas, he!

— Sufiĉe! — li krias raŭke, flustrante, kaj li terure vangofrapas la gardiston per sia mano, malmoliĝinta pro la ŝtonrompado, ke ties makzelo ekkrakas. Ĉiu konsterniĝas por momento. Grison falas al iliaj piedoj, kiel batfaligita bruto, pro la mallongarka bato. La du gardistoj unue pafis alarme, anstataŭ helpi al Grison, poste ili kriis: „Á terre!” Soldatoj kuregis el ĉiu direkto, kaj la malliberuloj ĵetis sin sur la teron.

Nur post kiam la ebleco de la ribelo ĉesis, kaj la pafiloj duoncirkle ĉirkaŭis la malliberulojn, ili komencis bati Fécamp-on…

Ok gardistoj draŝis, piedbatis Fécamp-on… La malliberuloj premis sian vizaĝon al la tero pro teruriĝo. Sed la pumbatoj, la stampfado, spiregado bone aŭdiĝis. Ili nun mortbatos lin…

— Fixez!.. Halt! Stultaj brutoj… Akvon… Kuraciston… Mia Dio!.. Tiaj brutoj!!

La serĝento staris tie teruriĝinte.

Oni liveris Fécamp-on en la hospitalo sur brankardo.

Doktoro Minkiew blasfemis, kiam ili alportis la vunditon. La kuracisto havis malmulte da laboro en la malgranda hospitalbarako, kaj Minkiew bone utiligis sian tempon. Li kolektis poŝtmarkojn kaj rigardis ilustritajn magazinojn. Metinte paperfolion super la pli belajn bildojn, li kopiis tiujn, kaj pendigis ilin sur la muro. Lia amata pasio estis la kolekto de poŝtmarkoj. Krome iafoje li manĝis mentolajn bombonojn el malgranda skatolo.

— Kion li faris?

— Li ekbatis la estron de la pikedo.

— Tamen estas friponaĵo bati homon tiel draste! Portu varmegan akvon!

Ili demetis Fécamp-on kun la brankardo kaj foriris porti akvon. Minkiew residis al la kaserolo, en kiu li trempis poŝtmarkojn. Elpreninte tri poŝtmarkojn per prinĉprenilo, li metis lupeon en sian okulkavon. Iu sendube estas falsa. La katalogo Senf ne mencias tian Nov-kaledonian, sen dentoj.

Fécamp stertoris.

— Tuj, filo mia, oni nur alportu la akvon.

Metinte la tri poŝtmarkojn sur surbopaperon, li elprenis alian per la pinĉprenilo. Muŝoj zumis amase ankaŭ ĉi tie.

Kiel li povis, bandaĝis Fécamp-on.

— Kio estos al li? — demandis Berlac maltrankvile. — Ĉu li mortos?

— Bedaŭrinde lia sanstato estas senespera… La kompatindulo restos vivanta — respondis la kuracisto malgaje kaj residis al siaj poŝtmarkoj.

— Oni laciĝas en tia varmega tago.

— Kaj oni tre ŝvitas, ĝi estas tiel.

— Certe, ĉar la varmo estas minimume kvindek celsiusgradoj.

— En ombro.

— Multe pli sub la suno.

— Sesdek kvin — sepdek celsiusgradoj.

— Tute ne temante pri la polvo. Ĉar la polvo estas grava afero, mi petas.

— Ĝi penetras sub la kolumon.

— Tute.

— Kaj ĝi jukas.

— Estas tiel.

Jen estas mallonga ekstrakto el la interparolo de Ligert kaj kaporalo Tiguer. La du malnovaj soldatoj kutimas renkontiĝi en la kontoro. Kaj ili ŝatis paroladi unu kun la alia.

Sed ili ne povis.

Ili diris nur vortojn, kiam ili estis en duopo, tiel kontentigante sian pretendon al socia kontaktiĝo.

Ligert riparis aŭtomatan fajrilon. Li jam plenigis la kuirejan formularon, precize raportante tiun tagon kiom da menuo n-ro I bezonas la malsanuloj, menuo n-ro II por la suboficiroj de la garnizono, menuo n-ro III por la soldatoj kaj menuo P por la prizonuloj. Li rimarkis ĉe la fino de la listo, ke: post la resumo de la kuireja formularo nur laŭ asigno estas permesate plenumi novan aŭ alispecan pretendon rilate la provianton. Fininte tion, li elprenis pecon da pano el la leteraranĝujo, li mordis el ĝi kaj dismuntis la aŭtomatan fajrilon. Kaporalo Tiguer sidis apud la muro sur benko kaj rigardis lin. Tiguer, la ruĝharara suboficiro ofte vizitis la kontoron por fari sian raporton pri la malmoderniĝintaj ekipaĵoj, ĉar li plenumis la senfruktan oficon de la administra suboficiro kun nekredebla flegmo. Li konversaciis kun Ligert dum la atendado. Ili parolado ne havis pli multe da signifo, ol memcelan neglekton de silento, pere de vortoj. Ili ne ŝercis kaj ne diskutis. Ili interŝanĝis siajn pensojn. Ĉar ili ne havis tiujn, ili do parolis laŭ ia pensritmo de asociado de ideoj.