Бертальт Брэхт - На шалях праўды

Там бачыў тых я, хто падпальваў войны
(На гэта ім ізноў дазвол далі),
I я крычаў — з душою неспакойнай:
«Ура — тэхнічным геніям зямлі!»

...Пра дэпутатаў, што прыгожым слоўцам
Ачмурваюць галодных і слабых,
Кажу я: «Гэта — добрыя прамоўцы:
Бываюць, праўда, і памылкі ў іх...»

Чыноўнікі, пацягнутыя цвіллю,
Па іхнім свеце растрасаюць гной...
Няшмат яны на гэтым зарабілі —
Прашу: адзначце ласкай іх сваёй!

Хай дзёрзкасць паліцэйскіх не пужае:
Я ім і тым, хто на чале судоў
(Каб бачылі, што я не асуджаю),
Нясу ручнік — каб з рук абцерлі кроў.

Не. Суддзяў, што баропяць дбайна ўласнасць,
Пад стол хаваючы крывавы бот,
Не крыўджу я ніколі. Гэтак, ясна,
Я абміну шмат лішніх перашкод.

Усім кажу: «Іх падкупіць няможна:
Хто гэтулькі заплаціць тым панам
За тое, каб не гвалцілі законы? —
Хіба ж не непадкупнасць гэта вам?»

Я гіцляў бачыў там, што б’юць бязвінных
Жанчын, дзяцей — дый побач, ля мяне.
Але ж у іх гумовыя дубінкі,
I я кажу: «Яны не гіцлі, не!»

Паліцыі, што з бедняком ваюе,
Дае ратунак ад галечы нам,
Калі мяне ад крадзяжу ўратуе —
Апошнюю кашулю я аддам!

I, можа, вы скрозь пальцы паглядзіце
(Бо я ж зусім бяскрыўдны, не маню!),
Калі скажу: я з тых, што ў прэсе пішуць
Штодня і шчодра ўсякую хлусню,—

З газетчыкаў. Крывёй ахвяр няшчасных
Яны крамзоляць: «Не забойцы гэта...»
А я кажу: «Стыль неблагі. Чытайце!»
I свежую ўручаю вам газету.

Пісьменнік цешыць нас «Гарой чароўнай» [5] Пісьменнік цешыць нас «Гарой чароўнай»...— Тут аўтар намякае на Томаса Мана (1875—1955), славутага нямецкага пісьменніка, і ягоны раман «Чароўная гара». У гэтай страфе верша знаходзіць свой адбітак рэзка адмоўнае стаўленне Брэхта да інтэлігенцкай вытанчанасці некаторых герояў твораў Томаса Мана. :
Прыгожа піша ён (за суму неблагую),
Дзе ж праўда — там маўчыць (бясплатна, безумоўна).
«Ён МАНіць, бо зусім сляпы»,— кажу я.

«Смярдзіць не рыба — пахну дрэнна сам я»,
Крычыць усім гандляр, бо ён гнілля
Не будзе есці. Я ж — не выкідаю:
Ён, можа, і мяне каму прадасць пасля?

I сіфілітыку, які дзяўчыну
Сабе купіў за грошы не свае,
Даю руку я — асцярожна, але шчыра —
З падзякай, што ўзяў замуж ён яе.

Без дактароў, што адкідаюць бедных,
Бы рыбакі — ўбок плотачак малых,
Я абысціся не магу: як захварэю,
Кладуся ў роспачы на стол да іх.

Я інжынераў, што канвеер ставяць
(Які людзям скарочвае жыццё),
За дасягненні ў тэхніцы ўхваляю —
Мяне кранае думкі развіццё!

...Настаўнікі там ёсць. Яны па ўзоры
Па ўласным апрацоўваюць дзяцей.
За гэта ім дзяржава плаціць грошы,
Іначай — голад. Дык не лайце тых людзей!

Дзяцей я знаю, год пад чатырнаццаць:
Гаворка — бы ў старых, а рост — бы восем ім.
Але ў адказ на немае пытанне
«Чаму?» кажу: «Не, я не ведаю зусім».

Прафесары... Яны, канечне, мноства
Сказаць умеюць вельмі пекных фраз
Пра крызісы — але не пра забойствы.
Што ж, калі ім далі такі заказ?

Навуку слаўлю, што дае нам веды
I гэтым зноў галечу нам нясе,—
Як і рэлігію, што цягне нас у цемру,
Хоць ёй крычаць таксама «слава!» ўсе.

Папы́ мне блізкія. Трымаць высока
Ім дазваляюць бойкі і вайна
Святую веру ў шчасце на нябёсах.—
Аддайце ж ім належнае спаўна!

...Іх свет хваліў і бога, і ліхвярства.
Я чуў галодных стогн і заўважаў,
Як тыцкаў хтосьці ў неба тоўстым пальцам,—
«Там нешта ёсць, зірніце»,— я сказаў.

Тупыя кумпалы, бы з твораў Гроса [6] Тупыя кумпалы, бы з твораў Гроса...— Георг Грос (1893—1959) — выдатны нямецкі мастак-карыкатурыст, які ў 20-я і на пачатку 30-х гадоў стварыў серыю сатырычных вобразаў ліхвяроў і спекулянтаў Веймарскай рэспублікі. ,—
Яны імкнуцца ўпарта зноў і зноў
Разрэзаць горла чалавецтву проста,
I я падтрымліваю іх без слоў.

Забойцы выбіраюць вунь ахвяры,
А я гляджу на гэта ўсё, між тым,
Спалохана, але не без спагады,
Крычу: «Я згодны! Цалкам і зусім!»