Бертальт Брэхт - На шалях праўды

1919

Прыгожым днём у верасні блакітным
Прыцішана, між слівін маладых,
Трымаў я ціхае сваё каханне,
Як мару, у абдымках у сваіх.
Над намі воблака ў нябёсах сініх,
Бялейшае за белы снег, плыло:
Яго я ўбачыў, ды прайшла хвіліна —
I неба зноў чысцюткае было.

З тае пары прайшло нямала часу,
I дрэвы тыя ссечаны, відаць.
Калі ж аднойчы «што цяпер з каханнем?»
Табе захочацца ў мяне спытаць,
Я адкажу: «Я не магу ўжо ўспомніць,
Ды сэнс пытання ведаю твайго».
Але вось твар яе... Што мне вядома,
Дык толькі — што я цалаваў яго.

Пра пацалункі я б забыў таксама,
Каб вецер воблака нам не прынёс —
Яго я помню й вечна буду помніць:
Бялюткае плыло яно з нябёс...
Яшчэ цвітуць, мажліва, тыя дрэвы,
I ў той жанчыны сем ужо сыноў —
А воблака квітнела хвілю. Ў неба
Зірнуў я — ды яно растала зноў.

Калі чацвёртай ваеннай вясной
Мір нешта настаць не мог,
Нямецкі салдат зрабіў вывад свой
I смерцю геройскай лёг.

Вайна ж не канчалася. Кайзер тут
Сур’ёзна пачаў шкадаваць,
Што вось — салдату прыйшоў капут,
А трэба ж далей ваяваць.

Калі ўжо лета ўзялося як след
I спаў салдат між тла,
Уночы неяк вайсковая мед-
камісія прыйшла.

Гурмою вайсковыя дактары
К магіле падышлі.
Салдата выкапалі яны
Асвенчаным шуфлем з зямлі.

Учынены зноў салдату таму
(Ці рэшткам яго) медагляд,
I пішуць «да службы прыдатны» яму
I што дэзерцір быў салдат...

Яны забралі салдата з сабой,
А ўночы так слаўна было:
Хто быў без каскі, той бачыць мог
Зор бацькаўшчыны святло.

У цела струхлелае ўлілі
Пякучага шнапсу карцом...
З ім пад руку дзве сястры ішлі,
Жанчына — амаль што гальцом.

Паколькі ж смярдзеў гніллём салдат,
Пусцілі папá перад ім:
Кадзілам ён водзіць уперад і ўзад —
Смуроду не ўнюхаць праз дым...

Аркестр выбівае «бум-тарарах!» —
Бравурны марш, і салдат
Выкідвае ногі спрытна так
I роўна трымае зад.

I два санітары тупаюць тут,
Трымаючы моцна яго —
Каб ён не пляснуўся у бруд.
То быў бы скандал, о-го-го!

Тры фарбы імперыі на саян
Нанесеныя былі,
Каб людзі (крый божа!) ўбачыць гнілля
З-пад фарбаў тых не змаглі.

Там бюргер — крухмальны перад і фрак —
Таксама маршыраваў:
Ён добра свой абавязак, як
Сапраўдны немец, знаў.

Хоць ледзьве трымаўся салдат на нагах,
Ды гэты паход яго пёр
Па цёмнай шашы пад «бум-тарарах»,
Нібы сняжынку віхор.

Сабакі й каты ў захапленні крычаць,
Натхнёна пішчаць пацукі:
Ніхто французам не хоча стаць,
Бо гэта ж сорам такі!

Выходзілі ў вёсках жанчыны да іх
Амаль з кожнага двара,
Схіляліся дрэвы, месяц свяціў,
I ўсё раўло: «Ур-ра!»

Зноў марш развітальны, «бум-тарарах»,
Сабакі, папы́, жанкі...
А недзе ў сярэдзіне — мёртвы салдат,
Бы п’яны гібон які.

Калі салдата па вёсках вялі,
Ён ледзь віднеўся ў радах,
Бо ўсе навокал «ура!» раўлі
Пад гучны «бум-тарарах!».

Наўкол, атачыўшы салдата таго,
Спявалі, скакалі яны —
Салдата відаць яшчэ зверху было,
Ды там — толькі зоркі адны...

Не вечна ім ззяць. Вось праходзіць час,
Фарбуецца неба зарой,
I зноўку завучаным крокам салдат
Ідзе паміраць як герой.

Я, Бертальт Брэхт, з лясоў паходжу цёмных,
Мая маці насіла мяне ў гарады
Ў сваім целе. I тых лясоў прахалода
Застанецца жыць ува мне назаўжды.

У горадзе асфальтавым я — дома,
Ўсе мэтлахі маю: газеты, віно...
Крыху недаверлівы, кволы, лянівы,
Але задаволены — ўсё адно.

З людзьмі дружалюбны я і надзяваю
Кацялок (патрабуе так звычай людскі).
Кажу: «Гэта — жывёлы з асаблівым пахам»
I дадаю: «Што ж, і сам я такі».