Бертальт Брэхт - На шалях праўды

Ах, збанок з малаком прыпадае, вядома, таксама
Да старэчага рота, слінявага і без зубоў.
Ах, ля ног скуралупа прыцішана трэцца сабака:
Хоча ўрэшце спазнаць, што такое — людская любоў.

Ах, схіляюцца вязы прыгожай цяністай лістотай
Над нягоднікам, што дзесь за вёскай гвалтуе дзіця.
Пыл паслужліва троп ваш крывавы хавае, забойцы,
Нам яго аддае на маўклівы прысуд Забыцця.

I шуміць узбярэжнымі дрэвамі вецер наўмысна,
Каб ад мора не чуліся крыкі тапельцаў-нябог.
Задзірае той вецер прыветна служанцы спадніцу,
Каб спазнаў сіфілітык прыезджы красу яе ног.

I ўначы не чутно больш за шэптам юрлівым жанчыны,
Як дзіця трохгадовае ціхенька плача ў куце.
I ў руку, што яго лупцавала, сам просіцца яблык лісліва —
З плёну дрэва, якое штогод так багата цвіце.

Ах, як вочы падлеткавы ззяюць натхнёна,
Калі бацька свой нож на быка пачынае вастрыць.
I ўздымаюцца грудзі ў жанчын, што дзяцей нашых кормяць.
Як вайсковая музыка ўзнёсла па вёсцы грыміць.

Ах, прадажныя нашыя маткі, сыны ж — баязліўцы.
Людзі выспы шукаюць, калі йдзе іх лодка на дно,—
Выспе гэтай даволі, што людзі змагацца не кінуць,
Каб пачуць трэціх пеўняў і ўбачыць, як стане відно.

1926

На зямлю, дзе вецер, халады,
Галышом вы ўсе прыйшлі.
Тады Вам было не выжыць без цяпла,
I жанчына вам пялюх дала.

Вас тут не чакаў зусім ніхто:
Не прыехала па вас ландо.
Хто вы, свет не ведаў у той час,
Калі нехта ўзяў на рукі вас.

Дый не вінаваты свет зусім —
Можаце і развітацца з ім.
Можа, хто да вас няўважны быў,
Але хтось над вамі й слёзы ліў.

I з зямлі, дзе вецер, халады,
Ў струпах пойдзеце вы назаўжды.
Даспадобы кожнаму зямля —
Калі жменьку ў дол шпурнуць пасля.

На сёмы дзень быў невялікі вецер,
Паляны паяснелі, сонца выйшла...
I захацелася ім адпачыць. З павозак
Яны з гарэлкай бочкі паскідалі,
Быкоў адпрэглі, надвячоркам іх забілі.
Калі ж усім халаднавата стала,
Галля насеклі ў хмызняку балотным
I на палянцы вогнішча расклалі.
Глыталі потым смажанае мяса,
Гарэлкай запівалі і спявалі песні,
А ноч зялёная і свежая была.
Напіўшыся й напеўшыся да хрыпак,
Яны за поўнач каля вогнішча паснулі,
Зірнуўшы абыякава на зоркі.
Салодка спалі. Толькі ўранку хтосьці
Нібыта чуў бычынае рыканне...
Каля дванаццаці прачнуліся яны,
Зблажэлыя, з няўцямнымі вачыма.
Падняўшыся, яны здзіўлёна бачаць,
Што ў іх па-над галовамі спляценне
Галін магутных, нібы рукі тоўстых,
Пакрытых дробнай і густой лістотай
I кветкамі з саладкаватым пахам.
I цяжка дыхаць ім пад тым скляпеннем,
I робіцца шчыльнейшае яно...
Тут капітан зароў: «Хапай сякеры!»
Ды іх няма: яны ўсе засталіся
На тым баку — там, дзе равуць быкі.
I людзі з бруднай лаянкай на вуснах
Да зарасніку кідаюцца ў жаху,
А зараснік шчыльней іх абступае.
I рвуць яны аслаблымі рукамі
Яго, а ён дрыжыць, нібыта
Ад подыху слабога вецярка...
Пасля гадзін нечалавечай працы
Яны ілбамі моўчкі прынікаюць
Спацелымі — да моцных тых галін,
Што ўсё растуць і памнажаюць роспач
Між імі. I ўжо надвячоркам познім,
Які дазвання цёмны — бо лістота
Цяпер святла зусім не прапускае —
У жаху людзі, нібы малпы ў клетцы,
Сядзяць з пустымі жыватамі і маўчаць.
...Уночы зараснік згусцеў, ды месяц
Яшчэ дапамагаў ім бачыць нешта,
I толькі раніцай праз той гушчар
Яны ўжо згледзець не маглі нічога
Навокал — да сваёй апошняй хвілі...
Удзень у лесе быццам спеў пачуўся
Прыглушаны, нібы перагуканне,
Ды потым сціхла ўсё. Больш не раўлі быкі.
Ізноў рыканне чулася нібыта
На золку, толькі недзе ўжо далёка...
Пасля прыйшлі гадзіны цішыні,
I, не спяшаючыся, лес пры ясным сонцы
Праз колькі тыдняў праглынуў лугі.