Бертальт Брэхт - На шалях праўды

Пасядзець апоўдні ў маіх фатэлях
Жанчын нярэдка я запрашаю,
Гляджу бесклапотна на іх і кажу ім:
«Я — той, на каго вам разлічваць не раю».

А ўвечары да мяне прыходзяць мужчыны.
Зварот «джэнтльмен» мы ў прывычку ўзялі —
Яны на мой стол кладуць свае ногі,
Кажуць: «Нам будзе лепш». А я не пытаю: «Калі?»

Шэрым ранкам мочацца ў лесе яліны,
I шкоднікі іхнія, птушкі, тады пачынаюць крычаць.
Я ж у горадзе п’ю свой апошні келіх,
Выкідаю апалак і йду, растрывожаны, спаць.

Мы ўсё ў гмахах сядзелі — народ легкадумны.
Што збурыць іх няможна, была ў гмахаў слава.
(Гэтак мы збудавалі вялікія седалы выспы Манхэтан
I антэны ўсцягнулі — Атлантыцы на забаву.)

Застанецца ад тых гарадоў, што прайшло праз іх — вецер.
Цешыць дом едака — ён той дом спусташае;
Мы ведаем: мы — папярэднікі ў гэтым свеце,
Ды наступнікаў, вартых чагось, з нас ніхто не чакае.

I нявіннасць з-за горычы я спадзяюся не страціць
У той буры, што ўзнімецца хутка над нашай зямлёй,—
Я, Бертальт Брэхт, у асфальтавы горад прыгнаны
З лесу цёмнага, ў целе маці маёй.

Расстанне ўранку. Ля дзвярэй — яна.
Ды згледзеў я, ступіўшы на парог,
Што ў дзеўчыны на скроні — сівізна,
I ад яе пайсці тады не змог.

— Чаму,— яна спытала,— пасля ночы
Ты не пайшоў, застаўся тут са мной?
Я па грудзях яе правёў рукой
I потым адказаў ёй проста ў вочы:

— На ноч апошні раз я застаюся,
Ты ж, любая, свой скарыстоўвай час.
Нядобра, што ты ўсё на раздарожжы.

Нам трэба штось рашаць, бо мы забылі, мусіць,
Што гэтак ты зусім загінуць можаш...
I тут жаданне аглушыла нас.

Што ведаў я з былых яшчэ часоў —
Дык гэта пошум лесу ці вады
Там за акном. I я драмаў тады
Ў капе яе прыгожых валасоў.

Уранку шмат згадаць мне сілы не стае:
Крыху калені помню... шыю... моцны пах
Вады прасоленай у валасах...
I ўсё, што чуў калісьці пра яе.

Я твар забуду гэты, кажуць мне,
Бо ён — як чысты ліст. Яна, відаць,
Уцяміла: мяне ёй не ўтрымаць,

Яна б сама тут не пазнала, не,
Ў жыцці ніколі аўтарскай рукі,
Каб прачытала гэтыя радкі.

Мы з табою сядзім, калі ты раптам бачыш,
Што ты ёсць пятае кола
I цябе пакідае надзея,
Ды мы
Анічога не бачым яшчэ.

Мы заўважылі: ты
Стаў спяшацца ў размовах.
Ты вышукваеш слова, з якім бы
Ты мог пайсці ад нас.
Бо карціць табе перш за ўсё,
Каб на гэта зважаць пачалі.

Ты ўстаеш, не дакончыўшы фразы,
Кажаш злосна, што хочаш пайсці.
Мы гаворым: «Застанься!» і тут
Раптам бачым: ты — пятае кола.
Ты, аднак, зноў сядаеш да нас.

Гэтак вось застаешся ты з намі ў часіну,
Калі мы раптам бачым, што ты —
Гэта пятае кола.
Толькі ты
Болей не заўважаеш таго.

Дык дазволь нам урэшце сказаць,
Што ты ёсць пятае кола.
I не думай, што я (хто пра гэта сказаў) —
Нягоднік.
I цягніся не па сякеру лепш —
Вазьмі вунь шклянку з вадой.

Я ведаю, ты больш нічога не чуеш,
Ды ўголас ты не кажы,
Што свет наш нядобры:
Кажы толькі шэптам пра гэта.
Бо чатыры — вядома, зусім не зашмат:
Зашмат — гэта пятае кола,
I свет наш ані не благі —
Ён проста занадта населены.

(Табе ўжо казалі пра гэта.)

Тут вось будзе твой кут,
Тут пакладзі свае рэчы,
Мэблю пастаў пад свой густ.
Скажы, чаго яшчэ трэба?
Вось табе ключ —
Заставайся тут.

Тут вось — наша жытло,
Табе — той пакойчык з ложкам.
Можа, й паможаш нам трошкі...
Будзе талерка свая —
Ну, заставайся ў нас.