Бертальт Брэхт - На шалях праўды

Браты, нам — косці парыць у зямлі,
Вам — жыць. Таму на нас не будзьце злыя
I ў бараду не смейцеся, калі
Нам кат вяроўку зашмаргне на шыі.
I, як мы будзем смерцю пакараны,
Не кпіце з нас, як робіць гэты суд:
Мы ўсе папраўдзе — легкадумны люд,
Зрабіць іначай — вам наканавана.
Хай доля нашая вас абміне —
Прасіце бога, хай даруе мне.

I целы нашы сытыя з зямлі
Дождж неўзабаве змые праліўны,
I вочы, што так прагныя былі,
З вачніц павыядаюць груганы.
Мы ўзлезлі, мабыць, завысока трохі,
Цяпер праз хцівасць нашу — вось, вісім,
Скляваныя птушыным роем злым;
Мы тут — нібы на бальшаку ляпёхі.
Каб вам не перажыць падобных драм,
Прасіце бога, хай даруе нам.

Дзяўчат, што за грашы гатовы
Перад кім хочаш агаліцца,
I хлопцаў — тых катоў марцовых,
Што любяць гэтым пажывіцца,
Усякіх злодзеяў, забойцаў,
Каго вяроўка не міне,
I сутэнёраў, і прапойцаў —
Усіх прашу: даруйце мне!

Сабак з паліцыі не надта
Шаную, бо яны кармілі
Мяне адной травой праклятай
I многа ліха мне зрабілі.
Ды толькі сёння я, дарэчы,
Іх праклінаць не буду, не —
I каб далей пазбегнуць спрэчак,
Іх папрашу: даруйце мне!

Някепска ўрэзаць бы пабойняй
Катораму па цурбане,
Ды я... на ўсё забыўся сёння
I ўсіх прашу: даруйце мне!

У чалавека — п áра вачэй,
У партыі вачэй — тысяча.
Партыя бачыць сем краін,
Чалавек бачыць горад адзін.
У чалавека ёсць свой час,
У партыі часу — бездань.
Чалавека можна знішчыць зусім,
Партыю знішчыць нельга,
Таму што яна — авангард мас
I змагаецца згодна з вучэннем
Класікаў, што стварылі яго,
Спасцігнуўшы рэчаіснасць.

Няможна прабачыць таму,
Хто не прыйшоў.
А той, хто спатыкнуўся,
Няхай не гаворыць пра камяні.
Таму, хто прыйшоў, не варта
Казаць, што яму было цяжка.
Ён павінен моўчкі тое рабіць, што трэба.

Мы далі табе даручэнне:
Становішча нам не спрыяла
I хто ты такі, мы не зналі.
Мог выканаць ты даручэнне,
Але ж і мог нам здрадзіць.
Ці выканаў ты яго?

Туды, дзе чакаюць, трэба прыходзіць!

Сетка, дзе разарвана
Адно-аднюткае вочка,—
Не вартая больш нічога:
Праз гэтае вочка ўцякае рыба,
Як быццам сеткі няма.
Раптоўна зусім непатрэбныя
Робяцца іншыя вочкі.

Неяк да мяне дамоў
Пакалечаны прыйшоў:
— Як ты думаеш, магла б мяне
Пакахаць красуня альбо не?
Я сказаў:
— Магчыма. Гузік зараз кіну,
Ён раскажа ўсё мне пра дзяўчыну...
Во, зважай —
Як убачыш: дзіркі ўверсе,
Дык ты сватацца не мерся —
Іншую сабе шукай.
Тут я гузік на падлогу кінуў.
— Бачыш, так і ёсць. Табе не пашанцуе.
Ён ускрыкнуў: — Дзіркі ў ім... скразныя!
Я ў адказ: — Пра тое і кажу я:
Шчасця тут табе не будзе анізвання —
Лепш, як ты адразу ўцяміш гэта.
Не бывае ў нас дарма кахання —
Трэба за яго плаціць манетай!

Неяк да мяне дамоў
Слабы розумам прыйшоў:
— Як ты думаеш, ці брат старэйшы мой
Спадчынай падзеліцца са мной?
Я сказаў:
— Магчыма. Гузік зараз кіну,
Высветліцца ўсё тады павінна —
Вось, зірні:
Як убачыш: дзіркі ўверсе —
Лепей д’яблу ты даверся,
Брату ж роднаму — ні-ні!
Тут я гузік на падлогу кінуў.
— Бачыш, так і ёсць. Табе не пашанцуе.
Ён ускрыкнуў: — Дзіркі ж тут... скразныя!
Я ў адказ: — Пра тое і кажу я:
Пасмяялася з цябе фартуна —
Можаш мне паверыць, праўда гэта.
Каб ад сварак быў табе ратунак,
Мусіш брату заплаціць манетай!

Неяк да мяне дамоў
Бедны чалавек прыйшоў:
— Багацей ушчэнт мой бурыць дом,
Ці за гэта мне заплаціць ён?
Я сказаў яму:
— Вось гузік зараз кіну,
Ён мне скажа ўсё. Зірні, хлапчына,
На яго:
Як уверсе дзіркі ўбачыш,
Дык разлічваць тут на ўдачу
Больш табе няма чаго.
Зноў я гузік на падлогу кінуў.
— Бачыш, так і ёсць. Табе не пашанцуе.
Ён ускрыкнуў: — Дык яны ж... скразныя!
Я ў адказ: — Пра тое і кажу я.
Што ж, фартуна, сябра мой, з цябе смяецца.
Бачыш вось — жыццё даводзіць гэта.
Што б ты ні рабіў на гэтым свеце —
Будзеш сам за ўсё плаціць манетай!