Бертальт Брэхт - На шалях праўды

I разносіў той паход
Аж да Ізара [22] Iзар — рака, на якой стаіць галоўны горад Баварыі Мюнхен — месца, адкуль пачыналася шэсце Гітлера да ўлады. смурод —
Дзе фашысты бралі ўладу
I дайшлі да заняпаду...

Мюнхен знаў пра шэсце гэта,
Бо чытаў ужо газеты.
I стаялі на дарозе
Абывацелі ў трывозе.

Клыпаў той паход паўскос,
Між руін, і шыльды нёс —
Тут з Карычневага дома [23] Карычневы дом — назва рэзідэнцыі нацыянал-сацыялісцкай партыі ў Мюнхене да разгрому фашызму.
Выйшла шэсць фігур вядомых.

I яны адначасова
Нахілілі ўніз галовы,
Далучыліся да шэсця,
Каб старыя шыльды несці.

Спрытна ўзлезлі на калёсы
Шэсць старых «партайгеносэ»...
Іх пачуліся басы:
«Вольнасць і democracy!»

З пугаю ў руцэ кашчавай
Ехаў там Прыгнёт крывавы:
Меў ён колы бранявыя —
Падарунак індустрыі.

За Прыгнётам тым адразу
Вёз іржавы воз Праказу :
Пад карычневай анучай —
Пыса ў язвінах смярдзючых.

Ехала Xлусня імкліва
З кухлем дармавога піва [24] З кухлем дармавога піва...— Брэхт нагадвае тут пра тое, што ў 20-я гады фашысты, каб прывабіць на свой бок як мага больш найбяднейшых людзей, адчынялі бясплатныя піўныя. :
Хочаш піва, дабрадзей? —
Аддавай сваіх дзяцей!

Хоць старая ўжо Дурнота ,
Але ўвішная істота —
Едзе ў таўханіне той,
Сочыць пільна за Хлуснёй.

Збоку высунуўшы боты,
Ехала Забойства потым
I насвіствала матыў
Пра «sweet dream of liberty» [25] Sweet dream of liberty (англ.) — салодкая мара пра свабоду. .

Юнкеру служыўшы шчыра
У фельдмаршальскім мундзіры,
Ехаў пад канец Разбой ,
Шар зямны цягнуў з сабой.

I шасцёрку тых адлюдкаў
Нешта ўжо занадта хутка
Гэты лозунг спакусіў —
«Вольнасць і democracy».

За сямейкай гэтай слыннай
Везлі ў возе дамавіну —
Што за косці там ляжаць,
Не так лёгка адгадаць...

Вецер выў сярод руін
Гэтай хеўры «на спачын» —
Ім, хто прагнуў на вякі
Ў тых дамах быць. Пацукі
Велізарнай чарадою
Ўслед паўзлі, і над зямлёю
Вецер іхні піск насіў:
«Вольнасць і democracy!»

Калі нашыя гарады сталі смеццем,
Спустошаныя разніковай вайною,—
Мы будаваць нанова іх пачалі,
Азяблыя, галодныя, слабыя.

Як у даўніну сівую, мы цягалі
Жалезныя тачкі са смеццем,
Рукамі выкопвалі цэглу з зямлі,
Каб не прадаць дзяцей у ярмо чужынцам.

Дзеля іх, дзяцей нашых, мы працавалі,
Ім адкрывалі і ачышчалі школы,
З векавых ведаў саскрэбвалі бруд —
Каб з іх карысць была дзецям.

Вы, між руін каму выжыць пашанцавала,
Самі сабе ўрэшце паспачувайце,
Войнаў больш новых не распачынайце —
Хіба дагэтуль было іх вам мала?
Прашу вас, сабе трохі паспачувайце!

Мужчыны, бярыце не шаблі, а кельні:
Быў бы й сягоння дах цёплы над вамі,
Каб не ўзяліся за шаблі вы самі.
Вядома ж, пад дахам сядзіцца прыемней.—
Прашу вас, бярыце не шаблі, а кельні!

Вы, дзеці, міру ў бацькоў прасіце —
Каб гэты заклік быў імі пачуты,
«Не хочам жыць у руінах!» — скажыце.
«Не хочам, як вы, цярпець пакуты!»
Вы, дзеці, міру ў бацькоў прасіце!

Вас, матак, каму дадзена на свеце
Вайну дазволіць альбо не, прашу я —
Зрабіце, каб жылі ўсе вашы дзеці,
Дарыце ім жыццё — не смерць ліхую.
Вас, матак, я прашу: жыць дайце дзецям!

Злыя баяцца тваіх кіпцюроў,
Добрыя цешацца тваёю зграбнасцю.
Хацеў бы я, каб гэтаксама
I пра вершы мае казалі.

Ведамства літаратуры, як вядома, выдзяляе
Выдавецтвам рэспублікі паперу —
Пэўную колькасць дэфіцытных рулонаў,
Каб друкаваць пажаданыя творы.