Бертальт Брэхт - На шалях праўды

Пажаданыя творы — тыя, якія змяшчаюць ідэі,
Знаёмыя Ведамству з газет.
Гэтакі падыход —
Як зважаць на асаблівасці нашых газет —
Дазволіў бы зберагчы шмат паперы, калі б
Ведамства на кожную ідэю з газет
Па адной кнізе толькі прапускала. На жаль,
Яно лёгка пускае ў друк усе кнігі, дзе перакоўтваецца адна
Ідэя нашых газет.

З гэтае вось прычыны
Для друку твораў некаторых майстроў
Бракуе паперы.

Калі Акадэмія мастацтваў ад ўлад вузкалобых запатрабавала
Свабоды мастацкага выяўлення,
Навокал пачуліся крыкі і віскат.
Ды гучней за ўсё і за ўсіх
Данесліся аглушальныя воплескі
З таго боку сектаральнай граніцы.

«Свабоду! — грымела адтуль.— Свабоду мастацтву!
Свабоду ва ўсім! Свабоду ўсім!
Свабоду прыгнятальнікам! Свабоду падпальшчыкам войнаў!
Свабоду магнатам Рура! Свабоду гітлераўскім генералам!»
Гэтак вось, даражэнькія мае!

За Юдавым пацалункам рабочым
Будзе Юдаў пацалунак мастакам.
Падпальшчык з бутэлькай бензіну
Са злацешнай усмешкай крадком
Да Акадэміі мастацтваў блізіцца.

Але ж мы зусім не дзеля таго
Патрабавалі свабоды рук,
Каб яго абдымаць, а толькі каб выбіць
З рук брудных ягоных тую бутэльку.
Нават самыя вузкія лбы, за якімі —
Адданасць справе міру,
Мастацтву жаданыя болей, чым аматар мастацтва,
Які ёсць адначасна аматар мастацтва вайны.

Я сяджу на ўзбочыне дарогі.
Шафёр кола мяняе.
Мне там, адкуль я еду, не даспадобы,
Мне там, куды я еду, не даспадобы.
Чаму ж на тое, як мяняюць кола,
Гляджу я нецярпліва?

Над возерам, між елкай і таполяй срэбнай,
Схаваны паміж мурам і кустоўем кветнік.
Пасаджаны ён мудра: ад вясны пачатку
Да позняй восені палаюць кветкі ў ім.

Вось тут уранку почасту сяджу я,
I хочацца мне, каб я мог заўсёды —
Пры ўсякім, добрым ці благім, надвор’і —
Людзям на свеце чымсьці быць прыемным.

Маленькая хатка між дрэў, каля возера.
Плыве над дахам дым у вышыню.
Каб не было яго,
Якія былі б панылыя
I хатка, і дрэва, і возера.

Я сёння ўначы
Сніў буру вялікую:
Яна на будоўлі каркас наляцела,
Сарвала жалезную бэльку
I адкінула ўбок яе.
А ўсё, што было драўлянае,
Гнулася — ды ацалела.

На золку ў ялін
Медны колер.
Гэткімі бачыў я іх Паўсотні год таму —
Яшчэ да сусветных войнаў,
Вачыма маладымі.

Як набудуеш вялікі парадак
Без мудрасці мас? I хто з ёю не лічыцца,
Не зможа паказаць дарогі
Мільёнам людзей.

Вялікія настаўнікі!
Кажучы прамовы,
Вушэй не затыкайце.

Першы позірк уранку з акна
Адшуканая кніга старая
Натхнёныя твары
Снег, чаргаванне пор года
Газета
Сабака
Дыялектыка
Гарачы душ, купанне
Даўнейшая музыка
Зручныя чаравікі
Спасціжэнне
Сучасная музыка
Пісаць, вырошчваць
Спяваць, вандраваць
Быць дружалюбным

Я таксама думаў, што будзе даволі
Слоў самых простых. Калі я скажу ўсё, як ёсць,
У кожнага мусіць парвацца сэрца.
А тое, што ты загінеш, як не абароніш сябе,—
Ты ўсё ж зразумееш потым.

Значыць, трэба нам утаймавацца
I сказаць: свой лёс не зменіш, безумоўна?
Смягнуць, кубак бачачы, й хапацца
У адчаі за парожні, а не поўны?

Значыць, мерзнуць на дварэ павінны
Мы, нібы няпрошаныя госці,
I з вялікай панскай ласкі дабрачыннай
Тут цярпець пакуты ад кагосьці?

Можа, лепей, галаву падняўшы,
Ад ніякіх асалод не адмаўляцца
I, у карак жываглотаў тых прагнаўшы,
На зямлі нарэшце ўтульна ўладкавацца?