Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Заслонка бразнула,
Мама выбегла
I закрычала —
Ішла
вайна...

У зажураным садзе
п'юць сінічкі гарбату.
Звоняць лыжачкі
ў ценькія сценкі шклянак.
Зноў адзін пакідаю
матчыну хату,
Ганак самотны,
журботны ранак.

З утрапёным даверам
гляджу навакола:
Серп сагнуўся,
ржавее пагбаная міска...
Надпіс прыгадваецца
на браме касцёла:
«Ціха, Бог блізка...»

Нa Бутаўшчыну,
За раку
Спякотным днём праводзілі
Знаёмыя, суседзі —
Народа сцяг.
А дні не шчасцілі,
Ані пагодзілі.
Пажыла,
Як пабыла ў гасцях.
Пасядзела з прыхаду —
Не на куце,
Не тое каб не ў крыўдзе,
Затое — ў цеснаце.
Ні той спагады,
Ні парады,
Aнi шáны...
Хіба што прыказка
І суцяшала:
— Добраму чалавечку
Добра i ў запечку,
А якой благаце
Блага i на куце...
Папераносіла азёры вёдрамі,
Шчыравала —
Сшаравала гаі гальнёў.
Зайцамі ўцякалі
Словы добрыя.
А словы злыя ўслед —
Ваўчынаю гайнёй.
Залёг адчай
Мядзведзем у ламу.
Не было каму
Плячо падмяніць.
Дзявоцкая песня ішла з-пад Мяніц:
— Hi я ўпіла, ні я ўела,
Hi добра ўхадзіла,
А я ж свае маладыя леты
Дарма патраціла...
I тлумна i пыльна.
На каго наракаць?
Каго клясці?
Не да сну —
Не ад бяссоння.
Цапавільны,
Тапарышчы,
Касавіліны —
Як вырабы са слановай касці:
У музей хоць сёння!
Была й паветачка хаткай,
Была й суседачка маткай.

Закацілася ў журбе
Балючай знічкай.

Мама,
Сцежка да цябе
Не зарасце бруснічкай...

Цябе я з жыта вырываў,
А з сэрца выпалаць не ўмею...
Максім Лужанін. «Васілёк»

Малаточкам гручыць кавалёк,
Так па-ўшацку завецца конік.
Жытні колас i васілёк —
Вы з маіх лугавых летахронік.

Васілёк-вугалёк не звялі —
Сарамліва сінее ў жыце.
Жытні колас — аснова зямлі.
Васілёк — туга па блакіце.

A паўдзён у лугах залёг.
Колюцца асцюкі i промні.
Жытні колас i васілёк
На кашулі бацькавай помню...

Слязіна ўдзякі,
Позірк мглі,
Радзіце, каласы i травы.
Быць чалавекам на зямлі
Зямля бацькоў
Дала мне права.

З рэк піў,
Еў хлеб без асцюкоў,
Не даланіў меч,
Лашчыў рала.
Бацькоў
Дала зямля бацькоў.
Бацькоў
Зямля бацькоў забрала.

Яе, суровую, а дну
Люблю я не па абавязку.
Прымаю, як i ў даўніну,
I гнеў нябёс,
I казкі ласку.

За дым кастра —
Паклон быллю,
Раллі —
За цёплы след каравы.

Зямлю бацькоў
Я так люблю,
Што ненавідзець
Маю права!

З лугавін забытых драч
Кроіць змрок густы на мех,—
Цяжкі, як адчаю плач,
Лёгкі, як забавы смех.

...Познім вечарам ля Ўшач
Я ламаў журлівы вех,—
Цяжкі, як расяны плач,
Лёгкі, быццам зорны смех...

Баразною шлях мой знач,
Строгай памяці лямех,—
Цяжкі, як матулі плач,
Светлы, як дзіцячы смех...

Не плоціць мурагам арэнды,
Палоніць ласкай абалонь,—
Як затанулы звон з легенды,
У зялёны бераг звоніць
Звонь.

Вятрэц-хітрэц
з зялёных сховін
Аб корч замшэлы вытне лоб.
Ваду, як хорт,
хлябоча човен —
Далёка чуецца прыхлёб...

Хмель прыбярэжжу шэпча:
«Лезу!..»
Не ціхне туркавак дакор.
Ноч белабрысая
ад бэзу,
I белазорая
ад зор.

Дай бераг выглядзець шырокі,
Світанне,
сені расчыні:
Бярозы змоўклі... як сарокі
У верасовай гушчыні...

Пасам маланкі лясне,
Забурчыць раззлавана гром.
Няўжо гэта зноў у лазню
Ісці з пагбаным вядром?..

...Хоць аглушы цалёўкай,
Хоць розгай азадак ксці,
Мужчынам,
Нам дужа нялоўка
З бабамі ў лазню йсці.

Абапал дзядоўнік i быльнік
Мараць аб уцекачах...
Змушае счарцелы прымыльнік
Раздзявацца на злых вачах.

Восілка спуджана бразне.
Ахопіць перапалох.
Хаваеш сваё падрабяззе,
Пакуль не схавае палок...

Не ведаючы благога,
Кідае смех пад шум,
Анекдот смяецца з глухота:
Як варам лiнулi —
Пачуў!..

Няма тут ні просьбы, ні грозьбы,
Hi педагогікі —
Чорт вазьмі!
Гаворыць канкрэтна розга.
I мыешся ўволю слязьмі.

A Мельнікава брыгада
У Глыбачцы акурат,—
Там бацька...
Ён даў бы рады,
Навёў бы адразу лад...