Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Які ж ён быў зыркі,
што ад яго
I сёння светла
шару зямному;
Які жыццядайны,
што й сёння яго
Помняць, хто зведаў
смагу i стому;
Які балючы,
што й сёння смыліць
Сэрца па тых,
хто не прыйдзе дадому,
Салют сорак пятага...

Зноў тлее ля ціхіх стрэх
Маладзічковы лучнік.
З даверлівай ласкай снег,
Як з матчыных рук ручнік.

Забыты санет саней
Звініць,
Не зважае на спех.
Не дыхай,
Як вяз з'іней,—
Абы не спалохаць снег!.

Сарвуцца зоры з арбіт,
Папросяцца на начлег.
I боязна
Крок зрабіць,
Вачыма абразіць снег...

Няма парода ў малых —
Бываюць малыя паэты.

Паэт — неспакою слых:
Ён чуе травінкі ўскалых
I грукат сэрца планеты.

Будзь сынам у шчасці и журбе,
Хай шчодрыцца сціплая праца,
Хай зайздрасць душу не шкрабе,
Народу сплаці, што табе
Дазволіў паэтам назвацца!

Залётнага ветру павеў
Не ўхмарыць крамянага лета.
Скептыка выналі, гнеў,—
Каб вывучыць мову схацеў
I думаў на мове паэта!

Паэтава ймя нездарма
Край носіць, паэтам апеты.
А песня не носіць ярма.

Народаў малых няма!
Бываюць малыя паэты...

Як i віцебскі апошні ўдзельны князь,
Яраслаў Васілевіч таксама.
Віцебскія мальцы —
блісь ды ясь! —
Паясы маланак з кутасамі.

Віцебскія йдуць насмеляка,
Вочы тояць смутак васільковы.
Цвіль i кволь баяцца смаляка,—
Смеляковы ўсе ды Смаляковы!

Не звялі тут род свой кавалi,
Лес не дужа песціў, болей шкўрыў.
Смалакуры смалякі былі,
Край не ведаў фіміямакураў.

А Ярыла рэха з яра слаў,
Ярына на ярышчы ярэла.
Рос патомны княжыч Яраслаў,
Вёсен разгайданыя арэлі

У захмар'ё ўзносілі пасля,
Апускалі ў затаеж густую.
Весніх год бясхмарная зямля
Снегіром маленства грэла ў студзень.

Ён адкуць i разагнуць умеў
Слоў маладзіковыя падковы.
Гнеў, як бор,
па-віцебску шумеў.
Час спыняла слова Смелякова!

Выкладчыцы роднай мовы,
Настаўніцы сельскіх школ,
На вас
І каровы,
І дровы,
Нагрузак няўдзячных
Падзол.

Падставіць гатовы
Плячо вы
Пад зруба вянец цяжкі.
Нясеце
Наказ Ільічовы
На мове вякоў
У вякі.

У кожнай хаціне —
Вы дома.
Жыццё ваша ўсё на вачах:
Любому вяскоўцу
Вядома,
Што ў печы ў вас,
Што на плячах.

Люстэрка?
Калі ў яго глянуць?
Клапоты,
Турботы
Штодня...
Каравыя рукі сялянак
I ўзнёслых вачэй чысціня...

Жыццю и жытлу дало аснову жыта.
Абжыты — значыць, каласіцца стэп.
Вязьме — нібыта вечнасці арбіта.
Завязваецца зерне не з хвалеб.
Дарога промнем коласа прабіта
Да зор праз небыцця иастылы склеп.
Бярэцца працай з хлебароба мыта.
Біў на таку свой лоб спрадвеку цэп.

Калоссем герб абвіт, зямля спавіта.
Надзённы хлеб — патрэба ўсіх патрэб.
Гірсу не варта прасяваць праз сига.
Ад сонца сейбіт слеп, ад золі крэп,
Каб з родных ніў на стол лёг самавіта
I думкі дніў, як праца, чэсны хлеб!

Стэп скапычаны,
стэп гарачы
Перасмягла трызніць вадой.
Чорны воран у небе крача,
Воран кружыць
чорнай бядой.

Чуе стэп,
як далёка недзе
Уздыхае стомлена бой.
Ноч на клячы кульгавай едзе,
Забыццё вядзе за сабой.

Не дагоніш свайго атрада.
Засцілае вочы імгла.
I знямога
чорнаю здрадай,
Непрыкметная,
падпаўзла.
Маладзік пазірае крыва.
Абвуглена юначая скронь.
I,
вятрам даверыўшы грыву,
Над будзёнаўцам
плача конь...

I

Вочы твае
Нада мной узышлі
Сузор'ямі цішыні,
Сусветамі дабрыні,
Покуль ёсць яны —
Мне на зямлі
Светла,
мама...
10.VI.1966

II

Цяжка запамінаю,
Як па бацьку завуць
Маці друга.
Ці таму,
Што лішні раз
Хочацца вымавіць
Балючае
I жаданае слова:
мама?..
11.V.1974

Выходзячы з хаты:
Печ засланіць,—
Каб людзі не разяваліся,
Пасядзець маўчком,—
Каб пашанцавала,
Першага сустрэць чалавека —
На ўдачу,
Маладзіцу —
Непажадана.