Рыгор Барадулін - Свята пчалы

Смуга дрымотная,
Злянелая
Пагоднее ад ix усмешак.
I пальчыкі,
Узелянелыя,
Халодзіць козытна
Узмежак.

На поплаве
Агонь уздрыгвае:
Пячы вячэру
Будзе прысак,
У дыме коні —
Дымнагрывыя.
Дым сцелецца
Па узлобках лысых.

Арэхаўна,
Замошша,
Плігаўкі —
Прыціхлі вёскі ў веснім гудзе.
Дзяўчаткі ў тумане,
Як кнігаўкі,
Стамлёны адвячорак будзяць.

Вецер супакоіўся на міг,
Як чырвоны следапыт дасведчаны...
— Як жа засталіся Вы ў жывых? —
Запытаў адчайнага разведчыка.

Усміхнуўся горка ў рукаў
(Пэўна, рану закрануў балючую...):
— Гэтак часта
Смерць я сустракаў,
Што адна другому надакучылі...

Віцебшчына!
Ты лесам
Не выпешчана —
Ты войнамі
Выпесчана.
Вораг
Крыжачыў
Твой небасхіл,
Спакой твой
Нішчыў.
...пясок магіл...
...пясок папялішчаў.

Неба!
Спагадлівым вокам зірні.
Сакавік!
Накліч навальніцу.
Людзі капаюць.
Людзі ў aгні.
Ліўню крываваму
Хопіць ліцца!

Мары
Гараць у агні.
Мой мілы таварыш, мой лётчык,
Вазьмі ты з сабою мяне...
Хмара!
Крылом ахіні!

Песні
Гараць у агні.
А конік з вайны прыскочыў,
А па сядзельцы сарочка
Уся шпігою сколата,
Уся крывёю змочана.
А чым вымываць буду,
А чым сушыць буду?
А вымыю слязою,
А высушу думою...

Лівень,
Ласкавы, весні,
Агонь захлыні!
Казкі
Гараць у агні.
Казлянятачкі,
Белянятачкі,
Адамкніцеся,
Адапрыцеся...
Тупарылыя
Злыя каскі,
Маланка,
Пратні!

Калыханкі,
Паданні
Гараць у агні.
Сталі лапкі грэцца,
Дзе катку падзецца?..

Татары прыйшлі да нас, рабавалі, білі людзей.
За лавы дзяцей закладалі ды прыціскалі, душылі ix...
На полі бітва была. Вось i завецца яно Татарскім...
Пярун!
Па звычаю даўняму
Падкову вясёлкі сагні.

...Мірны звычай вясковы:
Падкова
Парог вартуе абавязкова.
Колькі падкоў
Чужакоў
Ржавеюць у араллі!
Падковы гора прыносілі
Маёй зямлі...
Голасу ўласнага
Болей не ўчуюць сякеры,
Кельмы.
Чаму;ж ён не гасне,
Агонь пякельны?!

...Дзень чадна датлеў,
Як счарнелы падосак.

Смутак i гнеў —
Могільнік вёсак...

Могільнік немы
Дажынак,
Дакосак...

Дзе сіроткі?
Дзе ўдовы?
Згарэў i кароткі
Месяц мядовы...

Згарэлі калыскі
I дошкі на трупы.
Хай вырай блізкі
Жалобна трубіць!

Стогнуць званы.
А з якой з вайны?!
Войны ўсе прайшлі
Па маёй зямлі.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Нібы на ўтравелым дварэ,
Ракета на Месяцы
Грунт бярэ.
Месяцаход
Аблогі абмацвае.
Прагне Зямля
Інфармацыі.
Даведацца хоча
Пра суседа сусед....

Калі б пасланцы
З іншых планет
З маёй Зямлі
Грунт узялі,—
Убачылі б,
Як ён высах,
Пачулі б у ім
Пакут адгалосак,
Ачахлы прысак
Спаленых вёсак...

Навука рукае
Лаўсан i лён.
А шыбе па сэрцу —
Галінкі скробат.
У колбе
Зачынаецца эмбрыён...
Пакуль што
Яшчэ паслухмяны робат.

У лядоўнях пацее лёд.
Цёпла ад араллі.
Лысіны цёплых калод
Жывіца зрасіла.
Вар'яцее Клод,
Лётчык Ізралі,—
Хірасіма!

У мастакоў
Спалены кіламетры
Мастоў i масткоў.
А крытыкам трэба
Касмічная мерка.
Бунтуе Еўропа:
— Уцечка мазгоў! —
Амерыка.

Жмурыцца
Спелымі сотамі воск.
Босы бярэзнік
Да возера выбег.
А ў небе,
Нібыта планеты ўскрыты
Клубіцца
Атамны выбух...

А на Віцебшчыне
Даўгавечныя жыхары.
Хто не верыць,
Звярнуцца ў ЮНЕСКА
Раю.
Як па экспарт паветра:
Азёры,
Бары,
Хоць ты з раем
Спрачайся,
Партызанскі мой краю!

Пра нябесную манну
Чулі тут жыхары.
Для крутой талакі
Хата скварку хавала.
Чорны дзень
Не разлічваў на сухары,
Бо на пяты ступала
Навале
Навала.

Вегетарыянства
Было тут здаўна,
Землякам
Атлушчэнне не пагражала.
Зналі смак
Лебяды,
Крапівы,
Талакна,
Пораху прысмак,
Куродым пажараў.
Дзеда рэдка сустрэнеш —
Сівеюць бабулі адны.
Быццам сумныя сосны
У бары парадзелым яны.

Раўнапраўе з мужчынам
Войны
Далі ім даўно:
Ад касьбы,
Малацьбы
Толькі рукі нямелі.
Гадаваць,
Бедаваць —
Мелі права адно.
I падумаць пра смерць
Часу й права
Не мелі.