Леанід Дайнека - Вечнае імгненне

Імклівымі жылі ці нетаропкімі —
Усе адыдзем.
Трэба так прыродзе!
І скажа археолаг над раскопкамі:
«Вось камень...
Ён з дваццатага стагоддзя».

Як помню я — яна расце
Які ўжо год за нашым хлевам.
Як помню я — яе нідзе
Не называлі каралевай.

Лёс бульбы просты. Накарміць
Сяло і горад бульбе звычна.
У бок яе і не глядзіць
Аматар рэчаў экзатычных.

Хто бачыў, як яна цвіла,
Як ззяла ў росах раніцою?
Яна, як нашая зямля,
Не лезе ў вочы з пахвальбою.

Ды з ёй цяплела сцюжа зім,
Была яна — і ў хаце шчасце.
Я гімн шчэ хлапчуком малым
У гонар бульбы марыў скласці.

Я гэты б гімн вось так пачаў:
Даўным-даўно, ў вяках туманных,
Народ магутны жыў, спяваў
За сінім морам-акіянам.

Насмешнік, вочы працяры.
Глытай, аматар цудаў, слінкі.

Шлях бульбы, як зямля, стары —
З ёй мелі справу самі інкі.

З крутых палёў сплывала ноч,
Успыхваў золак над зямлёю,
І жрэц галоўны
бульбы корч
Кранаў матыкай залатою.

Дарослыя і хлапчукі
Адразу працу пачыналі,
Спляталі з дзікіх траў вянкі
І бульбу ў песнях праслаўлялі.

...Рыпіць мароз на ўсіх шляхах.
Снягамі беляць поле зімы.
А бульбе сніцца у капцах

Яе далёкая радзіма.
І быццам зноў прыходзіць май.
І з кошыка ў сялянскай хаце
Пра невядомы дзіўны край
Яна маёй шаптала маці.

Атрымалі кватэру?
Віншую.
Свята поўніць вам чаркі віном.
Шмат гасцей.
Толькі госцю адну я
Не сустрэў за святочным сталом.
З ёй мы зведалі смагу і голад,
Дык чаму ж, калі шчасця стае,
Назаўжды ад'язджаючы ў горад,
Пакідаем у вёсцы яе?
Пакідаем і ўсе забываем
Шум лясоў, бляск расы на траве,
Светлы край, дзе за полем, за гаем
Наша родная мова жыве.

Захлынулася сэрца ад смутку i болю,
Сон прысніўся мне ў ціхай,
утульнай кватэры,
Я пярэдняе дрэва адвечнага бору,
Да якога з пілой падступілі, з сякерай.

Ужо крайнія дрэвы са стогнам упалі.
Тыя дрэвы дзядамі былі мне, бацькамі.
І святлела наўкола ад страшных прагалін.
І віхурыла замець над свежымі пнямі.

О як цяжка быць дрэвам,
разгубленым,
крайнім!
Шчэраць зубы сталёвыя гнеўныя пілы.
І суседзяў няма, каб маглі што параіць.
І няма больш сяброў, каб сабою прыкрылі.
Я стаяў адзінокі i плакаў смалою,
Падаў я, па зямлі сваё голле распростваў.
З крыкам птушкі ляцелі ад мяне,
нада мною,
Каб у іншых лясах будаваць свае гнёзды.

Я пачынаю ўсё спачатку,
Свой першы крок, свой першы бой.
Я сонца круглую пячатку
Пастаўлю ў небе над зямлёй.

Я пасаджу лясы. Я воды
Напоўню чыстым серабром.
Я ні рабом i ні царом
Быць не жадаю у прыроды.

Я не хачу яе калечыць
Ні ў адзін мах, ні пакрысе.
Хачу прыродзе быць калегам,
Раднёй
па сонцу,
па расе!

Як выказаць цябе?
Дзе пэндзаль той узяць,
Каб твой партрэт, прырода,
Нашчадкам перадаць?
Я помню хмараў pyx
Над весняю зямлёй,
Я помню, як ля скал
Кіпеў марскі прыбой,
Як падаў першы снег,
Як віўся жоўты ліст,
Як плакаў салавей,
Начных садоў саліст.
Я помню шум дажджу,
Завеі лёгкі крок,
Я помню метэор,
Што рэзаў неба змрок,
Вясёлы свіст шпакоў
І роспач жураўля.
Усё лягло ў душу,
Усё запомніў я.
Ты — вечнасць і свабода,
Ты — бура і спакой.
Калі памрэш, прырода,
Памру і я з табой.

Частуе лес маркотным гулам.
Будуе луг з дажджу
сцяну.
Зноў восень у душы кранула
Песімістычную струну.
Стаіць з усмешкай сумна-шчырай,
Глядзіць на неба дзед Ягор...
Зноў адлятае сэрца ў вырай,
Але ці вернецца з яго?

Бялеюць травы ад расы.
У небе хмарам цесна.
Шукае восень адрасы
Лясоў майго маленства.

Яна — дракон. I праглыне
На цёмным небе зоркі.
Яна засыпле вочы мне
Дажджом сляпым i горкім.

Ды тых лясоў ёй не сагнуць
I з памяці не сцерці.
Яны растудь, яны гудуць,
Яны цвітуць у сэрцы!

У снег па голле дуб залез.
Маўчаць лясныя далягляды.
Хай будзе сёння зімні лес
Маёй вярхоўнаю уладай.

Ні траў, ні красак тут няма.
Пад шклом ільду знямелі воды.
Наўкол зіма, адна зіма,
Як летаргічны сон прыроды.