Уладзімір Някляеў - Так

Гэта вешчы Вяйнямёйнен,
Сын усёстваральнай Каве,
Скрозь пайшоў шукаць два словы,
Тры, не болей, для закляцця,
Што ў любой бядзе зратуе.

Ён шукаў заклёны-словы
У мазгах рачных касатак,
У галовах лебядзіных,
У лапатках у гусіных,
У малой вавёркі ў роце,
Пашчы летняга аленя.

І набіў ён шмат касатак,
Лебядзяў набіў чароды,
Процьму ён здабыў вавёрак,
Табуны злавіў аленяў,
Ды паўслоўца не знайшоў ён,
Што ў любой бядзе зратуе,
На зямлі і ў падзямельным
Царстве змрочнага Туоні.

Стуль дабраўся да мяне ён
Па канцах іголак тонкіх,
Па наточаных сякерах,
Вастрыях мячоў сталёвых,
Ссек з плячэй маіх асіну,
І са скроні ссек бярозу,
Вольхі высек з падбародку,
З барады лазняк пахілы,
З лобу елку векавую,
На зубах ссек бор сосновы,
І калом расціснуў зубы,
Каб сказаў яму тры словы
Віпунен, пясняр заклёнаў, -
Тут яго і праглынуў я.

Ды ўва мне ён зладзіў човен,
Па маіх паплыў ён кішках,
Змайстраваў у бруху кузню,
Стаў каваць, як Ільмарынен,
Грукатаў і біў па сэрцы,
Па пячонцы, селязёнцы,
І з майго дыміўся роту
Жар палёнага жалеза.

Я пачаў заклёны-спевы,
Віпунен, пясняр заклёнаў,
Каб ён вылез з майго бруха,
Каб ён выплыў з маіх кішкаў, -
І ён выйшаў з майго роту,
Словы тыя ўчуўшы ў спевах,
Што зратуюць у няшчасці,
У любой бядзе памогуць...
...І падняў мяне, як камень,
З-пад зямлі ў бяздонне кінуў".

"Мне дазнацца тыя словы
Самы час было б", - падумаў
Я, канаючы, і камень,
Віпунен, пясняр заклёнаў,
Валадар тых слоў таемных
Так спытаў...

"А ты нядрэмна
Грукатаў у маім бруху,
Молатам ты біў па сэрцы,
Па пячонцы, селязёнцы?

Многа ластавак злавіў ты,
Процьму ты здабыў вавёрак,
Табуны дагнаў аленяў,
Лебядзяў набіў чароды
На зямлі і ў падзямельным
Царстве змрочнага Туоні?

Стуль дабраўся да мяне ты
Па канцах іголак тонкіх,
Па наточаных сякерах,
Вастрыях мячоў сталёвых,
Ссек з плячэй маіх асіну,
І са скроні ссек бярозу,
Вольхі высек з падбародку,
З барады лазняк пахілы,
З лобу елку векавую,
Бор з зубоў ты ссек сосновы
І калом расціснуў зубы,
Каб сказаў табе тры словы
Віпунен, пясняр заклёнаў?"

- З яго ўжо вылятае дух ягоны,
Пусці! - штурхнула Кайса. - Мы ляцім!..

І камень адваліўся - і над ім
Так нізка, як на нітачцы, плыў месяц,
І мы на месяц селі, дзе павесіць
Я быў гатовы Кайсу, ды была
Бязважкаю лятучая пчала...

"Пчолка, лёгкі чалавечак,
Моры два пералятае,
Тры, не меней, не спачыўшы
Ні ў чаротніку, ні ў лесе,
Цераз водныя бяздонні,
Вогненныя вадаспады,
Ледзяныя цераз горы,
Цераз неба ўсё да Сонца
Па здабытак: кроплю мёду...

Думаеш, не страшна пчолцы?"

"Дык нашто? - калі на сподку..."
"А адкуль?.." - яна спытала.

Па ёй, нібыта ў дожджык па вясёлцы,
Вада начная кроплямі сцякала...

Яна над цёплым месяцам лятала,
Які квітнеў мурожнымі лугамі -
Я думаў: тут пустэча...
Побач з намі
Мільгнуў хлапчук... той гімназіст! "Уцёк!" -
Ён пракрычаў, ударыўся ў ражок,
Ледзь зачапіўшы месяц - і за хмары!..

- Павесяляцца ўсе на Міттумары,
Нікога не ўтрымае наш стары
І вешчы Вяйнямёйнен!..

Ля гары,
Нібы пасечанай, стаялі граблі, вілы...
Я налятаўся, мне балелі крылы,
І я ўзмаліўся: "Адпачыць пара!.."
"Па-мойму, - голас Кайсы завагаўся, -
Яшчэ лятаць таму, хто налятаўся,
Не адпачыць... Бо гэта не гара".

Я дзвюх жанчын убачыў пад гарой,
Старую з маладой, і ў маладой
Спытала Кайса:
- Кюллікі, а колькі
Вы згрэблі?

Адказала тая:
- Толькі
Двух пальцаў не падгрэблі... Драбязы...
А так наш Леммінкяйнен цалкам цэлы,
Мой Каўкам'елі-валацуга... Цела,
Каб склеіць нажыва, у іншыя разы
Намазвалі мы мёдам... Ты злятаеш?..

"Кайса, пчолка залатая, -
Узмалілася старая, -
Сын мой, Ахці Леммінкяйнен,
Развясёлы валацуга,
Лоўхі ў парабкі наняўся,
Доннай Пох'ёлы ўладаркі,
Каб здабыць лася Гардэчу,
Жарабя ўскілзаць Нязлоўцу,
Лебедзя злавіць Святыню,
Заслужыць пасаг у Лоўхі
І дачку яе ў нявесты".

"Вецер..." - Кюллікі ўздыхнула.

"Ды пастух у мокрай шапцы,
Дзед сляпы з краіны Маны,
Падсцярог яго дарогу,
Перапоўз яе змяёю,
Вадзяной прабіў гадзюкай,
Найатрутнай, сэрца сына.