Анатоль Кудласевіч - Трынаццаць дзён (зборнік)

– Пакладзі іх куды-небудзь, я потым пагляджу.

– Ну і Бог з імі, – кінуў я вершы на стол, адразу страціўшы цікавасць да іх, – потым. Жонка ў цырк пайшла, а я збег, не мог жа я адразу ў цырк пасля ўсяго… Можа, першы раз у жыцці падмануў, ха-ха-ха! Хаця не… Разумееш, трынаццаць гадоў таму, у такі ж самы час, восенню, я гэтак жа хадзіў у цырк… А сёння не змог, пасля царквы… I добра, што так. У цябе. Разумееш? Скажаш, супадзенне? Не, хлопчык, ці не зашмат? У мяне запісана ўсё… Хопіць! Колькі можна круціцца ў д’яблавым коле? Трэба штосьці рабіць! Во, глядзі, пашпарт, бачыш, трынаццаць, трыццаць адзін, зноў трынаццаць… дваццаць тры… Ты не крыўдуеш за верш той? Не… Малайчына, значыць усё разумееш. Дык вось, трынаццаць… Ну, гэта не так важна, хоць і гэта, усё да аднаго. Адкуль мы знаем, што важна, а што не? Бог ведае. У Давыд-Гарадку я жыў у трыццаць першым пакоі, на Ваўпшасава дом быў 31, на Гамарніка пакойчык таксама N 23, а цяпер, успомні, якая мая кватэра?

– Адкуль я ведаю.

– Ты ж дапамагаў пераязджаць? Мэблю насілі. Тройка, адзінка і двойка заўсёды прысутнічаюць. Які нумар, ну?

– Што я кампутар: усё запамінаць? Будзе трэба – знайду. Ну і што, калі ў цябе кватэра пад трынаццатым нумарам, што з таго зменіцца?

– Анічога! У мяне кватэра N 231, але гэта мала што гаворыць, хоць можа і гэта нейкую ролю іграе, разумееш? Мне трыццаць тры гады! Бачыш, бачыш, які ў мяне быў квіток у цырк? – дэманстраваў я білеты, як нейкі неабвяргальны доказ. – 13-ы рад, 31-е месца. Разумееш, гэта ўсё знакі, той чытае, хто бачыць, разумееш? Трэба штосьці рабіць!

– Ты не крыўдуй, – вяла прагаварыў ён, – але я нічога не разабраў з таго, што ты нагарадзіў…

– Сур’ёзна? – я прыгледзеўся да яго: «Не, здаецца, не падманвае». – Ты што, не верыш у Бога?

Ён маўчаў.

– Я думаў, ты… Гэта нельга сказаць у лоб, павінна заставацца недаказанасць, каб кожны чалавек узрастаў самастойна, даходзячы, высільваўся сваім розумам і душой…

– Давай лепш вып’ем! Прыбег, разбудзіў тут…

– Не, не, не!.. Я не буду піць, а то страха паедзе… Разбудзіў? Я вунь трое сутак не сплю, і нармальна…

…I ўсё ж мы выпілі…

– Дык ты што, уцёк ад жонкі? – спытаўся ён як даўмеўшыся.

– Канечне! Надакучыла ўсё. Не разумее яна…

– Вы ўсё роўна як дзеці, наробіце дзялоў, а мне за вас аддувайся.

– Яна ў цырк пайшла… Не мог жа я пасля споведзі… Ну, дык «падымем» памерлых?! Дапаможам? Учора ж былі Дзяды…

– Сур’ёзна? А я і не ведаў… Дзяды.

– Не даюць Дзяды заснуць! Хочуць Дзяды ўваскрэсення! А колькі можна не спаць, ты ведаеш? Што ж маўчыш?

– Ты што, шызануўся ці прыкідваешся? – Ён схадзіў на кухню і прынёс чайнік, які даўно ўжо свістаў там. – Ты быў у бальніцы?

– А ты што, хіба не быў? Калі не быў, значыць, вар’ят!

– Бляха! Да мяне адны шызанутыя ліпнуць, як мёдам для вас намазана, – з крыўдай і адчаем прагаварыў ён.

– Не хвалюйся, я – нармальны! Што дрэннага ў тым, што я хацеў, каб усім было добра? Людзі злыя былі… Ці ты ў Бога не верыш? – тады іншая справа і другія меркі… Проста мяне не зразумелі тады… I ты быў, я ведаю, іначай не прыйшоў бы да цябе. А дурных увогуле няма, Толя! Ёсць шалёныя, «беснаватыя» па-руску. Гэта жахліва! Яны ўсе вар’яты і ненармальныя, гэта ім нічога не трэба, абы жывот набіць! Ці можа ты іхняю меркаю хочаш мераць нас? Вочы разуй, Толя! I кінь піць!

– Сынок, хопіць мяне вучыць! Ты з сабой разбярыся спачатку. Давай лепш вып’ем яшчэ, зараз Галубовіч павінен прыйсці.

Мы дапілі гарэлку. Курылі і пілі гарбату. Праз паўгадзіны прыйшоў Галубовіч. Дапілі астачу. Гаварылі пра жыццё, паэзію і пра Бога. Анатоль даў мне яшчэ грошай на бутэльку, доўга і нудна тлумачыў, як знайсці гастраном: «Пойдзеш прама, потым направа, сто метраў убок і праз дворык…».

– Не тлумі галавы, што я – малы? Спытаюся. Язык да Кіева давядзе, а як вельмі доўгі, то і да Калымы, галоўнае – запісную не забыцца з тваім адрасам.

Я ішоў і радаваўся, які малайчына Сыс, як ён усё талкова разумее, а толькі прыкідваецца недалёкім, і як мне патрэбна зараз, каб не глядзелі на мяне сямікапеечнымі вачыма… Успомнілася, як у час «улазін-наваселля» пасля двухдзённага банкетавання скончылася гарэлка, кінулі жэрабя: выпала ісці Сысу. I як усе разгубіліся, кожны шкадаваў, напэўна, што жэрабя выпала не яму, баяліся за Сыса: тлумачылі, як не заблудзіцца. I пасля таго, як ён выйшаў, жонка мая сказала: «Не трэба з ім насіцца, як дурні з пісанаю торбаю, ён такі ж чалавек, як і мы…» (Усётакі, якая яна ў мяне разумніца!). I як мы радаваліся, калі ён прыйшоў з цыгарэтамі і гарэлкай, жывы і здаровы.