Анатоль Кудласевіч
Плакун-трава
Вершы, пародыі
Падрыхтаванае на падставе: А. Кудласевіч Плакун-трава. – Мн.: Незалежная выдавецкая кампанія “Тэхналогія”, 1993, - 180 с.
Рэцэнзент Мікола Федзюковіч
Copyright © 2013 by Kamunikat.org
Першая кніга вершаў. Рэдка хто здагадваецца, колькі надзей і асцярогаў звязвае з ёю аўтар. Упершыню сабраны разам творы, расціданныя па газетных і часопісных старонках, упершыню сабраны радкі, яшчэ нідзе не надрукаваныя, вядомыя толькі самому паэту ды яго блізкім. За кожным вершам падзея або выпадак, за кожным радком перажыванне або пачуццё — усё гэта памяткна аўтару, усё гэта жыва стаіць перад ягоным позіркам… Але ці гэтак жа ўспрыме яго творы патрабавальны чытач? І тады пачуцці, якія перапаўнялі паэтава сэрца, і думкі, якія яго непакоілі, пададуцца чытачу бясколерна-збедненнымі?
Мяркую, што гэтыя трывогі і хваляванні, натуральныя для дэбютанта, не абмінуць аўтара зборніка, які зараз разгорне чытач. Але ўпэўнены таксама, што яны, на шчасце для ўсіх нас, акажуцца марнымі. Анатоль Кудласевіч уваходзіць у паэзію са сваім арыгінальным, незапазычаным словам. Ён мысліць рэзкавата і своеасабліва, адчувае глыбока і востра, і часцяком ягоны верш бывае калючым — у ім расце паэт бескампрамісных рашэнняў. Але можа ён быць і надзвычай лірычным: не так даўно на яго нахлынула лірычная хваля, і ён знайшоў уласны матыў у яе пракаветным шуме. Энергічны, моцны і каструбаваты верш А. Кудласевіча добра адпавядае ўнутраннаму стану чалавека, які прывучае сябе ісці па лініі найбольшага супраціўлення, не губляючы пры гэтым ніводнага з лепшых душэўных якасцяў.
Плоць ад плоці родный Беларусі, Анатоль Кудласевіч усё ж не абмяжоўваецца ў сваёй творчасці нацыянальнай тэматыкай. Гады вучобы ў Літаратурным існстытуце імя М. Горкага ў Маскве значна пашырылі ягоны кругагляд, далі яму магчымасць супастаўляць і параўноўваць грамадскія з’явы, падзеі. І цяпер нават тыя яго вершы і песні, што па-ранейшаму звернуты да заходне-беларускіх ніў і лясоў, дыхаюць вятрамі ўсёй нашай незалежнай краіны.
А. Кудласевіч працавіты і настойлівы, але гэтыя выдатныя якасці нішто для паэта, калі яны не падмацаваны прыроднай таленавітасцю. Пры гэтай жа ўмове яны бясцэнныя памочнікі. Талент без іх часцяком глухне ці пускаецца на вецер. А. Кудласевіч, на шчасце, спалучае ў сабе і талент, і працалюбства, і энергію. Гэта сур’ёзны залог таго, што ён можа многага дасягнуць і многае зрабіць у літаратуры.
Анатоль Кудласевіч валодае добрым творчым патэнцыялам, і я ўпэўнены, што ягоную кнігу верашаў чытач успрыме як удалы пачатак на шляху паэтычнага ўзыходжання.
Травень 1993 Мікола ФЕДЗЮКОВІЧ
Ад Бога прыходзяць дзеці,
Засведчыць: ці ёсць на свеце
Яшчэ першародны грэх?
Паветра глынуць, і плачуць,
Бо грэх той жа самы бачаць,
І чуюць рагаты смех.
І слёзы з вачэй у Бога —
І д'ябальскі ў пекле рогат.
Мае грахі, нібы агрэхі
На ніве прыкрага жыцця.
Не абыйсці іх, не аб'ехаць —
А з зеллем горкая куцця.
Хоць сцеле мякка — жорстка спаць:
Мае грахі — ні даць, ні ўзяць.
Грахі мае — мае агрэхі,
Дзе распладзіў я столькі зла.
Дала мне доля на арэхі,
А рэшты так і не ўзяла.
Казала бабуля мне:
Зліняе й чырвоны колер,
Здавалася не міне
Юнацтва маё ніколі.
Вучыла пасля штодня:
Жыццё прыадкрытыя дзверы...
Пацягне за ручку Суддзя —
Я ў словы яе не верыў.
Мне думалася заўжды —
Вясною квітнець пачуццям.
Злічыла бабуля гады —
Цяпер толькі сэнс пачуўся.
Я сыну скажу пасля:
Зліняе й чырвоны колер!
Дарослае немаўля
Падумае, што ніколі...
Як сыну гэта перадаць?
Не перадаць такое сыну.
Як навучыць яго спяваць
Над разгаворанай чужынай?
Як навучыць яго любіць
Зямлю Палесся і жанчыну,
Як навучыць цвярозым быць,
Калі сп’янее да Айчыны.
Як сыну гэта перадаць?
Мы даганяем час напэўна,
Хоць кажуць, час не перагнаць,
Ні словам, ні радком , ні спевам.
Бо час ляціць, як птушанё:
Чым шырай крылы – больш імкліва,
Ў далонь удзячным шчанюком
Павек не торкнецца шчаслівы.
Як сыну гэта перадаць?
Як зберагчы сумленным сэрца?
Каб праўнук смела мог сцвярджаць,
Што род вядзе не іншаверцаў.
Што на Палессі ёсць зямля
Крывямі й потамі паліта:
“Пінчук” не зычыў людзям зла,
А жах наводзіў нат забіты.
Читать дальше