Віктар Швед - Мае Айчыны

Музей нам стаўся веліканам
І наш ён гонар, сапраўды.
І будуць тут у ім сабраны
Сівой мінуўшчыны сляды.

Усе прылады чалавека,
Што захаваў наш слаўны люд,
Найлепшы доказ, што спрадвеку,
Тут наш айчынны родны кут.

Усё ідзе да заканчэння.
Сядзець без справы не прывык
Наш дарагі Кастусь Майсеня,
Музея слаўны будаўнік!

Я нарадзіўся менавіта
Не ў першай Рэчы Паспалітай.
І да сусветнай жыў чын-чынам,
Бо быў яе грамадзянінам.

А потым здарылася гэтак,
Што ў нас з’явіліся Саветы,
І хутка я такім жа чынам
Саюза стаў грамадзянінам.

А потым нас запаланіла
Нячыстая фашыстаў сіла
І ў заняволенай краіне
Я Рэйха стаў грамадзянінам.

Вайны заціхла кананада.
Народнай стала ў Польшчы ўлада.
Я споўніў зноў сваю павіннасць —
Той Польшчы стаў грамадзянінам.

Даволі змен несамавітых!
Я ў трэцяй Рэчы Паспалітай.
Хачу дажыць тут, проша паньства,
Без новых зменаў грамадзянства.

Чыя, скажыце, тут віна,
Што з беларускасці да дна
Сябе мы выпаласкаць хочам?
Хто вінен, што ад родных слоў
Да непісьменнасці ізноў
У беларускай мове крочым?

Хто будзе вінаваты тут,
Што мы плюем на родны кут,
Адкуль выводзімся, паходзім?
Адкуль бярэцца гэта ў нас,
Што мы ніжэйшы быццам клас,
Што ты найгоршы, наш народзе?

Скуль набылі манер такіх,
Што проста ліпнем да другіх
І з роднай уцякаем хаты?
Ды трэба праўду тут сказаць:
На іншых нельга наракаць,
Калі мы самі вінаваты.

Паўсотні гадоў, нават болей,
Ваюем з уладай за гэта,
Каб мова нашая ў школе
Была неабходным прадметам.

Не хоча на гэта згадзіцца
Асветная ўлада ў Варшаве,
Мужыцкая мова як быццам —
Яе вывучаць нецікава.

А польская меншасць у Вільні,
І, трэба сказаць, паспяхова
Змагаецца ўпарта, няўхільна
З уладай за лёс сваёй мовы.

Улада, нарэшце, хай мае
Да моў падыход свой аднакі:
Нам родная мова святая,
Як польская мова палякам.

Не шануем родных слоў.
І пытанне гоніць сон:
Ці мне хопіць чытачоў
Да маіх апошніх дзён?

Ліпнем мы да слоў чужых,
І таму я рад не рад
Ды раблю я кніг сваіх
Польскамоўны пераклад.

Узрастае колькасць кніг,
Я ж яшчэ жыву, пішу...
Меней чытачоў маіх,
Поўніць сум маю душу.

Сумнае пытанне зноў
Пранікае ў галаву:
Ці мне хопіць чытачоў
Пакуль я яшчэ жыву?

На фэсты пастаянна еду
І нейкую надзею маю,
Што людзі купяць вершы Шведа.
На жаль, ужо іх не купляюць.

— Калі адыдзеш ты са свету, —
Пытае жонка з недаверам, —
Што з кнігазборам будзе гэтым,
Які запоўніў нам кватэру?

Адказваю я жонцы Валі
З лагічным сапраўды разлікам:
— У Гайнаўцы пабудавалі
Музей мы з клопатам вялікім,

А гэта ж і мая апора, —
Адказваю я сумнавата. —
Там, дарагая, мае творы
Музейным стануць экспанатам.

Ці не забыў я ў Моры
Юнацкія гады?
Было ж тут столькі гора,
Быў недахоп вады.

А выгляд роднай вёскі
І дзве шарэнгі хат,
І родныя палоскі —
Мой юны кругагляд.

Збыліся мае мары,
Я ўжо штогод амаль
Вяртаюся з загарам
Ад Мора — родных хваль.

На любым сэрцу ўлонні
Мой стомлены пагляд
Усё мацней палоніць
Юнацкі кругагляд.

Помняцца ўсялякія забавы
Нашае вясковай дзетвары.
Так было палазіць нам цікава
Па старэнькай дзедавай гары.

Колькі ж там было дзівосных цудаў,
Колькі ж усялякіх таямніц!
Заглядалі мы ў куточкі ўсюды,
Да падстрэшных лазілі паліц.

На гары быў балаган вялікі,
Ды было цікавых рэчаў шмат.
Там захоўваліся лапці з лыка,
Як стары музейны экспанат.

Пад страхой падвешаны на дроце
На шасце ашыйнікі кілбас,
На якія заглядаўся коцік,
Ды не мог дабрацца да фрыкас.

Дасканала памяць захавала
Успамін да гэтае пары,
Як дзяцінства наша бушавала
На старэнькай дзедавай гары.