Рыгор Крушына - Выбраныя творы

14.4.51

Лiст другі

Мая Зузанна! З праўды горкімі
Зыходзяць словы на лісты.
Жывём гарачымі аўторкамі,
А я хацеў-бы серады.
Ня трэба мне мадэрнай мудрасьці
Тых да эротыкі ключоў.
Ня трэба тэй блазноты ў юрасьці,
Ды не на сэрца — на плячо
Я пакладу руку спакойную,
Ў вазёрцы воч Тваіх зірну.
Яшчэ калісьці перад войнаю
Так заглядаўся на адну.
Такія-ж кудры сьветларусыя
I той-жа позірк і пастаць.
Мо' за Цябе таму бяруся я,
Каб так, як тую, пакахаць.
Ды гэта зьява немагчымая!
Не ад красы Твае самлеў...
Ня хлеба лустачка нішчымная
Захрасла ў горле, а сумлеў.
Няўжо настроямі, імкненьнямі
Маімі можаш даражыць?
Твая душа ляжыць пад фэнігам,
I ў лятуценьнях ёй ня жыць!
Навошта пацалункаў тысячы
Ты абяцаеш надарыць?
З крамня Ты можаш іскры высячы,
Ды гэтым сэрца не гарыць.
Ня трэба! Чарамі спакуснымі
Мяне назойна ня трывож!
Калісьці быў сагрэты вуснамі,
Ішоў да шчасьця басанож,
I ахінаўся цёплай гліцаю —
Дзявочым сьціплым пачуцьцём.
Маю сябрыньку зваў сястрыцаю,
Прыходзіў ветлівьм гасьцём.
Цяпер спаткаў Цябе. Падобная!
Балюча ятрыцца ўспамін,
I гэтак блізкае і роднае
Ўвайшло упарта, быццам клін.
Прыйду ў ваўторак! Вып'ем вечарам
З Табою каву, жарсьць і сны.
А не ставацьме ў ласках нечага...
Мо' даўнай бэзавай вясны?
Я прытулюся, і засмучаны
Ў вазёрцы воч Тваіх зірну.
Згадаю любую з-пад Случчыны
I родны дом, і даўніну.
Ператваруся ў мрою зорную
Зямным пакутам насупор.
I ўжо тады Цябе, паўторную,
Я супакою. Твой Рыгор.

18.7.51

ПАПАРАЦІ

Прабягае дзе-ні-дзе
Злосны вецер за аселіцаю.
I зімы апошні дзень
Апяваецца мяцеліцаю.

I сівы мароз-мастак
Парасклаў на шыбах папараці.
Кветкі сьнежныя, аднак,
Заўтра кроплямі закапаеце.

Лёгка дыхае вясна
Над сьнягамi расьцярушанымі.
Я самотна ля вакна
Сьмягну думкамі узрушанымі.

Незабыўныя гады,
Пылам замсты незамеценыя.
Хлопца вабілі тады
Косы русыя, заплеценыя.

З тэй дзяўчынай часта я
Пеў вясьнянкі пад алешынаю.
Мне здавалася, мая
Доля зь нейкім зельлем зьмешаная.

Дзіўны шэпат у лісьці,
А я з мараю нязьдзейсьненаю:
Як у шчасьцi узрасьці
I цьвісьці вясною песеннаю?

Як ад гора уцячы?
Капцюрамі ліха драпаецца.
На Купальлі уначы
Мы шукалі кветку папараці.

Аджа кветкі не знайшлі,
Толькі морак плыў над парасьцямі.
Маладосьць мы перайшлі,
Бачым поступ блізкай старасьці мы.

Розных думак рой імкне.
Вунь жаданая, расквечаная
Серабрыцца на вакне,
Ды цяплом амаль зьнявечаная.

Клаў мароз на шыбы вас
У спляценьні хітрым, папараці!
Вам трываць нядоўгі час —
Заўтра
кроплямі
закапаеце.

1942

ВЕРА Ў СЛОВА

Так, даўней па вёсках гора пекалі
I жылі на горкай лебядзе.
Ведзьмакамі сьвет муціўся некалі,
Іх клялі ў накліканай бядзе.

I падзіў, і ўрок, і сны трывожныя...
На жніве змагаліся з тым злом:
Абжыналі жыта прыдарожнае
Ды вязалі жычкаю залом.

Чараўнік імчаўся зданяй шпаркаю,
А за ім грымелі пяруны.
Ён насланьне гнаў над гаспадаркаю,
Падымаў нябожчыка з труны.

Расьсяваў наўкол насеньне кепскае,
Каб яно бур'янам парасло;
Каб стагнала цяжка глуш палеская,
Дзе стаіць самотнае сяло.

Зло ішло... Карова забадалася
I давала мала малака:
У бядзе ізноў віна складалася
На таго старога ведзьмака.

Замаўлялі штосьці над карэньнямі,
I цадзілку мялі ў саганох,
Кіпяцілі зь зельлем белапенную,
Каб нячысьцік скурчыўся і ссох.

На яго ступалі зь песьнятворамі,
З конаўкай нашэптанай вады,
Уначы мярцьвілі загаворамі —
Ў сілу слова верылі дзяды.

1945

НЕМЫ ЛІРЫК

Мабыць шчасьце зраклося яго,
Перасьледуюць крыўда, няўдачы.
А ня ведаюць людзі таго,
Што ён лірык із сэрцам гарачым.

Ён маўчыць.
Ён ня можа сьпяваць.
Трапяткое хаваецца слова.
Засьвістаць на зацьвілую гладзь —
Шчэ ня довад, што песьня гатова.

Шмат на сьвеце было песьняроў,
Іх забылі, як леташніх пеўняў,
Бо ніводзін пяшчотаю слоў
Не запоўніў радкі,
Не запэўніў,
Што мастацтва — душы запавет,
Будзе жыць аж да сьветнага скону...