Рыгор Крушына - Вячорная лiрыка

Я шукаю слова,
Каб яно было
Зельлем і замовай
На людзкое зло.

* * *

Боль утаймаваны
I ў душы пагода.
Выплыла з туману
Сіняя лагода.

I здаецца блізкай
Тая далеч сьвету
З высьпяванай нізкай
Словаў запавету:

Мусіш ведаць — хто ты,
Дзе твой дом, мець сьвята,
I вясну і ўзьлёты,
I любіць заўзята.

I, як закаханы,
Лад хаваць і згоду,
Боль утаймаваны
I ў душы пагоду.

* * *

Граў наш Ян без заган.
Скрыпка сьмела лятуцела,
Бляскам цела зіхацела,
Як каштан-вылузган.

I трымцела і нямела
Ля пляча скрыпача.
Смык пачаў ча-ча-ча, —
Галасьней яна запела.

Скрыпка — зыбка для душы.
Смутак струны ўзварушыў.
— Ці лілі вы, ці лілі
Звон гульлівы на зямлі?

* * *

Я імкнуся... Я песьняй гару...
Бачу, цяжка ўзьняцца ўгару, —
Час прыгожае пер'е скубе...
I няма — ні сяброў, ні цябе.

Мабыць сёньня я ў цемры густой
Каўтануў чамярыцы настой.
У грудзёх гэтак моцна пячэ,
I, як труць, успаміны яшчэ:

Недапітая чарка віна,
Незабытая сварка адна.
Жах вайны... Разбурэньне. Разгром.
I трагічна пакінуты дом.

* * *

Мне з табой у зацішку утульней.
Ты гарыш да ранішняй зары.
Выдумляеш радасныя гульні, —
Цэлы сьвет нагамі дагары.

I салодкім сэрцам у забавах
Ты стаешся. Вабіш — ня ўстрываць!
Дыядэмай слоў наўзьдзіў ласкавых
Я пачаў цябе каранаваць.

Каралева, я на ўсё гатовы!
Праз агонь прайду і праз ваду.
Я рассыплю жомчуг нашай мовы
I цябе ў той россып прывяду.

Дарагой і непаўторнай кнігай
Маладую тайку назаву.
На вясну паказвае адліга,
На вясельле — наша рандэву.

* * *

Ты дзяўчынай, як дзічка цьвіла.
Быў і я у галодным цьвіценьні.
Успамінаў густая смала:
Сьмецьце, смутак і цёмныя цені.

А і ў ценях — зіхценьне сьвятла.
Не заўсёды і смутак шалее.
I суцешная сьцежка лягла
Ў сад, дзе міла сьмяюцца лілеі.

Толькі дзе гэты сад? Можа ён
Згінуў, сплыў? Мо забылася тое
Залатое, малое, сваё
I выходзім мы ў полі пустое?

Мо чужая зямля і вада —
Наш апошні жыцьцёвы закутак?
Што было — адгуло. Не згадай!
Застануцца пачуцьці ў пакутах.

Не кажы мне нічога, маўчы!
Наша доля ня можа зьмяніцца.
Хай-жа будзе цудоўна ўначы,
I тым больш, калі ёсьць таямніца.

* * *

Ні радзімы, ні сяброў.
Зноў сябе крыжую:
Чую гоман чужакоў,
Гутарку чужую.

Горкіх думак чарнамуць,
У сашчэпе бровы...
Хочам вогнішча разьдзьмуць
З роднае дубровы.

А расьце сьмяротны страх:
Дойдзем ці прыстанем...
Усьміхніся мне, сястра,
Брату на выгнаньні.

* * *

О, слова салодка-хмялёвае,
Схаванае ў думках маіх!
Яно мне абраз вымалёўвае,
Яно мне — сьвятая сьвятых.

Як песьня ў царкве вялікодная,
Яно урачыста пяе.
Прыроднае, моцнае, роднае
Жыве, паліць вусны мае.

I я на няўдачы жыцьцёвыя
Гукну веснавую пару,
I слова салодка-хмялёвае
Аж тройчы, як «сьвят» паўтару:
Беларусь!
Беларусь!
Беларусь!

* * *

У Слуцку смачныя ігрушы!
Я гэтай згадкаю парушыў
Твой спакой і мой.

Бэргамоты, сапяжанкі,
Маляванкі і смалянкі,
I паненкі, і цукроўкі,
I вінёўкі, і хунтоўкі,
I яшчэ далікатэсы —
Бэры слуцкія, дзюшэсы
У красе нямой.

Ну, а яблыкі! Жытнёўкі,
I апорты, і мядоўкі,
I ранеты-наліванкі,
Манастыркі і цыганкі...
Ды антонаўкі якія!
Сакавітыя, важкія
Ў сьпелі залатой.

Прыгадаю я ўсё гэта,
Як прыгожы верш паэта,
Як твой першы пацалунак,
I апошні пачастунак,
I як вечар той.

* * *

Пад акном стакрылы клён,
Родны дом, як мілы сон.
Сьлёзы цісьне успамін,
У грудзёх кляновы клін.

Не магу ўсхапіцца ўраз,
Чорны смутак закружыў.
На сьвяты гляджу абраз...
О, Ісус мой на крыжы!

Божа, верыць памажы!
Цуд зрабі, зламі ўсё зло,
Каб дабро не ў міражы,
А ў мой край мяне вязло.

Каб-жа там ды пад акном
Мне шумеў стакрылы клён.
Чую я: самотны ён
Кліча нас у родны дом.