Рыгор Крушына - Дарогi

У гушчарох гуло страхоцьце,
У шэпце дрэў хаваўся гнеў.
А корч трухлявы на балоце
Дзівосна ў цемры палымнеў.

Ваўка сустрэлі — не пазналі.
Ці не сабака з вёскі ўцёк?
Гадалі з братам і гукалі,
А воўк глядзеў на нас здалёк.

Пайшлі на рэчку з вудай-палкай
Лавіць прынадай шчупачка.
Ажно выходзіць там русалкай
З вады суседава дачка.

I мы зьбянтэжана стаялі...
Ужо на ўлоў няма дарог.
Глыбока нас усхвалявалі
Гарачы сорам і спалох.

Пазьней пра ўсё дазнаўся Лёнік.
— Русалку вудзілі! — пакпіў.
Я і яго ўпісаў у дзёньнік,
Хоць і крыві маёй папіў.

Маленства дзёньнік! Адмысловы!
Цырата-вокладка на ім.
Радкі няроўныя, а словы
Жывыя, простыя зусім.

Яны — у кнізе рукапіснай
Пачуцьці згубленых гадоў.
А дзе сьляды тэй праўды існай?
Няма пакінутых сьлядоў.

Вайна спаліла нашу хату,
Дзіцячы рукапіс прапаў.
Шкада! вярнуць-бы гэту страту,
Каб я цяпер перачытаў.

ВАРЭНІКІ

Пражылі бацькі з сумленьнем,
I дзяды і прадзеды.
Адсьвяцілі дні праменьнем, —
Кужаль недапрадзены.

Нямінучая разлука...
А было — старэнькая
Частавала свайго ўнука
Квасам і варэнікам.

Уздыхаючы, казала:
— Дзеткі мае мілыя,
Сёньня пятніца. Бяз сала.
Клёцак наварыла я.

А варэнікі і з макам,
I з грачанай кашаю.
Вось панцак! Зьясі са смакам.
Малаком закрашаны.

Малачка я не шкадую,
Бо малым дазволена.
Зьмерай сілу маладую
Сьціпла, задаволена...

Разумеў унук бабулю
I ня браў скаромніны.
Еў варэнікі з цыбуляй,
Час той сёньня ўспомнены.

Не зьвялі дзесяцігодзьдзі
Пачастункі бабчыны.
I варэнік пры нагодзе
Ў памяці зазначаны

Залатым нясьцёртым сьледам,
Цёплай асалодаю.
Стаўся ўнук сьсівелым дзедам,
Звыкся з новай модаю.

Неяк хутка на чужыне
Дзеці павыросталі.
I ўжо ўнукі акружылі —
Кемныя, ня простыя.

А ці ім уцяміць тое,
Што дзядуля ведае —
Дарагое і сьвятое
Ад прабабкі беднае.

I гаворыць дзед унукам:
— Дзеткі мае любыя,
Хай даўней згінаўся крукам,
Не баяўся згубы я.

Не бяз гонару і чэсьці
I ўсяго хвалебнага
Мог варэнікаў я зьесьці,
Выпіць квасу хлебнага.

Го! бадай, гадоў паўсотні
Як ня маю гэтага.
I цяпер адно ахвотнік
Да віна сагрэтага.

А даўней хай дзень быў горкі,
Шчасьце ўсё-ж магчымае.
Меў тады, няма гаворкі,
Смак і на нішчымнае.

Мне здаваўся, мае ўнукі,
Дзень зусім салоджаным,
Калі браў чарпак у рукі
З квасам ахалоджаным.

Дык ня сьмейцеся над дзедам,
Што сівы, старэнькі
Прыгадаў тут за абедам
Бабчыны варэнікі.

ЗА ШКЛЯНКАЙ ВІНА

Мы ўтрох сядзелі ў рэстаране.
Пілі віно. Сказаў адзін:
— Я ўжо стары. Маё стараньне
Ня мае радасных гадзін.

Даўней, бывала, я ня мала
Пакуты зьведаў ля сахі,
Але заўсёды моц трымала,
Хоць сам — прысадзісты, сухі.

На плечы браў цяжкія скрыні
Пудоў па дзесяць — ня хлушу.
Мяне любілі гаспадыні,
Хапала сіла за душу.

Я не хачу спрачацца з вамі,
Адно магу сказаць, што я
I сёньня здолеў-бы рукамі
Трымаць за рогі бугая.

— Ха-ха! Ці ёсьць чым выхваляцца, —
Сказаў уедліва другі.
— Пакуль віно ня зьнікне ў шклянцы,
Ты дужы, дружа дарагі.

А хто, скажы, паверыць можа,
Што маеш сілу і запал?
Вось я — быў час — пісаў прыгожа!
Сапраўдны інтэлектуал!

Пісаў артыкулы ў газэты.
А трапіць рукапіс чужы —
Праз адаптацыю і гэты
Ішоў у друк, у тыражы.

Кіпела сіла ў маіх творах!
Дзівіўся кожны, далі-Бог!
Зайздросьціў мне і друг і вораг,
Шмат зарабляў, і ўсё я мог.

Усё я мог купіць за грошы:
Імя, становішча і чын,
I гарнітур сабе харошы,
I хванабэрыстых жанчын.

Я лёгка кідаўся грашыма,
Мне чэк давалі напавер.
Цяпер у сэрцы — Гірашыма.
Самотны, бедны я цяпер.

Ужо няма былога спрыту.
Як вы, і я не малады.
Ніхто ў пабітае карыта
Ня будзе цёплай ліць вады.

Ніхто і словам не згадае,
Ня скажа міла: «добры дзень».
Не пацалуе маладая,
А пакусае авадзень.