Vilyam Şekspir - Sonetlər

Hanı o iqtidar, hanı o qüvvət?

Qorudu, bəlkə də, ömrün son günü

Qara mürəkkəbim günəş hüsnünü.

Ölüm istəyirəm, dözmürəm artıq,

Mən baxa bilmirəm bu puç varlığa.

Nuru pəncəsində boğur qaranlıq,

Rəzalət yetişir bəxtiyarlığa.

Şərəf dustaq olub şərəfsizliyə, Saflıq

dərd içində göynəyir, əsir.

Kütlük əqlə gülür, yalan düzlüyə,

Gücün qollarına vurulub zəncir.

Yumruqla tıxanır ilhamın ağzı,

Əl açıb dilənir mənlik, ləyaqət.

Nadanlıq geyinib müdrik libası,

Hər yerdə saxtalıq, hər yerdə zillət.

Ölüm istəyirəm, çarə budur, bax,

Səni tək qoymağa qıymıram ancaq.

Bu saxta aləmdə nə üçün, niyə

Yaşayır o təmiz, o gözəl xilqət?

Hörmət donu biçir hörmətsizliyə,

Bəzənir onunla qüsur, qəbahət?

Otun gül yanağı canlı çiçəkdir,

Sənət oğurlayıb soldurur nədən?

Uydurma gözəllik nəyə gərəkdir,

Onun gözəlliyi həqiqət ikən?

İndi yoxsullaşıb ana təbiət,

Yanaqda qızılgül açmayır artıq.

Bütün yer üzündə ən nadir sərvət,

Ən böyük şərəfdir bu gözəl varlıq;

Təbiət saxlayıb onu saf, qəşəng

Keçmiş incilərdən bir nişanə tək.

Onun gözəlliyi ötən günlərdən

Qalan bir tablodur — daim təzə-tər.

Təbii rənglərlə don geyib zərdən,

Belə zinətlənir indi çiçəklər.

O vaxt məzarların bəzəyi, varı

Belə oğurlanıb qamarlanmamış.

Mərhum bir gözəlin qızıl saçları

İkinci bir başda tumarlanmamış.

O vaxt gözəlliyə yadmış saxta rəng,

İndi o yaşadır həmin zamanı.

Bahar oğurlamaz bahardan çiçək,

Yenilik qəsb etməz əvvəl olanı.

Onu hifz eyləyib təbiət bu gün

Süni gözəlliyə göstərmək üçün.

Görkəmin gözəldir sənin, doğrudan,

Kimin nə həddi var sənə söz deyə.

Hüsnünü görənlər heyrandır, heyran,

Sənə düşmənlər də gəlir səcdəyə.

Zahirin qazanır zahiri hörmət,

Fəqət daxilinə salanda nəzər,

Tərifin yerini tutur məzəmmət,

— Tamam alt-üst olur əvvəlki sözlər.

Qəlbini hamıdan gizlətsən də sən,

Əməlin güzgüsü, əksidir onun.

Gül kimi açılmış gözəlliyindən

Gəlir kəsif iyi alaq otunun.

Ətrin yaraşmayır hüsnünə nədən?

Çünki qoxulayır səni hər yetən.

Səni ləkələməz qeybət heç vədə;

Gözəli kölgə tək izləyir böhtan.

Şər incə naxışdır saf gözəllikdə;

Qarğasız olmayır aydın asiman.

Sənə yağdırılan bu iftiralar

Daha da artırır ləyaqətini.

Qəşəng çiçəklərə qurdlar can atar,

Bahar göstərdikcə lətafətini.

Gəncliyin torundan şərəflə çıxdın,

Günahlar vurnuxdu dövrəndə əbəs.

Fəqət etibarın, saflığın, adın

Heç vaxt paxıllar susdura bilməz.

Tutmasa hüsnünü qara buludlar,

Bütün ürəklərə sənsən hökmdar.

Bu fani dünyanı tərk edəndə mən,

Məzarda qurdlara yem olan zaman

Axıt göz yaşını, kilsə zəngindən

Bu xəbər aləmə yayılanacan.

Mənsiz nəzər salsan bu sətirlərə,

Onları yazanı, gəl, yad eyləmə.

Ürəyin batacaq qəmə, kədərə,

Düşünüb ruhunu bərbad eyləmə.

Çürüyüb mən qara torpaq olarkən,

Oxusan bu şeri o qara gündə,

Adımı ucadan çəkmə heç zaman,

Mənimlə çürüsün məhəbbətin də.

Xatirəm verəcək xəcalət senə,

Hər gülüş olacaq dərd-möhnət sənə.

Mən öləndə səndən soruşacaqlar:

Necə dayanıbdır saf məhəbbətin?

Məni tamamilə yadından çıxar,

Nə cavab verərsən? Çətindir, çətin.

Əgər tərifləsən ləyaqətimi,

Sözlərin olacaq uydurma, yalan.

Əgər mədh eyləsən saf niyyətimi,

Səndə qalmayacaq düzlükdən nişan.

Eşqin əvəzsizdir, fəqət bəllidir:

Saxta görünəcək kədərin, yasın.

Adımı dəfn elə nəşim ilə bir,

Nə məni, nə səni utandırmasın.

İşlərim özümə verir xəcalət,

Qorxuram, sənə de gətirər töhmət.

Sən belə bir fəsli görürsən məndə:

Soyuqdan titrəşir solmuş yarpaqlar,

Nəğmələr, şərqilər düşüb kəməndə,

Quşlara həsrətdir çılpaq budaqlar.

Sən məndə görürsən belə axşamı:

Qürubun şəfəqi saralır qərbdə,

Gecə ölüm kimi tapıb məqamı,

Çəkər zülmətiylə üstünə pərdə.

Sən məndə görürsən belə bir közü;

Ocağın külündə qalıb nişanı,

Tezliklə sönəcək, belədir düzü,

Bir gün beşik olan bir gün məzardır.

Sən bunu bilirsən: əbədi hicran

Artırır sevgini daim, anbaan.

Məni bu insafsız, amansız ölüm

Sübutsuz, dəlilsiz həbs eyləyəndə,

Nəğməyə çevrilən bu gözəl ömrüm

Bir xatirə kimi qalacaq səndə.

Vaxt tapıb oxusan onu arabir,

Görəcəksən olub eşqinə ithaf.

Bədənimin tacı — könlüm səndədir,

Cismimi alacaq yer — o nainsaf.

Bəli, vücudumu yeyəcək qurdlar,

Qismətəm onlara, həqiqətdir bu.

Nə var ki, cismimdən qalsın yadigar,

Düşünüb anmağa dəyməz, doğrusu.

Onun var-dövləti qəlbimdir ancaq,

Qəlbim de, şerim də sənə qalacaq.

Torpağa can verən yaz yağışı tək

Gül hüsnün doydurur ac gözlərimi.

Rahatlıq naminə narahatam bərk

Daş-qaş üstə əsən bir xəsis kimi.

Simic həm öyünər xəzinəsiylə,

Həm də qorxar onu oğurlasınlar.

Göstərməz varını obaya, elə,

Təkcə sevincini eyləyər izhar.

Mən də vüsalınla tapıram şəfqət,

Axır həsrətinlə göz yaşım dən-dən.

Mənə səndən qeyri yoxdur səadət,

Başqa bir xoşbəxtlik keçmir qəlbimdən.

Hərdən şad oluram, hərdən qubarlı,

Mən sənsiz yoxsulam, səninlə varlı.

Şerimdə yenilik görünmür nədən?

Hər fikrim köhnədir, hər sözüm təkrar.

Vaxtla ayaqlaşa bilməyirəm mən,

Gəzmirəm qəribə, yeni üsullar.

Nə üçün yazıram eyni mövzudan,

Nə üçün dəyişmir fikrim donunu?

Hər kəlməm dil açıb söyləyər, inan,

İlk dəfə nə zaman yazmışam onu.

Əzizim, haqqında yazıram hər dəm,

Həmişə qəlbimi edirəm izhar.

Əvvəlki hünərlə geyindirirəm

Ən köhnə sözümə təptəzə paltar.

Təkrarla şerimi sevgin bəzədir,

Axşam batan günəş səhər təzədir.

Solmuş gül hüsnünü güzgü göstərər,

Saat-keçən vaxtı-itən sərvəti.

Fikrini hifz edib qoruyar dəftər,

Bir gün dərk edərsən bu həqiqəti.

Güzgüdə gördüyün saysız qırışlar

Sənə xatırladar acgöz məzan.

Saatın səsində bilinər aşkar:

Zamanı sonsuzluğa qovur anlan.

O şey ki yadında çətin qalandır —

Köçür ağ vərəqə, qalsın dəftərdə.

Yazılmış fikirlər doğma balandır,

Bir zaman taparsan, görərsən bir də.

Hər dəfə baxdıqca dərs olar sənə,

Zənginlik bağışlar fikirlərinə.