Радыё Свабода - Галасы Беларусі — 2020

„Дубінка на плячо“

— Потым надышоў момант ікс — адпускаюць. Але сказалі, што рэчы аддадуць праз два тыдні. А ў мяне там ключы ад машыны, ад кватэры, дакумэнты, карткі банкаўскія. Гэта значыць, мяне бруднага, сьмярдзючага, бяз грошай і дакумэнтаў выганяюць. Я ім кажу: „Вы разумееце, што вы мяне ў бамжа ператварылі? Мне вось адкрыта няма куды дзецца: ні ключоў, ні тэлефона, ні грошай“. У адказ — дубінка на плячо. Вось так праводзілі.

„Падвяла бровы алоўкам“

— На выхад я зьбіралася ў гуморы. Спачатку бровы падвяла алоўкам, потым шарыкавай асадкай стала праводзіць стрэлкі. Тут заходзіць супрацоўнік: „Усё, пара“. А ў мяне другая стрэлка недарысаваная. Кажу: „Пачакайце, я яшчэ не нафарбавалася!“ Гэта была субота. Я думала: так, надзяваю самыя высокія абцасы, міні-спадніцу — і на тэхна-паці. Мяне сустракаюць сябры, бацькі, мы едзем дадому. І тут яны расказваюць, што забілі Рамана Бандарэнку. Мяне гэта выбіла з каляіны, увесь настрой сышоў на нішто.

„Разьбірацца ня будуць“

— Я паспрабаваў удакладніць, дзе мае рэчы. Адказалі: „Валіце ўжо, потым забераце! Ці назад хочаце?“ Дарэчы, пазьней, як і многія, я стаяў у чарзе па паўдня, але нават з валянтэрамі не знайшоў свайго тэлефона. Напісаў заяву пра страту рэчаў, але мне прыйшоў адказ, што разьбірацца ня будуць.

„Ну што, дахадзілася?“

— Гэта адбылося ўжо каля сьцен турмы ў Жодзіне, калі нас толькі-толькі адпусьцілі. Адна дзяўчына з нашай камэры тут жа набрала маму. Яна вельмі ўсхвалявана слухала гудкі, а потым асьцярожна сказала: „Мама, гэта я, мяне выпусьцілі“. А ў адказ пачула: „Ну што, дахадзілася?“ Дзяўчынка зьмянiлася з твару i сумна адказала: „А ты, мама? Дагаласавалася?“ Не магу, гучыць у галаве ўжо каторы тыдзень: „Мама, мяне выпусьцілі“ — „Ну што, дахадзілася?“.

„Амон проста так не затрымлівае“

— Апошнія пяць гадоў я працаваў у Мін’юсьце, і адразу пасьля затрыманьня ў РУУС ногі павялі на працу. Хацеў асабіста задаць пытаньне міністру Алегу Сьліжэўскаму: „Ці магу я працаваць у вашым ведамстве пасьля таго, што перажыў за апошнія суткі?“ Алег Леанідавіч выслухаў мяне і сказаў: „Я ня веру, амон проста так не затрымлівае“. Паабяцаў паставіць прагул, хоць на той момант я адсутнічаў менш за тры гадзіны, а назаўтра звольніць паводле артыкулу.

„Інфармацыйны дэтокс“

— Ня ведаю, як мяне зьмянілі гэтыя 20 сутак, патрэбны час, каб усё ўсьвядоміць. Але калі я выйшла, расказвала, што сядзець ня страшна — страшна жыць у гэтай краіне. У турме ў цябе інфармацыйны дэтокс. І там шмат хто казаў, што сеў у дэпрэсіі, а выходзіў без. А як ты можаш быць не ў дэпрэсіі, калі кожны дзень чытаеш навіны і там сапраўднае пекла?

„Можна, я цябе сфатаграфую?“

— Нас прывезьлі ў Бараўляны. Адразу мяне аглядаў хірург, а потым яшчэ лекары. Адзін глядзіць маю сьпіну і кажа: „Ахранець“. Кажа: „Можна, я цябе сфатаграфую, таму што людзі ня вераць“. Потым мне паказаў гэтае фота, а там проста палка на палцы, і толькі пара белых трыкутнікаў, куды ня трапілі ўдары.

„Мэдычную картку канфіскаваў Сьледчы камітэт“

— Пасьля гэтых сутак ужо двойчы мне даводзілася браць бальнічны з прычыны моцных боляў у сьпіне. На наступны дзень пасьля вяртаньня траўмы зафіксавалі дактары ў паліклініцы. Я тады і падумаць ня мог, што ўсё трэба здымаць на фота і відэа. Ня мог я і дапусьціць, што мая картка будзе цікавай яшчэ для кагосьці. Аднак пазьней яе канфіскаваў Сьледчы камітэт. Мне патэлефанавалі і папрасілі прыйсьці, нібыта каб абмеркаваць тое, што там напісана. Але я не пайшоў, хоць і ведаю, што там напісаная праўда.

„Два павароты ключа“

— Якое яшчэ можа быць адчуваньне ад таго, што адбываецца? Трохі страху. У кватэры не куру, даводзіцца выходзіць. Перш, чым выйсьці кудысьці, пару разоў у „вочка“ паглядзіш. Па вуліцы ідзеш — увесь час азіраесься. Раней дзьверы замкнеш на адзін паварот ключа, цяпер на два.

„Кроў не прыбралі дагэтуль“

— Было вельмі страшна вяртацца на Акрэсьціна па рэчы. Я думаў, што цяпер зайду, а яны такія: „А, дык гэта ты, а ну хадзі сюды…“ Але падумаў, што калі тады не забілі, то цяпер ужо дакладна не заб’юць. Калі прыйшоў, убачыў тое месца, дзе я ляжаў, сваю лужыну крыві на асфальце. Хоць і прайшло тры дні пасьля таго, але яе ніхто не прыбраў дагэтуль.

„Сацыяльна небясьпечная мама“

— Сын цяпер жартуе зь мяне, кажа, што нара­дзіўся ў сацыяльна небясьпечнай мамы. Я таксама сьмяюся. Часам трэба трапіць у такую сытуацыю, каб зразумець, як цябе любіць твая сям’я. А таксама адчуць радасьць ад простых рэчаў — паху кавы раніцай, сну бяз крыку турэмнікаў -- і проста радавацца магчымасьці ўбачыць неба ў вакне.