Радыё Свабода - Галасы Беларусі — 2020

Нас адвялі ў камэру на 10 чалавек на 3-м паверсе. Маёр сказаў таму, хто нас суправаджаў, каб паклікаў дзяжурнага. І калі гэты чалавек перадаваў дзяжурнаму, што яго выклікаюць, то на пытаньне „навошта?“ сказаў: „Работаць, арбайтэн, арбайтэн!“.

У камэры мне адразу кінуліся ў вочы высмаленая столь, брудныя сьцены і аблезлыя мэталічныя нары, а ў нос — пах прытхласьці, цыгарэт і яшчэ чагосьці. Гэта пах турмы, якога я баялася. Баялася, што ён паселіцца ў маіх рэчах, асядзе на паліто і будзе палохаць маіх сяброў. Потым я ўбачыла сваіх дарагіх дзяўчат і вырашыла, што галоўнае — людзі, а са сьценамі можна звыкнуцца.

Такім чынам, у камэры нас было дзесяць „жэ“. Тры з маёй камэры на Акрэсьціна і шэсьць новенькіх выдатных дзяўчат.

Задалі дзяжурнаму пытаньне пра пасьцельную бялізну. Ён сказаў, што матрацы, коўдры, падушкі новыя, ніякія „бічы“ на іх ня спалі, а вось зь бялізнай нявыкрутка, адказны чалавек сышоў а шостай, і бялізну нам даць ня могуць. Але празь дзесяць хвілін ён прынес нам стос бялізны са словамі, што нам проста пашанцавала. Тым, хто паверыў у наш шанцунак, скажу: гэта хлусьня. Ня ведаю: навошта яны там увесь час хлусяць?

Пасьля сьняданку ўмыліся. Я вырашыла заняцца прыбіраньнем. Мела старыя легінсы, якія мне перадалі сярод рэчаў. Паколькі ў камэры не было нічога для прыбіраньня, акрамя адной чорнай пальчаткі, я вырашыла разарваць штаны напалам: адну частку выкарыстаць для мыцьця туалету, другую — для камэры. Яшчэ, пакуль у нас былі лыжкі, я зрабіла пакет мыльнай стружкі, якую разводзіла ў вадзе для мыцьця.

Праз пару дзён нам далі разьведзеную хлёрку, але мыльную стружку мы выкарыстоўвалі наступным чынам: у бутэльку з вадой кідалі пару стружак і збоўтвалі. Атрымлівалася мыльная духмяная вада, якой мы абмывалі туалет пасьля выкарыстаньня, бо пасьля адкрыцьця вінта вадой усё не змывалася.

З размовы: „У нас тут такі змыў вінтажны“. — „Так, ад слова вінт“.

Яшчэ каб не было паху з туалету, пасьля кожнага выкарыстаньня праціралі падлогу вакол вільготнай сурвэткай, і гэта нас ратавала.

Мы навялі парадак, і камэра стала нашай.

Пасьля вячэры нам аддалі перадачы. У нашай камэры атрымалі ўсе, нават тыя, хто не чакаў. Усяго была аграмадная колькасьць, і мы зрабілі рэарганізацыю паліц — частку пад ежу, адна пад бібліятэку, адна пад касмэтычныя сродкі. У нас стаяў вялізны стос туалетнай паперы, некалькі пакетаў са сродкамі гігіены, печывам, сушанінамі і арэхамі. Мне перадалі нават згушчанку і сала з часныком.

Але самым важным і дарагім былі „пасхалачкі“ — цыдулкі з волі, напісаныя ў кнігах паміж радкоў, абведзеныя літары ў сканвордах, надпісы на туалетнай паперы і яшчэ лісты ў розных патаемных месцах, якія я ня буду абнародаваць, каб і іншыя людзі маглі перадаць сваім дарагім пасланьні такім чынам. Для мяне ўвогуле змаглі схаваць даўжэзны ліст, які мяне падтрымліваў да наступнага.

Гэта надзіва цёпла і радасна — вось так чытаць кнігу, а потым раптам выяўляць лёгка напісаную алоўкам цыдулку паміж радкоў. Там гэта вельмі дарагое і важнае.

На другі дзень у Жодзіне мы зноў пачалі прасіць душ і прагулянку — з надзеяй, што нам дазволяць нешта адно. Дзяжурныя параілі зьвярнуцца да начальніка, Андрэя Міхайлавіча Лагуна.

Пасьля перазьменкі дзяўчаты сталі яго клікаць. Нехта падышоў да камэры. Сказаў, што намесьнік. Як мы потым даведаліся, гэта быў сам маёр Лагун А. М., начальнік ІЧУ. Сталі прасіць адвесьці нас у душ і на прагулянку. Ён сказаў фразу, якая стала крылатай: „Гэээта пакараньне“. Паўтараць трэба строгім голасам і з максымальна суворым тварам.

Карацей, ён нам паведаў, што душ „паложан“ раз на тыдзень. І ўвогуле, чаго мы патрабуем? „Гэээта пакараньне!“.

Празь нейкі час ён зноў да нас зазірнуў і сказаў, што праз 15 хвілін адвядзе ў душ. Мы пачалі зьбірацца. Праз хвіліну нам сталі адчыняць дзьверы, мы ледзь пасьпелі сабрацца.

Душ, як выявілася, быў вельмі блізка ад нашай камэры. Каб нас туды адвесьці, сабраліся некалькі супрацоўнікаў. Лагун, а потым мы выкрасьлілі зь ягонага прозьвішча літару „а“, сказаў, што праз 10 хвілін (норма 15) мы павінны быць ужо адзетыя, інакш ён без папярэджаньня адчыніць дзьверы.

Мы вельмі хутка справіліся, і калі маёр адчыніў дзьверы, ужо былі гатовыя. Ён сказаў зь лёгкім зьдзекам нешта на тэму радасьці ад простых рэчаў. Нас адвялі назад.

Калі мяне выпускалі, „прадольны“ адрываў адну частку ад рахунку за харчаваньне. Імя/прозьвішча там упісваліся ад рукі. Почырк таго, хто ўпісваў, быў ня вельмі зразумелы. І ён такі пытаецца: „Как у тебя фамилия? Чечло?“ — „Чечло?“. Мой рогат чулі на ўсіх паверхах турмы, напэўна.