Радыё Свабода - Галасы Беларусі — 2020

„Якая ідэалёгія ў інфарматыцы“

— Я прыйшоў падтрымаць сябе як настаўніка і ўсіх маіх калег. Я працую ў 53-й менскай школе, настаўнік інфарматыкі. У першую чаргу трэба заставацца сумленным перад сабой. Калі за гэта не змагацца, калі не пра гэта казаць, тады пра што? І якая можа быць ідэалёгія ў інфарматыцы?

„Іншай ідэалёгіі, на жаль, ня бачу“

— Прыйшла падтрымаць сябе, бо я настаўніца. Я ня ведаю, што маецца на ўвазе пад ідэалёгіяй, вось той, якая ёсьць. Калі гэта зьбіцьцё, фальсыфікацыі, гвалт, — гэта не ідэалёгія. І я ніколі не вучыла гэтаму і ня буду вучыць, нават калі мяне звольняць за гэта. Іншай ідэалёгіі я ў гэтай дзяржаве, на жаль, ня бачу. Я выкладаю гісторыю.

„Мы што, ваюем, страляем, сьмецім?“

— Я адпрацавала 37 гадоў у школе, цяпер на пэнсіі. Мы ўсё жыцьцё сеялі разумнае, добрае, вечнае. І выконвалі дзяржаўную замову. Але калі дзяржаўная замова не супадае зь лёзунгам настаўніка пра разумнае, добрае, вечнае, як можна працаваць? Калі ў мяне ёсьць нейкае сваё асаблівае меркаваньне, яно павінна быць, я магу выйсьці і яго выказаць. Так і робяць усе сумленныя настаўнікі. А то што за пагрозы: мы іх звольнім, хто быў на мітынгу. Гэта ж няправільна. Мітынг — гэта спосаб выказаць сваё меркаваньне. Чаму мітынг незаконны? Калі людзі хочуць выйсьці, чаму ім ня даць гэтай магчымасьці? Мы што, ваюем? Мы што, страляем? Буянім? Сьмецім? Чаму на нас выставілі вадамёты? Такога не было пры ўсіх уладах, якія я перажыла. Няма павагі да чалавека.

„Самыя зацкаваныя людзі“

— Я не настаўнік, я проста мама і чалавек. Мае дзеці ўжо вывучыліся. Я працавала ў гэтай сыстэме адукацыі. Справа ў тым, што гэта самыя зацкаваныя людзі. Ува ўсе часы, ня толькі ў сёньняшняй Беларусі. І ў дадзены момант гэта проста дайшло да нейкай крытычнай кропкі. Куды ўжо іх болей ціснуць. Сёньня я прыйшла, каб іх падтрымаць з цэхавай салідарнасьці. Усе мамы -- настаўніцы. І кожная жанчына, якая сюды прыйшла, яна перажывае за тое, што адбываецца, за сваіх дзяцей, мы іх не пакінем. Гэта не адшчапенцы, гэта нашы дзеці.

„Я пражыла ўсе гэтыя 13 дзён з усьмешкай“

Дар’я, архітэктар:

— Нас зь сястрой затрымалі 12 верасьня на мірнай акцыі пратэсту. Мы яшчэ толькі зьбіраліся на плошчы вакол Ратушы, як пачаліся першыя затрыманьні. Нас атачыла вялізная колькасьць амонаўцаў і пачалі адціскаць да сьценаў кавярні. Раптам я апынулася ў першым шэрагу счэпкі, твар у твар з гэтымі людзьмі.

Я сама немалога росту, але некаторым з гэтых быкоў я была па падбародзьдзе. Мне не было страшна. Я не крычала, а проста глядзела ім у вочы і думала, як бы выбрацца з пасткі. Потым нейкі зь іх закрыў мне сваёй чорнай рукой вочы са словамі „чё пялишься?“.

Некаторыя зь іх даставалі з нагрудных кішэняў тэлефоны і проста фатаграфавалі нас ці здымалі відэа з адлегласьці паўмэтра. Многія крыўляліся ці проста сьмяяліся. Мяне гэта ўразіла, бо, як выглядала, для іх гэта была забава. Гульня ў ката і мышку.

Потым пачалі хапаць. Мяне ўзялі пад локці і выцягнулі са счэпкі. Далей быў калідор да дзьвярэй аўтазака. Я ішла сама, мяне не вялі. Сястра пайшла за мною.

Аўтазак набілі пад завязку. Там быў адчынены люк, і мы сталі выкідаць у яго свае сьцягі, бо іх часта адбіраюць і зьнішчаюць, а так хоць дастануцца неабыякавым людзям.

Праехалі зусім няшмат, і каля Палацу спорту аўтазак спыніўся. Нас пачалі перасаджваць у іншы, разьбіты на асобныя камэры. Калі я выходзіла з аўтазаку, быў выстаўлены вялікі калідор з супрацоўнікаў у балаклавах. Я ўсьміхалася. Я ўвогуле шчыра магу сказаць, што пражыла ўсе гэтыя 13 дзён з усьмешкай.

Адразу пачаліся камэнтары: „ну вот, с улыбкой, вот как нужно быть“, „какая красивая“, „приятно вас видеть“. Пакуль я ішла праз гэты жывы калідор, пасьпела толькі сказаць: „А мне вас ня вельмі“.

У Фрунзэнскім РУУС мы прасядзелі каля пяці гадзін. На допыце дзяўчына-інспэктар вельмі ветліва са мной пагаварыла і дакладна ўсё запісала. Я мела яблык у сумцы: вярталася з заняткаў, а брала яго раніцай на перакус, бо ведала, што не пасьпяваю паабедаць. Яна ў сьпісе рэчаў так і напісала: яблычак.

Мне падсунулі нейкія паперы (пратакол), і мужчына ў цывільным пачаў на іх паказваць і крычаць: „Тэрмінова, хутчэй падпісвайце, ужо машына прыехала, давайце, давайце, мы вас адпусьцім дадому!“. Я ўбачыла, што насупраць майго прозьвішча ў табліцы напісана ЦІП, і зразумела, што дадому нас не адпусьцяць. Яны ўвогуле амаль усе і ўвесь час хлусяць. І гэтая хлусьня такая аб’ёмная і бессыстэмная, што часам выклікала пачуцьцё бясьсільля перад ёй.