Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр - 4 томда. 2 том

– Синең белән миңа моның ни катнашы бар? Син анда тормыйсың ич!

– Ниса апа да Ләмига түтиләргә күчте күчүен. Ә сүзе калды… Ярый, китим инде. Кунакларга чәй куясы бар.

– Атаң, Ниса апаңны сүккәч, ничек туй ясарга булган соң?

– Ничек инде? Ниса апай үксез бала мәллә? Әти: «Аллага шөкер, кешедән ким-хур тормыйбыз, туй булгач туй булсын!» – диде. И-и, чистый тел бистәсе булдым!..

Ул, юеш җирдә аз гына да таймыйча, чокырдан ашыгып менеп китте. Сыгылып торган тал ботагыннан эре яңгыр тамчылары коелышты. Кәүсәрия комга сеңгән су кебек юкка чыкты… Аяк эзләрен сукмактан аккан яңгыр суы ялап бетерде. Сүлпән генә яшен уйнаклады. Бөтен җир бушап, киңәеп калды, ул бушлыкның, ике болыт арасын тутырган яшен кебек, Кәүсәрия белән тулып тормавына көенеп куйдым. Түбә ышыгында калдым. Ышыкта… Дөнья тынды, сүрелде.

Исмәгыйль кайтырга дәшә, кунакханәдә аш суына, ди. Ә минем хәтерем кайнарлана гына бара.

Кәүсәрия киткәч…

…Кәүсәрия киткәч, минем нигәдер шунда – туй шаулаган җиргә барасым килде. Тегермән ышыгыннан чыгып, алпавыт паркындагы бәләкәй күперчекне узгач, таш баскычтан югары менеп киттем. Нигәдер басмаларын санадым – илле биш иде. Минем бер генә туйда да булганым юк. Пычрак изә-изә, капка төбендә йөренгән халыкны һәм койма башларына кунаклаган бала-чаганы карау миңа кызык иде. Туй авылдагы иң матур, иң бай йортта икән. «Аңлашыла, кулак өере бу, – дип уйладым. – Җәй уртасында болай кылангач, корсаклары ачлыктан бөрешми инде боларның!»

Вакыт үткәрер өчен генә булса да, аннары кызыксыну да әйдәгәндер инде, шуның өстенә хуҗаларны һәм башка кешеләрне белеп тору да хәерле дип, ачык кече капкадан ишегалдына кердем.

Эре-эре яссы ак ташлар җәелгән, яңгырдан соң юып алгандай чистарып калган ишегалдын тутырып бииләр иде. Гармунчы юан имән бүкәнгә утырган, аның артында бер ир скрипка сыздыра, икенчесе мандолина чиртә. Зур бәдәнлеләр, көчлеләр, мандолина тотканы гына чандыр, аксыл йөзле иде.

Ирләр артына барып бастым, игътибар итүче күренмәде. Барысы да уртадагы түгәрәккә тартыла торгач, бөтенләй эчтә – хатын-кызларның йомшак тәннәре белән ир-атларның очлы терсәкләре арасында кысылып калдым. Колак читем белән арттагыларның: «Кем суң бу?» – дип сорашканнарын, кайсыныңдыр: «Шул инде, тегесенә алмашка килгән», – дип пышылдашканнарын ишеттем.

Кызыл чәчәкле ефәк күлмәк, аягына чигүле туфли кигән, иңенә чуклы ак ефәк яулык салган, чәчен тау итеп өеп куйган сылу буйлы, бер дә авылчага охшамаган кыз – аның кәләш икәнен аңладым инде – Каһирга китереп басты. Ул биемәскә итенде, аннары гайрәт белән кулын селтәде дә, күзен йомып һәм башын чайкап, кулларын торган саен киңрәк җәя барып, түгәрәккә ышкылып диярлек, зур адымнар белән йөреп китте, алдагылар, аңа юл бирер өчен, чигенәрәк төште, арттагылар, күрер өчен, алгарак сузылдылар.

Баскычта алтын ука белән чигүле яшел бәрхет түбәтәй кигән, җиңнәрен сызганган, таза беләкләрен алтынсу төкләр каплаган, түгәрәк шадра йөзле, җирән сакаллы бер абзый күренде. Ул, кыек якалы зәңгәр күлмәген яшькелт галифе чалбар өстенә чыгарып кигән бер ирнең җилкәсенә кагып:

– Ишкә куш килдең, Бәйнал! – дип кычкырды. – Морза нәселеннән бит син! Әүвәлге Гиюрги кавалер, аннан… – ул тамагын кырып алды, – аннан кызыл командир! Ә минем кызым, Нисам кем? Минем кызым Гражданский сугышны аркылыга-буйга гизеп кайткан Ниса Тарханова булыр!

Ә кияү булырга тиешле кеше, киң маңгаен җыерып һәм кулын күкрәгенә кушырып, кара-каршы биегән кәләш белән Каһирны күзләп:

– Хәзер морзалар морҗа чистарта, бабай, – диде.

– Шулай, кияү! Биш пар тройкагыздан хәзер бер пар хром итекле калдың. Тик бәхетегез тиң булсын. Азамат атагызга рәхмәтегезне кызганмасагыз, ярдәмемнән калдырмам, Аллаһы Тәгалә теләсә!.. Болан күк кыз бирәм бит, җәмәгать!..

Төрле яктан:

– Кияү ник биеми?

– Аягына таш бәйләгән мәллә?

– Бәлки, муенынадыр? – дип кычкырыштылар.

Кияүне биергә дәшеп карадылар, ул баш тартты, һаман шулай кәләш белән Каһирдан күзен алмады.

– Ярар, биер әле, – диделәр, – биер көннәре алда!

– Бүген Каһир көне, алайса, – диде күршем.

Күршеләремә җентекләбрәк карап куйдым. Берсе – ямаулы солдат гимнастёркасыннан. Ул, таптанып, аягыма басты. Иелеп карасам, йон оекбаш белән чабата кигән, киндерәләре җирдә йомарланып ята. Боларның көн күрмешләре авыр, туй ясаучылар белән кардәш-ыру, кан уртаклыгы юк, күрәсең, ян-як күршеләредер.

Каһир мине күреп алды, тик биюен өзмәде, кәләш белән кул- тыклашып әйләнә башлады. Аннары кәләш, биюеннән туктый ал- мыйча, тыпырдый-тыпырдый, читкә авышты, челтәрле ак сөяк тарагы белән тузгыган чәчен тарады, ә Каһир ялт туктап миңа китереп басты, минем алдагылар, читкә янтаеп, юл ачтылар.