Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр - 4 томда. 2 том

Бу мине кызыксындырып җибәрде. Яхшысынмасам да, сәер хәлнең асылын беләсем килде: тилгәнне тотып, Каһир ник бу кызга ияргән?

Тау башыннан болытлар ташкыны ишелеп төште. Агач башларын тузгытып киткән җил тагын тынды. Күл өсте тигез, аны тик сары төнбоеклар, сазанаклар гына чуарлаган. Көянтәле кыз да болытларга карап алды. Чиләкләрен чумдырып, күл суы алыр дигән идем, ашыкмады.

– Явыз, җәбер, – диде ул. Тавышы калынчарак, күкрәктән килә.

– Туйдырды бу тилгән! – диде Каһир, кошны күтәрә төшеп. Тилгән ысылдады, киерелеп, тырнаклы аяклары белән һаваны тырнады. – Көн саен сезнең турыда.

– Синең шикелле.

– Пөхтә чәкедемме? Күз очлы минем. Кул да каты – калты- рамый.

– Балаларын ятим итеп.

– Ата кош бу. – Каһир салкын тәкәбберлек белән тилгәнне кызның аяк астына ташлады. Кыз читкә тайпылды, күпернең кыйшык култыксасы булмаса, суга ук сикерер иде, мөгаен. Кош Каһирга карап ысылдады, канаты белән күпер култыксасын кыйнады. Каһир кеткелдәп алды.

Кыз, аңа яулык почмагы белән авызын каплаган килеш кырын карап:

– Абау! – диде.

Каһир, тилгәнне котыртып, канат очыннан һавага күтәрде. Кош, аның күзенә карап, ярсу ысылдарга кереште. Каһир аны, киң селтәнеп, култыкса аркылы күлгә томырды, тик кош, бер канатын гына җилпи-җилпи, ярга очып җитәргә көч тапты.

Каһир кызны култыксага кысты.

– Синең өчен аттым. Күпме кеше тидерә алмады! Авыл- да ирләр беткән!.. Яулык ябып кына йөриселәре бар. Пешмәгәннәр!

– Әле ярый аттың. Юкса белмәс идем.

– Нәрсәне?

– Миһербансыз икәнеңне. Өйләнгәч, хатының белән ничек торырсың икән?

– Анысы инде, Кәүсәрия, синең кайгың түгел.

– Менә үзең дә әйтәсең, Каһир абый… Йөрмә дим, йөрмә, йөрмә…

– Миһербансыз, дисең инде. Өйләнсәм, хатынның кайгысы ул итмәм.

Кәүсәрия дәшмәде, Каһир култыксадан кулын алуга, күпердән алга атлады, тик Каһир аның чиләгеннән тотып өлгерде, җибәрмәде. Кыз әле генә Каһир канат очыннан күтәргән яралы тилгән хәлендә калгандай булды.

– Беләсеңме ник? – диде Каһир. – Менә ник… Берәү күр- ше авылдан кыз урлаган. Атын җан-фәрманга куалый. Арттан куа чыкмагайлары дип шикләнә. Аты сөрлегеп куя моның. Арба төбендәге мылтыгының түтәсен капшап: «Раз!» – ди бу. Ярты юлны җилдереп узгач, ат тагын сөрлегә. Егет, бу юлы мылтыгын суырып ук чыгарып: «Ике!» – дип куя. Кайтып җиттек дигәндә генә, аты тагын сөрлегә. «Өч!» – ди егет һәм атны атып та ега. Кәләш елый башлый, син мәрхәмәтсез, шәфкатьсез кеше икәнсең, синең белән ничек торырмын, харап булды газиз башкайларым, янәмәсе. «Раз!» – ди егет, аңа карап… Шуннан бирле торалар, ди. Хатыны беркайчан да иренә «Ике!» дип әйттермәгән.

Кыз ярты йөзен каплаган яулыгы читеннән сөзеп кенә тагын аңа карап алды:

– Тилгәнне атуың «Бер!» диюең булдымыни? «Өч!» дигәнче түзәсең бар иде.

– Бүген чык әле, – диде Каһир.

– Тилгәннәрдән куркам.

– Сезнең тирәдә күренгән һәр тилгәнне шушы хәл көтәр.

– Үзеңне дәме?

– Мин үлгәндә, тырнагымда чебеш булыр.

Кәүсәриянең горур карашын күтәрә алмыйча, Каһирның чиләкне тоткан кулы бушап, түбән салынып төште. Ул аны, кая куярга белмичә, чалбар кесәсенә тыкты.

– Йөрмә! – диде кыз һәм күпердән минем якка юнәлде.

– Әх, Кәүсәрия! Үкенмәссеңме соң?

– Абау-у-у… – дип сузды Кәүсәрия, аңа таба борылып. – Кыланасың дисәм… күзең, күзең әллә нинди, Каһир абый.

– Пешерәме әллә?

– Туңдыра. Боз белән бер!

Кыз күкрәгендәге толымын аркасына кайтарып салды – чулпылары чылтырады. Ул сукмакка төште, аның тирән күзендә якты чаткы – яшен чаткысы уйнаклап алды. Каһир, җәһәт-җәһәт басып, күперчектән кире чыгып китте, җирне күк күкрәве түгел, бәлки аның аяк басулары дөбердәтте шикелле.

– Боз, ә? Боз! Ә мин уттан ким дөрләмәм әле! – диде ул, таш баскычка җиткәч борылып.

Кыз, авыз эченнән генә көлә-көлә, тегермәнгә таба сузылган сукмактан китте. Сокланып, аңа иярдем.

Аларның бер-берсенә төрпәле сүзләр әйтеп сөйләшүе, киеренке тотышлары, Кәүсәриянең тапкыр җаваплары мине дулкынландырган иде.

Бермәл күктә, кармакка эләккән чабак кебек, коры яшен чәбәләнеп алды. Болыт тауларыннан, шарлама булып, күк күкрәгән авазлар коелды. Бакча күлендә бака бакылдап җибәрде. Ә алда йөгерә-атлый барган кыз кире борылырга уйламады да. Җирне камчылап, туктаусыз яшен яшьни, күк күкри – ничек курыкмый икән? Әле яңгыр тамчыламый да, шуңа карамастан күн пиджагымның якасын күтәреп куйдым. Әни искә төште. Мондый яшен килгәндә, ул, догаларын укый-укый, морҗа калакларын, мич юшкәләрен ябарга керешә, тәрәзәләрне куллары белән сыпыргалап, пәрдәләрне тарта, апаның чиккән сөлгесе белән җиз самавырны каплый, көзгегә мендәр япмасы яба. Яланбаш утырсак, башыбызга түбәтәй кидертә, йокымсырый башласак, йокламаска куша иде. Әти, яшенгә игътибар итмәстән, үзенә нинди дә булса шөгыль таба. «Ахырзаманда, – ди әни апа белән миңа, – шушындый яшен яшьнәр, күк күкрәр, таулар мамык урынына очып йөрер, балаларның чәчләре агарыр, картлар акылдан шашар дигән…» «Ә Алла кешеләргә булыша алмыйча карап торыр, имеш», – ди әти, аның сүзенә кушылып. Бу аның, гадәтенчә, әни белән бәхәскә керүе. «Алланың кешеләр газабына карап торудан башы чыкканы бармыни соң аның?» – дип куя ул, мәсәлән, чабата шөшлесен, көчәнә-көчәнә, калып белән юкә арасында йөртеп. «Әстәгъфирулла! Рәхмәтеннән ташламасын диген, алласыз!» – «Аның рәхмәтенә калсаң, синең кысыр ашыңны тартып алырга да күп сорамый ул, белдеңме?» Әти белән әни дин турында мин белә-белгәннән бәхәстә иде.