Әхәт Гаффар - Сайланма әсәрләр - 4 томда. 2 том

Җил чыгып, агач башларын тузгытты, үләннәрне җир күкрәгенә кысты. Алай да болытлар мәгарәсеннән кояш күренгәләп ала иде әле.

Кәүсәрия тегермән астына төшеп китте. Мин чокыр кырыена җиткәндә, ул инде менеп килә иде. Җирне иңләгән эңгер-меңгердә чиләкләрендәге су эрегән кургаш сыман куе, авыр булып күренә. Бер ботагы каерылган, дугаланып җиргә иелгән тал астыннан чыкканда, ул мине күреп алды. Ни куркырга, ни читләтеп китәргә кыймыйча, беркавым тораташтай катып торды. Йөзгә дан түгел бугай. Гәүдәсе җыйнак, сылу. Аннан матур бер гадилек аңкып, бөркелеп тора иде. Түгәрәк йөз, алга чыгыбрак торган ияк, чак кына почыграк борын. Йөзендә йөзек кашыдай бер нәрсә бар иде – күзләре!.. Дөресрәге, карашы!.. Моңарчы мин һичкайчан очратмаган гадилек. Менә тал, станция, чирәм, таш, сукмак, җил, яңгыр исе, яшен… Менә ул – алардан аерылгысыз табигатьнең бер кисәге. Ансыз табигатьтәге бөтенлек югалырдыр, һәрнәрсә таралып китәр кебек.

– Кту такуй? – диде ул.

– Кеше, – дидем мин.

– Пәри дип торам.

– Пәриләр белән урысча сөйләшәсеңмени син?

– Монда бала күргәннәр… «Мама» дип елап йөргән, ди.

Ниһаять, күк казаны тишелде: тоташ яңгыр ява башлады. Яңгыр тамчылары, бер-берсенә бәрелеп, тагын әллә ничәгә ватыла, су тузанына әйләнеп чәчри. Мин аның янына йөгереп төштем, иңендәге чиләк-көянтәне җиргә алып куйгач, тегермән ышыгына әйдәдем, пиджагымны салып, иңенә капладым. Карышырга өлгермәде дә бугай. Беренче эре тамчылар чылаткан йөзеннән һәм киеменнән җылы ис бөркелде.

– Эремәс идем әле, мин тоз түгел лә, – диде ул.

– Тоз түгел, – дип килештем мин, төшеп китмәсен дип, пиджакның өске төймәсен төймәләдем.

Ул, иреннәрендәге яңгыр тамчыларын сыпырып:

– Син чынлап та пәри түгелме? – дип сорады.

– Сүгенеп кара, бәлки, юкка чыгармын.

– Яхшы кешегә сүгенмиләр.

– Яхшы икәнемне каян беләсең?

– Кулыңнан.

Шунда гына күрдем: аның кулыннан тотканмын икән. Кәүсәрия дә моны шундук искәреп, кулын тиз генә тартып алды.

– Бәлки, йөземнәндер?

– Йөз дигәнең алдаучан була ул!

– Ә кул?

Ул әкрен генә көлеп куйды:

– Начар кешенең кулы калтырамый, диләр…

Телем әйтергә кыймаганны белдергәне өчен, кулыма рәхмәт әйтердәй булдым.

– Калтырасын ла! – дидем. – Мин… мин тилгән атарга җыенмыйм.

– Тилгән? – Кыз кашын җыерды.

Тилгәнне искә төшерүем аңа ошамады, сүзне бүтәнгә борырга теләдем, тик ни әйтергә кирәклеген белмим әле.

– Бераз суыңны эчим әле… – дидем.

– Эч, бездә су җитәрлек.

Башка чара калмый, эчәсем килмәсә дә, яңгырга чыгып басам да, аның зәңгәр чиләген күтәреп, кырыена иренемне тидерер-тидермәс кенә сап-салкын су эчә башлыйм. Вакытны сузарга теләп, кирәгеннән артыграк эчәм.

– Очраганда су эчерерсеңме? – дим.

– Эчерермен. Сорасаң, – ди ул.

– Сорармын. Тик кем дип сорарга соң? – дим мин, аның исемен белсәм дә.

– Кәүсәрия дип.

– Матур исем… Мәгънәсен беләсеңме?

– Беләм.

– Кәүсәр иясе… Ә кәүсәр – яшәргә көч бирә, яшәртә торган сулы чишмә, шулаймы әле?

– Шулай… Ә мин кемгә… су эчерермен икән соң?

– Иман атлы егеткә!

– Ә син кем соң?

– Иман.

– Юк, кем, кем? – дип сорый ул басым белән. – Каян килдең?

– Рамазанов урынына. Казаннан.

– Ай! – диде кыз, куркып киткәндәй. Төймәсен чишеп, пиджагымны иңбашыннан кагып төшерде – тотарга өлгермәсәм, сукмакны тутырып аккан күбекле болганчык суга төшәсе иде.

– Мин аның өрәге түгел, Кәүсәрия!..

Ул чирәмдәге юеш көянтәсенә барып ябышты, кабалана-кабалана, чиләкләрен көянтә башына элде. Көчле яңгыр аның юка ситсы күлмәген чылатып, иңбашына, аркасына, ботларына сылап куйды, ул үтә күренмәле пыяла кызга әйләнеп калды.

Толымнары бигрәк калын, озын иде аның, яңгыр тиз генә үтәрлек түгел. Көянтәсе аша кырын карап, Кәүсәрия чәчен, яулыгын төзәтте. Колагында тамчы гөле чәчәгенә охшаган кызыл ташлы алкалары да бар икән.

– Мин Рамазановның өрәге түгел ич, нидән куркасың? – дип кабатладым мин.

– Яманрак булмагае…

– Өрәкләр күрә торган… өянәгең бармы әллә?

– Безне бергә күрсәләр, башым бетте!..

– Кеше сүзенә керермен дип шикләнәсеңме?

– Тарханныкылар диләр безне. Сине… берәр нишләтсәләр, Илаһым-Аллам!..

– Рамазанов шикеллеме? Миңа ул-бу була калса, синнән күрмәсләрдер ич? – дип, кычкырып көлеп җибәрдем.

– Авыл Советы секретаре Ниса – минем бертуган апам. Әтиләр белән килешмичә, шунда, Советта гына торып яшәде. Әти апаны кяфер дип сүгә… Юныс абый да, килгәч, шунда торды. Халыкта әллә нинди яман сүзләр дә йөрде.